Sprawa spadkowa w sądzie

Te sprawy sąd rozpatruje zasadniczo w trybie postępowania nieprocesowego. Jednakże żądanie pominiętego spadkobiercy o zachowek kierowane do spadkobiercy wyznaczonego w testamencie, o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia sąd rozpatruje w procesie.

[b]Do rozpatrzenia wszystkich tych spraw właściwy jest zasadniczo sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkobiercy.[/b]

Najczęściej zwracamy się do sądu w tych sprawach z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym bliskim. Taki wniosek może złożyć każdy ze spadkobierców, kierując go do sądu rejonowego.

[srodtytul]1. CO SPADKOBIERCA ZAŁATWIA W SĄDZIE, A CO U NOTARIUSZA [/srodtytul]

Trzeba zaznaczyć, że od ubiegłego roku angażowanie sądu do załatwienia spraw związanych ze schedą spadkową przestało być nieodzowne. Jeśli spadkobiercy są zgodni, jeśli wszyscy stawią się u notariusza, to spisze on akt poświadczenia dziedziczenia, który będzie miał takie samo znaczenie jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. U notariusza, jeśli spadkobiercy są zgodni, można w drodze umowy podzielić spadek.

W praktyce wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a także aktu poświadczenia dziedziczenia, zwłaszcza przy dziedziczeniu ustawowym, jest w ogromniej większości tych spraw rodzajem formalności. Dotyczy to także dziedziczenia testamentowego, jeśli nie ma sporu między spadkobiercami, wątpliwości co do jego ważności lub znaczenia jego zapisów.

Sprawa może się bardzo skomplikować, jeśli spadkobiercy nie utrzymują ze sobą kontaktu, jeśli kwestionują testament albo jeden domaga się uznania współspadkobiercy czy spadkobiercy testamentowego za niegodnego.

Tylko w sądzie możemy załatwić niektóre istotne sprawy związane ze spadkiem, poprzedzające stwierdzenie jego nabycia. Decyduje o nich na posiedzeniu niejawnym. Chodzi o zabezpieczenie spadku i sporządzenie spisu inwentarza, a także wyjawienie przedmiotów należących do spadku.

O dokonanie zabezpieczenia możemy się zwrócić do sądu w razie uzasadnionej obawy, że ktoś może np. zabrać przedmioty należące do spadku, uszkodzić je czy zniszczyć. Wniosek ten składa się do tego sądu, w którego okręgu dane dobro czy dobra się znajdują. Z takim wnioskiem może wystąpić osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą (bo np. jest wnuczką zmarłej spadkobierczyni, córką jej nieżyjącego syna), uprawnionym do zachowku (synem pominiętym w testamencie) lub zapisobiercą.

Zabezpieczenia spadku dokonuje co do zasady komornik, ewentualnie urząd skarbowy. Polega ono na spisaniu ruchomości i oddaniu ich pod dozór, złożeniu do depozytu, ustanowieniu zarządu tymczasowego (np. nad przedsiębiorstwem, gospodarstwem rolnym spadkodawcy), ustanowieniu dozoru nad nieruchomością.

Od wniosku o zabezpieczenie obowiązuje opłata sądowa stała w kwocie 50 zł.

[srodtytul]2. SPIS INWENTARZA I POTWIERDZENIE NABYCIA SPADKU [/srodtytul]

W rachubę wchodzi możliwość wystąpienia do sądu o sporządzenie spisu inwentarza. Można złożyć wniosek bezpośrednio komornikowi. Spis inwentarza musi być sporządzony zawsze z inicjatywy sądu, gdy spadkobierca czy któryś ze spadkobierców złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że za długi spadkodawcy ma odpowiadać tylko do wartości jego majątku.

Spis obejmuje walory i długi obciążające spadek. Od wniosku o sporządzenie spisu inwentarza obowiązuje opłata sądowa stała w kwocie 50 zł.

[ramka][b]Można się zwrócić do sądu o zobowiązanie spadkobiercy, aby:[/b]

- zapewnił, że żadnego przedmiotu spadkowego nie zataił ani nie usunął i nie podał do spisu inwentarza nieistniejących długów,

- przedstawił wykaz przedmiotów nieujawnionych w spisie inwentarza i wskazał, gdzie się one znajdują,

- zapewnił, że złożone oświadczenie lub wykaz są prawidłowe i zupełne.

Wchodzi to w rachubę (także z inicjatywy sądu) w razie wątpliwości, czy spis inwentarza jest kompletny i prawidłowy. Spadkobierca może być przymuszony do dopełnienia go m.in. przez nałożenie grzywny z zamianą na areszt.[/ramka]

Wniosek w sądzie o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć przede wszystkim każdy ze spadkobierców. Gdy składa go jeden spadkobierca, pozostali są uczestnikami tego postępowania.

Z wnioskiem tym należy się zwrócić do sądu rejonowego właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

[ramka][b] Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać przede wszystkim: [/b]

- imię, nazwisko i dokładny adres składającego ten wniosek,

- imię i nazwisko oraz datę śmierci i miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy,

- dokładne dane personalne i adresy wszystkich spadkodawców.[/ramka]

We wniosku tym trzeba wskazać wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi lub ustawowi, tj. dziedziczący automatycznie, gdy spadkodawca nie zostawił swej ostatniej woli.

Osoby należące do kręgu spadkobierców ustawowych trzeba podać także wówczas, gdy spadkodawca zostawił testament.

[ramka][b] Konieczne jest dołączenie do wniosku odpisów skróconych:[/b]

- aktu zgonu spadkodawcy,

- aktów urodzenia dzieci zmarłego,

- aktów małżeństwa zamężnych córek (chodzi o ustalenie pokrewieństwa), a także

- aktu małżeństwa wdowy czy wdowca.