Naukowcy odkryli kolejne tajemnice denisowian. Co wiemy o kuzynach Homo sapiens?

Naukowcy, wykorzystując nowe metody badawcze, ustalili, że żuchwa znaleziona ok. 20 lat temu u wybrzeży Tajwanu należała do przedstawiciela denisowian. Tym samym potwierdzili, że ci mało znani kuzyni Homo sapiens występowali na znacznym obszarze Azji i wykazywali się imponującym przystosowaniem do zróżnicowanych warunków klimatycznych.

Publikacja: 22.04.2025 07:26

Skamielina została wydobyta z morza podczas komercyjnych prac pogłębieniowych w Kanale Penghu / zdję

Skamielina została wydobyta z morza podczas komercyjnych prac pogłębieniowych w Kanale Penghu / zdjęcie ilustracyjne

Foto: Adobe Stock

Wyniki analizy opublikowane na łamach „Science” (w artykule „A male Denisovan mandible from Pleistocene Taiwan”) nie pozostawiają wątpliwości, że fragment żuchwy wraz z uzębieniem należał do męskiego przedstawiciela denisowian. Skamielina została wydobyta z morza ok. 20 lat temu podczas komercyjnego pogłębiania w Kanale Penghu, 25 km od zachodniego brzegu Tajwanu. Obszar ten był częścią kontynentalnej Azji w okresach niskiego poziomu morza w plejstocenie. Kość najpierw trafiła do rąk kolekcjonera, potem zajęli się nią naukowcy.

Żuchwa z Tajwanu sprzed tysięcy lat należała do denisowianina

Fragment żuchwy wraz z zębami nazwany Penghu 1 po raz pierwszy opisano w 2015 r. Jego wiek określono na mniej niż 450 000 lat (przy najbardziej prawdopodobnym przedziale od 10 000 do 70 000 lat lub od 130 000 do 190 000 lat). Skąd tak duża rozpiętość? „Bezpośrednie datowanie uranowe Penghu 1 nie powiodło się z powodu wpływu uranu z wody morskiej, zaś niskie stężenia azotu sugerowały niewystarczającą ilość kolagenu do datowania radiowęglowego” – czytamy w najnowszym artykule. Nie powiodły się także próby ekstrakcji DNA z kości. Podejrzewano wówczas, że kość należała do rodzaju Homo (podobnie jak Homo Sapiens i neandertalczyk).

Paleoproteomika jako sposób na badanie kości sprzed tysięcy lat

Najnowsza analiza, której wyniki opublikowano właśnie w „Science”, przyniosła prawdziwy przełom. Udało się go osiągnąć dzięki wykorzystaniu metod badawczych z zakresu paleoproteomiki. To dziedzina, która koncentruje się na badaniu białek zachowanych w kościach kopalnych. Polega m.in. na analizie składu białkowego kości i porównywaniu go z gatunkami współczesnymi oraz z danymi pozyskanymi z innych skamielin. To właśnie dzięki temu naukowcy ustalili, że fragment żuchwy wraz z zębami należał do denisowianina. „Spośród 4241 reszt aminokwasowych z 51 białek odzyskanych w Penghu 1, pięć miejsc zmienności pięciu białek stanowiło zmienność specyficzną dla denisowian lub istotną filogenetycznie” – czytamy.

Czytaj więcej

Przełomowe odkrycie archeologów. „Kwestionuje nasze rozumienie historii ludzkości"

Denisowianie, kuzyni Homo sapiens. Co wiedzieliśmy o nich do tej pory?

Wszystko, co wiemy do tej pory o denisowianinach, bazuje na skąpych źródłach, więc każde kolejne odkrycie – takie jak analiza żuchwy z Tajwanu – w znaczący sposób przyczynia się do zwiększenia naszej wiedzy na temat naszych kuzynów (z którymi, co już potwierdzono, dzielimy część DNA).

