IIe czasu na dochodzenie wynagrodzenia dla adwokata z urzędu? SN rozwiewa wątpliwości

Sąd ten zajął się w środę pytaniem prawnym dotyczącym charakteru i terminu przedawnienia kosztów procesu zasądzonych w postępowaniu karnym. W zagadnieniu prawnym stwierdzono, że orzecznictwo i eksperci formułują trzy różne poglądy w tej sprawie. W konsekwencji zapytano Sąd Najwyższy, czy koszty procesu zasądzone w postępowaniu karnym mają charakter cywilnoprawny i ulegają przedawnieniu według reguł ogólnych prawa cywilnego, a jeśli tak, to czy sądy powinny badać kwestie przedawnienia z urzędu, czy też na zarzut.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Jak należy traktować wniosek o koszty uzupełniające dla adwokata? Odpowie SN

Sąd Najwyższy będzie musiał rozstrzygnąć w uchwale, jaki charakter mają koszty procesu karnego or...

Zwrot kosztów pomocy prawnej z urzędu. Sąd Najwyższy zdecydował

Co prawda Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, jednak uzasadniając tę decyzję stwierdził, że w tej sprawie orzecznictwo jest jasne, jednolite i niezmienne od 1975 r. SN wydał wtedy uchwałę, w której stwierdził, że „prawo do ściągnięcia zasłużonych kosztów postępowania przedawnia się z upływem trzech lat od dnia kiedy należało je uiścić”.

W najnowszym postanowieniu SN zauważył, że kwestię tę reguluje obecnie art. 641 k.p.k., który formułuje tę kwestię nieco inaczej: „prawo do ściągnięcia zasądzonych kosztów procesu przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, kiedy należało je uiścić”. Wynikające z tego uprawnienie jest jednak niezmienne.

- Przewidziane w art. 641 k.p.k. okres przedawnienia odnosi się do wszystkich kosztów procesu. A zatem i do należności obrońcy z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata lub radcę prawnego. I liczyć ten okres należy od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie. Jeżeli zaś nie określono w nim wysokości tych kosztów, to od daty uprawomocnienia się postanowienia ustalającego wysokość tych kwot - stwierdził sędzia Piotr Mirek.

Wynagrodzenie za obronę z urzędu po wyroku TK. Wyższe stawki za urzędówki

Pytanie prawne w tej sprawie zadał Sąd Okręgowy w Sosnowcu, który rozstrzygał sprawę adwokat domagającej się zasądzenia 723 zł dodatkowych kosztów należnych jej jako obrońcy z urzędu. Prawniczka oparła swoje żądanie na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 2022 r., który stwierdził, że przepisy przewidujące niższe stawki dla adwokatów z urzędu niż dla adwokatów z wyboru są niezgodne z konstytucją.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Trybunał Konstytucyjny: adwokat z wyboru i z urzędu powinni zarabiać tyle samo

Przepis, który dzieli adwokatów w zarobkach za obronę z urzędu i wyboru w sprawach karnych i wykr...

Jej wniosek o dodatkowe koszty obrończe trafił najpierw do sądu rejonowego, który jednak go nie uwzględnił. Sąd ten uznał, że wyroku Trybunału nie można stosować w tej sprawie, ponieważ orzeczenie o kosztach sądowych dla adwokat uprawomocniło się w 2020 r. czyli na długo przed publikacją trybunalskiego rozstrzygnięcia.

W konsekwencji kobieta złożyła zażalenie do sądu okręgowego, w którym stwierdziła, że sąd rejonowy naruszył: art. 626 k.p.k. regulujący procedurę orzekania o kosztach procesu oraz orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Powołując się na ten wyrok argumentowała, że obrońca z urzędu ma prawo zaskarżyć uprzednio obowiązujące przepisy rozporządzenia dotyczącego świadczenia takiej pomocy prawnej oraz może wystąpić do sądu o zasądzenie brakującego wynagrodzenia.

Trzy poglądy w sprawie urzędówek. Kiedy przedawnia się roszczenie?

Sąd okręgowy pochylając się nad tym zażaleniem stwierdził, że orzecznictwo w tej sprawie jest niejednoznaczne i sądy oraz eksperci formułują w tej kwestii trzy różne poglądy. Zgodnie z pierwszym z nich roszczenie uzupełniające przedawnia się na podstawie art. 641 k.p.k., czyli trzy lata od dnia, kiedy należało je uiścić. Według drugiego stanowiska przepis art. 641 dotyczy jedynie przedawnienia ściągnięcia już zasądzonych kosztów procesu, a tym samym nie obejmuje on kosztów zasądzonych po raz pierwszy. Z kolei trzeci pogląd odsyła w tej sprawie do stosowania art. 20 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych, który dotyczy roszczeń strony przeciwko Skarbowi Państwa. W rezultacie do Sądu Najwyższego trafiło pytanie prawne z prośbą o wskazanie jednoznacznego stanowiska.

Jak jednak stwierdził SN, orzecznictwo w tej sprawie jest jednolite, a wątpliwości sądu z Sosnowca są bezpodstawne.