Przepadli w konkursie, dostali największą dotację. Wybrała ich ministra kultury

Tym razem ogromne kontrowersje w środowisku artystycznym wzbudziło rozstrzygnięcie konkursu na dotacje udzielane w ramach programu „Sztuki wizualne”. Do oceny wniosków powołano składający się z ekspertów tzw. komitet sterujący. W jego skład oprócz Lilianny Krause, koordynatorki programu z ramienia MKiDN, wchodziło też pięcioro zewnętrznych ekspertów: prof. Marta Smolińska, historyczka i krytyczka sztuki; Małgorzata Kaźmierczak, prezeska AICA International, największego międzynarodowego stowarzyszenia skupiającego krytyków i historyków sztuki oraz kuratorów; Małgorzata Niedzielko, rzeźbiarka; Stach Szabłowski, historyk i krytyk sztuki, oraz dr Jakub Banasiak z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, który zajmuje się historią polskiej sztuki nowoczesnej i współczesnej. 

Kryteria oceny wniosków zostały określone w odpowiednim zarządzeniu MKiDN. Maksymalnie można było zdobyć 100 punktów. Najlepiej oceniony wniosek uzyskał ich 95, a ostatni, któremu przyznano dofinansowanie, miał ich 86. Tuż pod kreską znalazło się 28 wniosków, które uzyskały 85 punktów. Tymczasem jak się okazuje, największe dofinansowanie (540 tys.) przyznano na organizację trzech najbliższych edycji wydarzenia Warsaw Gallery Weekend. To jedyny wnioskodawca, któremu przyznano środki aż na trzy lata. Impreza cieszy się dużą estymą i ma uznaną markę. Tyle tylko, że w opinii ekspertów wniosek uzyskał jedynie 55 punktów i był na bardzo odległym 192. miejscu (na ponad 300). W dodatku Warsaw Gallery Weekend jest spółką prawa handlowego, galerie, które biorą udział w tym wydarzeniu, płacą wpisowe, a pokazywane podczas imprezy dzieła są później sprzedawane (w tym także do muzeów). Od lat imprezę wspiera także Fundacja Sztuki Polskiej ING.

Czytaj więcej

Film

CBA w PISF. Polskie kino czeka na nowe władze

Minister kultury Hanna Wróblewska ogłosiła konkurs na dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmow...

Dziesiątki dobrych wniosków bez dofinansowania

Dofinansowanie przyznała minister Hanna Wróblewska ze środków stanowiących tzw. rezerwę ministra. 

W środowisku zawrzało. – Rozstrzygnięcie konkursu wywołało bardzo duży niesmak. Tych środków na różnego rodzaju świetne inicjatywy jest tak mało, a wsparcie w trybie z wolnej ręki dostało WGW, które akurat świetnie sobie radzi komercyjnie. I nie przemawia przeze mnie zazdrość, bo akurat na nasz wniosek przyznano dofinansowanie. W ogóle idea konkursu, w którym o dotacje muszą rywalizować instytucje publiczne, organizacje pozarządowe i podmioty komercyjne, jest postawiona na głowie. Ale skoro już ktoś zdecydował o takiej formie, to powinien brać pod uwagę również to, czy bez wsparcia ze strony państwa, dane wydarzenie w ogóle zostanie zorganizowane czy nie – mówi nam anonimowo jedna z osób ze środowiska.  

Jak się okazuje, decyzja o tym, którym podmiotom, które nie zostały najlepiej ocenione, warto przyznać dotacje, nie została w żaden sposób skonsultowana z komisją. – Nasz głos jako niezależnych ekspertek i ekspertów, bazujący na merytorycznej jakości złożonych wniosków, wyraźnie wyłonił grupę projektów z dużą liczbą punktów. Byliśmy w naszych ocenach bardzo zgodni. 55 punktów, przyznanych WGW, oraz odległa pozycja na liście są zatem równoznaczne z faktem, że absolutnie NIE rekomendowaliśmy tego wniosku do finansowania. Jesteśmy zdania, że publiczne pieniądze nie powinny być w pierwszym rzędzie wydawane na wydarzenia komercyjne, mogące pozyskać sponsorów lub wsparcie z innych programów. Pani ministra nie konsultowała z nami swoich decyzji – czytamy we wspólnym oświadczeniu członków komisji w odpowiedzi na pytania „Rz”. 

 – Listę podmiotów, które otrzymały finansowanie, w tym WGW, zobaczyliśmy dopiero w chwili jej upublicznienia, mimo że miała ona zostać wysłana do nas wcześniej. Jest to niepokojące i niezrozumiałe. Sugerujemy, że środki z rezerwy powinny być rozdysponowane adekwatnie do punktacji przyznanej przez grono niezależnych ekspertek i ekspertów, powołanych do zespołu sterującego na dany rok. Kluczowe wydaje się zainicjowanie szerokiej debaty publicznej w tej sprawie – dodają eksperci. 

