Czy wiek Stonehenge na pewno jest dobrze określony? Zaskakujące odkrycie naukowców

Najnowsze badania wykazały, że budowla Flagstones w hrabstwie Dorset, która przypomina popularne Stonehenge, powstała ok. 3200 r. p.n.e., czyli około dwa wieki wcześniej niż do tej pory sądzono. Naukowcy zastanawiają się więc, czy wiek Stonehenge został prawidłowo określony.

Publikacja: 08.03.2025 06:00

Naukowcy zastanawiają się, czy wiek Stonehenge jest dobrze określony / zdjęcie ilustracyjne

Foto: herraez / Adobe Stock

Joanna Kamińska

Flagstones jest prehistorycznym, kamiennym cmentarzyskiem, odkrytym w latach 80. XX wieku. Znajduje się w pobliżu Dorchester w hrabstwie Dorset w Wielkiej Brytanii. Naukowcy niedawno ponownie zbadali jego chronologię i dokonali zaskakującego odkrycia.

Co wykazały badania chronologii Flagstones

Badaniami chronologii Flagstones kierowała Susan Greaney z Wydziału Archeologii i Historii University of Exeter oraz Peter Marshall, były koordynator do spraw datowania naukowego w Historic England. Naukowcy współpracowali z laboratoriami ETH w Zurychu i University of Groningen w Holandii.

W swojej pracy wykorzystali zaawansowaną analizę radiowęglową, za pomocą której zbadane zostały niektóre pochodzące z Flagstones znaleziska, takie jak ludzkie szczątki, poroża jelenia szlachetnego czy węgiel drzewny. Wyniki badań opublikowano 6 marca w „Antiquity” – dwumiesięczniku archeologicznym wydawanym przez Cambridge University Press.

Flagstones powstało około dwa wieki wcześniej niż do tej pory sądzono

Prehistoryczne cmentarzysko Flagstones odkryto w latach 80. XX wieku, w czasie budowy obwodnicy Dorchester. W trakcie wykopalisk okazało się, że miejsce to składało się z okrągłego rowu o średnicy 100 m, wykonanego z przecinających się dołów. Flagstones wpisano na listę zabytków, a związane z nim znaleziska i archiwa wykopalisk przechowywane są w Dorset Museum.

Niedawne badania, przeprowadzone przez naukowców z University of Exeter i Historic England wykazały, że Flagstones powstało ok. 3200 r. p.n.e., czyli około dwa wieki wcześniej niż do tej pory sądzono. Odkrycia udało się dokonać dzięki połączeniu datowania radiowęglowego z informacjami archeologicznymi. Naukowcy ustalili najpierw, że wczesna aktywność neolityczna na terenie Flagstones, w tym kopanie dołów, odbywała się ok. 3 650 r. p.n.e. Po kilku wiekach przerwy – ok. 3 200 r. p.n.e. – utworzono tu okrągłą zagrodę z rowami, w której niedługo po tym umieszczono pochówki.

Analizy przeprowadzone przez badaczy pozwalają przypuszczać, że Flagstones mogło być pierwowzorem dla innych, powstałych później tego typu miejsc takich jak np. Stonehenge. Ponadto wykazuje powiązania z innymi podobnymi budowlami takimi jak np. Llandygai Henge w Gwynedd w Walii.

Czytaj więcej

Narzędzia z kości wykonane 1,5 mln lat temu odnaleziono w wąwozie Olduvai w Tanzanii / zdjęcie ilust

Archeologia

Zaskakujące odkrycie archeologów. Dotyczy przodków człowieka

Najstarsze jak dotąd znane narzędzia z kości sprzed 1,5 mln lat odkrył międzynarodowy zespół nauk...

Czy wiek Stonehenge jest dobrze określony? Badacze mają wątpliwości

Susan Greaney, cytowana w komunikacie University of Exter przyznała, że Flagstones to niezwykły zabytek – „idealnie okrągły wykopany rów, z pochówkami i kremacjami z nim związanymi”. Podkreśliła jednocześnie, że pod niektórymi względami przypomina on obiekty powstałe wcześniej, a pod innymi te, które powstały później. Przeprowadzone badania pozwoliły natomiast określić, że zabytek ten jest o około dwa wieki starszy niż do tej pory sądzono.

Zdaniem Greaney określenie prawidłowej chronologii Flagstones jest konieczne do właściwego zrozumienia kolejności powstawania na terenie Wielkiej Brytanii pomników ceremonialnych i pogrzebowych. Natomiast ostatnie odkrycie każe zastanowić się nad tym, czy aktualnie obowiązujące datowanie Stonehenge jest prawidłowe, czy być może wymaga rewizji, a także, czy Stonehenge jest kopią Flagstones.

Powyższe wątpliwości badaczka uzasadnia faktem, że Stonehenge jest „siostrzaną” budowlą Flagstones, a jego pierwsza faza jest prawie identyczna. Tymczasem fazę tę datuje się na ok. 2 900 r. p.n.e. Naukowcy zastanawiają się więc, czy data ta jest prawidłowa w obliczu odkrycia, że Flagstones zostało datowane na ok. 3 200 r. p.n.e.