W Drodze Mlecznej odkryto układ dwóch białych karłów. Obiekty są skazane na zderzenie

Naukowcy już od jakiegoś czasu podejrzewali, że supernowe typu Ia mogą powstawać wskutek zderzenia dwóch białych karłów i eksplozji, która jest tego wynikiem. Dzięki odkryciu i „przebadaniu” układu białych karłów znajdujących się stosunkowo blisko Ziemi udało się potwierdzić tę teorię.

Publikacja: 13.04.2025 08:13

Tak według przewidywań naukowców może wyglądać eksplozja supernowej

Tak według przewidywań naukowców może wyglądać eksplozja supernowej

Foto: NASA

Wyniki analiz zostały opublikowane w artykule „A super-Chandrasekhar mass type Ia supernova progenitor at 49 pc set to detonate in 23 Gyr” w czasopiśmie „Nature Astronomy”. „Dzięki temu odkryciu znaleźliśmy pierwszego podwójnego białego karła, który niewątpliwie eksploduje jako supernowa typu Ia u progu naszej galaktyki” – powiedział w rozmowie z portalem ScienceAlert James Munday, doktorant na Uniwersytecie w Warwick w Anglii, główny autor badania.

Czym są białe karły?

Białe karły to obiekty w przestrzeni kosmicznej, które są pozostałościami aktywnych gwiazd. Są uznawane za jeden z etapów ewolucji gwiazd. Do powstania białego karła dochodzi po wyczerpaniu paliwa wodorowego, w wyniku czego gwiazda zaczyna zapadać się pod wpływem własnej grawitacji. Najprawdopodobniej za ok. 5 mld lat taki los czeka również nasze Słońce

Czytaj więcej

Doba na Uranie jest dłuższa niż sądzono. Nowe obliczenia naukowców

Supernowe Ia i ich znaczenie dla wyznaczania odległości w kosmosie

Supernowa to zbiorczy termin określający kilka rodzajów kosmicznych eksplozji, podczas których z ogromną siłą wyrzucana jest w przestrzeń materia gwiazd. Supernowa Ia to szczególny typ supernowych wyróżniających się tym, że w jej widmie nie ma linii wodoru i helu. Obserwowane są za to silne linie absorpcyjne krzemu.

Supernowe Ia występują we wszystkich typach galaktyk. Dodatkowo, podobieństwo kształtów krzywych blasku wszystkich znanych supernowych typu Ia umożliwiło wykorzystanie ich jako tzw. standardowych świec w astronomii pozagalaktycznej. Innymi słowy – są ważnym elementem pomagającym naukowcom w ustalaniu i obliczaniu odległości w kosmosie.

Białe karły wewnątrz Drogi Mlecznej

Układ dwóch białych karłów zlokalizowanych w naszej galaktyce został odkryty przez badaczy (z Jamesem Mundayem na czele) już jakiś czas temu (publikacja na ten temat ukazała się w lipcu 2024 r.). Układ został oznaczony jako WDJ181058.67+311940.94.

Czytaj więcej

Rewolucyjne odkrycie biologów. Bonobo porozumiewają się w sposób podobny do ludzi?

Najnowszy artykuł to efekt pogłębionych obserwacji prowadzonych przy użyciu czterech teleskopów oraz danych pozyskanych przez teleskop Hubble'a. Naukowcom udało się zaobserwować, że białe karły znajdują się bardzo blisko siebie (zaledwie w 1/60 odległości Ziemia-Słońce). Dodatkowo, jak czytamy w artykule, „wszystkie dowody wskazują na to, że WDJ181058.67+311940.94 jest podwójnym białym karłem o masie super-Chandrasekhara”. Z wyliczeń naukowców wynika, że układ WDJ181058.67+311940.94 ma dokładnie masę 1,56 masy Słońca. A to wpływa na jego zdolność zmieniania się w supernową Ia.

Wielka eksplozja za 23 miliardy lat

Symulacja przeprowadzona przez naukowców potwierdza, że oba białe karły są skazane na zderzenie. A dokładniej, cięższy z dwóch białych karłów, ze względu na większą grawitację, zacznie przyciągać materię z zewnętrznej warstwy lżejszego karła, zwiększając swoją masę. Po przekroczeniu pewnego progu dojdzie do eksplozji termojądrowej, a po niej, w ciągu czterech sekund nastąpią cztery detonacje, w które zaangażowany będzie jeden i drugi obiekt. Efekt? „(…) najprawdopodobniej supernowa typu Ia o niskiej jasności” – czytamy.

Potężna eksplozja będzie widoczna z Ziemi, na nocnym niebie będzie 10 razy jaśniejsza niż Księżyc. Naukowcy obliczają, że do powstania tej supernowej Ia dojdzie za prawie 23 miliardy lat. Dla porównania – wiek kosmosu określany jest obecnie na niecałe 14 miliardów, a wiek Ziemi na 4,5 miliarda. Z kolei za ok. 5 miliardów lat nasze Słońce prawdopodobnie zmieni się w białego karła – a z naszej planety zniknie życie.

Wyniki analiz zostały opublikowane w artykule „A super-Chandrasekhar mass type Ia supernova progenitor at 49 pc set to detonate in 23 Gyr” w czasopiśmie „Nature Astronomy”. „Dzięki temu odkryciu znaleźliśmy pierwszego podwójnego białego karła, który niewątpliwie eksploduje jako supernowa typu Ia u progu naszej galaktyki” – powiedział w rozmowie z portalem ScienceAlert James Munday, doktorant na Uniwersytecie w Warwick w Anglii, główny autor badania.

Czym są białe karły?

Pozostało jeszcze 88% artykułu
Kosmos
Przełomowe odkrycie w najodleglejszej znanej galaktyce. Nie tego spodziewali się naukowcy
Kosmos
Doba na Uranie jest dłuższa niż sądzono. Nowe obliczenia naukowców
Paleontologia
Dinozaury nie były skazane na zagładę? Paleontolodzy odkryli zaskakujący czynnik
Kosmos
Pochodzenie i kształt asteroidy, która miała uderzyć w Ziemię, zaskoczyły naukowców
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Kosmos
Powtórzono eksperyment o powstaniu życia na Ziemi. Pojawił się nowy, zaskakujący czynnik