To świadczenie pobiera w Polsce ponad milion osób. Komu przysługuje renta rodzinna?

Renta rodzinna to świadczenie wypłacane członkom najbliższej rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury, ewentualnie renty z tytułu niezdolności do pracy. Kto dokładnie może dostać taką rentę? Jakie warunki dodatkowe (poza byciem dzieckiem, żoną, mężem itp.) musi spełnić?

Publikacja: 13.04.2025 07:05

Od 1 marca 2025 r. najniższa renta rodzinna wynosi 1878,91 zł brutto. Jedna renta wypłacana jest łąc

Od 1 marca 2025 r. najniższa renta rodzinna wynosi 1878,91 zł brutto. Jedna renta wypłacana jest łącznie wszystkim uprawnionym

Foto: Adobe Stock

Według stanu na grudzień 2023 r. (to najnowsze dane opublikowane przez ZUS) liczba osób uprawnionych do renty rodzinnej wypłacanej przez ZUS wynosiła prawie 1,24 mln osób (bez świadczeń realizowanych na mocy umów międzynarodowych oraz bez świadczeń pobieranych łącznie ze świadczeniami rolniczymi). Do tej liczby należałoby jeszcze dodać osoby pobierające rentę rodzinną z KRUS-u oraz z resortowych zakładów emerytalnych (jest ich jednak zdecydowanie mniej). Od 1 marca 2025 r. najniższa renta rodzinna wynosi 1878,91 zł brutto.

Główne zasady dotyczące tego, kto i na jakich warunkach może dostać takie świadczenie, są takie same dla wszystkich ubezpieczonych. Wyjaśniamy je na podstawie zasad obowiązujących przy ubieganiu się o rentę rodzinną z ZUS-u.

W jakich okolicznościach można się ubiegać o rentę rodzinną?

Do renty rodzinnej mają prawo członkowie rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci:

  • miała ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania;
  • miała ustalone prawo do emerytury pomostowej;
  • miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania;
  • pobierała zasiłek przedemerytalny;
  • pobierała świadczenie przedemerytalne;
  • pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Przy ocenie prawa do renty ZUS przyjmuje zasadę, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Czytaj więcej

Wypłaty rent wdowich. KRUS wydał specjalny komunikat ws. terminu

Kto ma prawdo do otrzymywania renty rodzinnej?

Do renty rodzinnej mają prawo:

  • Dzieci własne osoby zmarłej, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione.
  • Wnuki i rodzeństwo przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.
  • Inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie i przed osiągnięciem pełnoletności, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.
  • Małżonek (wdowa lub wdowiec).
  • Rodzice.

Jakie warunki muszą spełnić dzieci, by dostać rentę rodzinną?

Renta rodzinna należy się dzieciom własnym osoby zmarłej, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym do ukończenia przez nie 16 lat. Jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli osoba pobierająca rentę ukończy 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty zostanie przedłużone do zakończenia tego roku studiów). Prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek mają dzieci, które stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.

Czytaj więcej

Kolejna podwyżka emerytur i rent w 2025 roku? Jest jeden warunek

Renta rodzinna. Jakie warunki muszą spełniać wnuki, rodzeństwo, inne dzieci przyjęte na wychowanie?

Rentę rodzinną ZUS wypłaca również wnukom i rodzeństwu zmarłego przyjętym przez niego na wychowanie i utrzymanie, gdy nie osiągnęły pełnoletności. Musi do tego dojść na co najmniej rok przed śmiercią osoby, po której ma być wypłacana renta.

Prawdo do renty rodzinnej mają również inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, o ile nie działo się to w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka. Tu także powinien być spełniony warunek przyjęcia na wychowanie na co najmniej rok przed śmiercią.

Dodatkowe warunki:

  • dziecko nie ma prawa do renty po zmarłych rodzicach;
  • jeśli rodzice żyją – nie mogą zapewnić mu utrzymania; ewentualnie osoba zmarła lub jej małżonek byli opiekunem ustanowionym przez sąd.