Warto dodać, że także w poprzednich latach minister miał możliwość przyznania dotacji z tzw. rezerwy. Jednak w poprzednich latach procedura wyglądała w ten sposób, że najpierw komisja dokonywała oceny, a następnie wnioskodawcy, którzy nie otrzymali dotacji, mogli się odwoływać, przy czym warunkiem do tego było otrzymanie np. minimum 50 punktów (np. w 2022 r.). I dopiero rozpatrując odwołania, minister mógł przyznać dofinansowanie, korzystając ze środków rezerwy. 

Czytaj więcej

Kultura

Kolejna afera w ministerstwie kultury. Czy wpłynie na kampanię prezydencką?

Po skandalach związanych z kinematografią, KPO, kuriozalnych konkursach na dyrektorów Instytutu T...

Dotacje na kulturę. „Standardy gorsze niż za ministra Glińskiego”

– Owszem, to również było mało transparentne, bo nie wiadomo, jakimi zasadami kierował się minister, ale teraz jest jeszcze gorzej niż za ministra Glińskiego. Ta dyskrecjonalna decyzja o przyznaniu środków publicznych została przesunięta na pierwszy etap, a wnioskodawców pozbawiono prawa do odwołania – nie kryje rozczarowania jeden z naukowców specjalizujących się w rynku sztuki. Jak wskazuje wiele osób ze środowiska, które jeszcze niedawno pisały listy poparcia dla Hanny Wróblewskiej, kiedy za poprzedniej władzy nie chciano przedłużyć jej kadencji na stanowisku dyrektora warszawskiej Zachęty, oczekiwano lepszych standardów.

– O podziale środków w programach ministra decydują niezależni eksperci. Oni podejmują ostateczne decyzje dotyczące 85 proc. całego budżetu. Pozostałych 15 proc. budżetu leży w gestii ministra. Środki te umożliwiają ministrowi przyznanie dotacji projektom, które nie zyskały rekomendacji w trybie konkursowym, oraz podwyższenia dotacji rekomendowanym w konkursie zadaniom o wysokich budżetach. Decyzje podejmowane są przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, w proces ten włączeni są także wiceministrowie – odpowiada Piotr Jędrzejowski, rzecznik resortu. Jak tłumaczy, postępowanie w ramach tego trybu nie wymaga składania dodatkowych odwołań. – Do puli trafiają wszystkie wnioski, które nie otrzymały rekomendacji ekspertów. Projekty wsparte w ramach rezerwy poszerzają obszary i dziedziny dofinansowane w trybie konkursowym. Są to zadania, które wykraczają poza standardowe kryteria oceny, wspierają dostęp do wiedzy o kulturze i do kultury, dotykają obszarów, które mogą wpływać kulturotwórczo. Warsaw Gallery Weekend spełnia wszystkie te kryteria, od 15 lat buduje markę polskiej sztuki współczesnej nie tylko w Warszawie, lecz w całym kraju i w Europie – dodaje Jędrzejowski. 

Jednak jak wynika z informacji „Rz”, interwencja ministerstwa nie polegała tylko na przyznaniu środków w ramach rezerwy, ale też na odebraniu dofinansowania niektórym podmiotom, których wnioski zyskały rekomendacje ekspertów. Rzecznik MKiDN nie odniósł się jednak do tego zarzutu.

Wiemy też, że przedstawicielka jednego z organizatorów wydarzenia, które także otrzymało środki z rezerwy ministra, interweniowała w tej sprawie u minister Wróblewskiej. Tej sprawy resort również nie skomentował, choć akurat chodzi o wniosek wysoko oceniony przez zespół ekspertów (85 punków).

Czytaj więcej

Film

Skandal u filmowców: miliony dla prezesa Jacka Bromskiego, alkohol i limuzyny

W czasie ostatniej kadencji (lata 2020–2024) prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich Jacek Broms...

Warsaw Gallery Weekend: nie interweniowaliśmy w ministerstwie w sprawie przyznania środków

Jak zapewnia Joanna Witek-Lipka, dyrektorka Warsaw Gallery Weekend, poza złożeniem wniosku w konkursie, w żaden sposób nie zabiegała o specjalne potraktowanie jej wniosku przez ministrę Wróblewską. 

– O tym, że przyznano nam dofinansowanie, dowiedzieliśmy się po opublikowaniu listy w internecie. Natomiast wcześniej nie mieliśmy żadnych informacji o tym, byśmy mieli dostać albo nie dostać dofinansowania. Nie było więc sytuacji, by ktoś z WGW w jakikolwiek sposób interweniował w ministerstwie w sprawie przyznania środków – zapewnia Joanna Witek-Lipka. 

Dyrektorka podkreśla, że WGW to jedno z najważniejszych wydarzeń w obszarze sztuki współczesnej w Polsce, które przez ostatnich 15 lat w znaczący sposób wpłynęło na rozwój polskiego świata sztuki, przyczyniając się do dostrzeżenia polskiej sztuki na świecie, jak również pomagając artystkom i artystom budować kariery i żyć z wykonywanej przez nich pracy. W każdej edycji, w ramach trwającego od września do końca listopada prezentowanych jest ponad 40 wystaw, którym towarzyszy ok. 100 bezpłatnych wydarzeń. Wsparcie ministerialne otrzymuje od 2019 roku z roczną przerwą w 2023 roku.