Jeśli chodzi o czas, przez który wnuki, rodzeństwo i inne dzieci mogą pobierać rentę rodzinną – jest on taki sam, jak w przypadku dzieci rodzonych, dzieci przysposobionych i dzieci drugiego małżonka (czyli do ukończenia 16 lat, 25 lat lub bezterminowo). Warto wspomnieć, że warunek przyjęcia na wychowanie i utrzymanie na co najmniej rok przed śmiercią nie dotyczy sytuacji, w której śmierć jest następstwem wypadku.

Czytaj więcej

Trwa kontrola w poradniach i przychodniach. Chodzi o karty szczepień

Renta rodzinna dla wdowy lub wdowca. Jakie warunki muszą spełniać?

Do renty rodzinnej ma prawo małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej z ubezpieczonym, po którym ma być wypłacana renta. Renta zostanie przyznana, jeśli wdowa lub wdowiec:

  • w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy;

albo

  • wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat;
  • sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;
  • ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Owdowiała osoba, która nie spełnia tych warunków i nie ma źródła utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej:

  • przez rok od śmierci współmałżonka;
  • przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Czym jest wspólność małżeńska?

Eksperci zajmujący się prawem ubezpieczeń społecznych zwracają uwagę, że w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (na podstawie której wypłacane są renty rodzinne) nie ma definicji pojęcia „wspólność małżeńska”. W praktyce jest ona rozumiana szerzej niż wspólnota majątkowa wynikająca z kodeksu rodzinnego. Oznacza to na przykład, że rezygnacja z wspólnoty majątkowej nie jest tożsama z ustaniem wspólności małżeńskiej. W efekcie osoba, która miała podpisaną intercyzę z mężem lub żoną, nie traci automatycznie prawa do renty rodzinnej.

Czytaj więcej

Zmiany w emeryturach na horyzoncie? Rząd pracuje nad nowymi rozwiązaniami

Kwestia tego, czym jest, a czym nie jest wspólność małżeńska budzi wątpliwości interpretacyjne, tego typu sprawami niejednokrotnie zajmowały się sądy. Ostatnio dyskusja na jej temat ożyła na nowo, ponieważ pozostawanie we wspólności małżeńskiej jest jednym z warunków otrzymania nowego świadczenia – renty wdowiej.

Renta rodzinna po zmarłym dla małżonki/małżonka po rozwodzie, w separacji

Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają również prawo do renty rodzinnej. Dotyczy to osób, które w dniu śmierci współmałżonka miały prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową (osoby te muszą też spełniać warunki określone dla „zwykłych” małżonków pozostających we wspólności majątkowej, czyli np. ukończone 50 lat).

Prawo do renty ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny).

Renta rodzinna dla rodziców osoby zmarłej. Jakie warunki muszą spełnić?

Rodzice osoby zmarłej, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, również mają szansę na rentę rodzinną. Dotyczy to osób, które spełniają warunki takie jak dla wdowy/ wdowca (odnośnie wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy). Drugi warunek: zmarły ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.

Według stanu na grudzień 2023 r. (to najnowsze dane opublikowane przez ZUS) liczba osób uprawnionych do renty rodzinnej wypłacanej przez ZUS wynosiła prawie 1,24 mln osób (bez świadczeń realizowanych na mocy umów międzynarodowych oraz bez świadczeń pobieranych łącznie ze świadczeniami rolniczymi). Do tej liczby należałoby jeszcze dodać osoby pobierające rentę rodzinną z KRUS-u oraz z resortowych zakładów emerytalnych (jest ich jednak zdecydowanie mniej). Od 1 marca 2025 r. najniższa renta rodzinna wynosi 1878,91 zł brutto.

Pozostało jeszcze 94% artykułu
Praca, Emerytury i renty
Kolejna podwyżka emerytur i rent w 2025 roku? Jest jeden warunek
Praca, Emerytury i renty
14. emerytura tylko dla części seniorów. Kto nie otrzyma dodatkowego świadczenia?
Praca, Emerytury i renty
Lista zniżek i ulg dla seniorów. Niektóre dotyczą osób już od 60. roku życia
Sądy i trybunały
Wyrok SN trzeba pominąć. Rzecznik TSUE: głęboki kryzys polskiego sądownictwa
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Zawody prawnicze
Notariusz nie zapłaci 35 tys. zł za czynności w siedzibie dewelopera