Denisowian po raz pierwszy zidentyfikowano dzięki analizie molekularnej mitochondrialnego DNA z dwóch zębów i kości palca u ręki. Szczątki zostały odkryte w Jaskini Denisowa na Syberii. Opisano je w 2010 r. „Poza Jaskinią Denisową bezpośrednie dowody molekularne na obecność denisowian znaleziono jedynie w jaskini krasowej Baishiya na północno-wschodnim krańcu Wyżyny Tybetańskiej, w powiecie Xiahe w prowincji Gansu w Chinach. Żuchwę (nazwaną Xiahe 1) i żebro (Xiahe 2) zidentyfikowano jako należące do denisowianina na podstawie sekwencji ich białek. Ponadto w osadach jaskiniowych znaleziono mitochondrialne DNA denisowianina” – czytamy. Na razie takiego potwierdzenia nie ma w przypadku innych skamieniałości (z Chin i Laosu) podejrzewanych o to, że są szczątkami denisowian. 

Czego dowiedzieliśmy się o denisowianach dzięki żuchwie Penghu 1?

Odkrycie dotyczące żuchwy Penghu 1 z Tajwanu potwierdza, że denisowianie żyli na szerokim obszarze Azji Wschodniej. Badacze wskazują, że ich obecność w różnych strefach geograficznych i klimatycznych – od klimatu kontynentalnego z długimi, zimnymi zimami (Jaskinia Denisova), przez alpejski klimat subarktyczny związany z dużą wysokością (3280 m n.p.m.; jaskinia Baishiya w Xiahe), po cieplejszy, bardziej wilgotny klimat niskich szerokości geograficznych (Penghu) – świadczy o ich elastyczności adaptacyjnej.

Czytaj więcej

Niezwykły fenomen „mlecznego morza”. Naukowcy bliżej rozwiązania zagadki

Potwierdzenie, że żuchwa Penghu 1 należała do denisowianina i ustalenie jego płci, pozwala też naukowcom powiedzieć coś więcej na temat ich wyglądu. Prawdopodobnie denisowianie mieli mocną, ale płaską żuchwę, szeroki przedni łuk zębowy, duże zęby. Niewiadomą pozostaje, czy jest to cecha wszystkich przedstawicieli, czy tylko płci męskiej.

„Oprócz tych niepewności, jest teraz jasne, że dwie kontrastujące grupy homininów - małozębni neandertalczycy z wystającymi, ale smukłymi żuchwami i wielkozębni denisowianie z płaskimi, ale solidnymi żuchwami (jako populacja lub jako cecha wyróżniająca samców) – współistniały w późnym środkowym i wczesnym późnym plejstocenie w Eurazji. (…) Ostatnie odkrycia z wyspiarskiej Azji Południowo-Wschodniej (Homo floresiensis i Homo luzonensis) i Afryki Południowej (Homo naledi) podkreślają zróżnicowaną ewolucję rodzaju Homo, kontrastującą z linią prowadzącą do H. sapiens"– czytamy.

Zdaniem naukowców to, co wiemy do tej pory na temat budowy denisowian, pozwala przypuszczać, że byli oni kolejną, odrębną w stosunku do Homo sapiens linią ewolucyjną. Naukowcy podkreślają również, że nowe metody dają nam szansę na ponowne badanie znanych już skamielin.

Wyniki analizy opublikowane na łamach „Science” (w artykule „A male Denisovan mandible from Pleistocene Taiwan”) nie pozostawiają wątpliwości, że fragment żuchwy wraz z uzębieniem należał do męskiego przedstawiciela denisowian. Skamielina została wydobyta z morza ok. 20 lat temu podczas komercyjnego pogłębiania w Kanale Penghu, 25 km od zachodniego brzegu Tajwanu. Obszar ten był częścią kontynentalnej Azji w okresach niskiego poziomu morza w plejstocenie. Kość najpierw trafiła do rąk kolekcjonera, potem zajęli się nią naukowcy.

Pozostało jeszcze 90% artykułu
Nauka
Niezwykły fenomen „mlecznego morza”. Naukowcy bliżej rozwiązania zagadki
Kosmos
Pochodzenie i kształt asteroidy, która miała uderzyć w Ziemię, zaskoczyły naukowców
Paleontologia
Dinozaury nie były skazane na zagładę? Paleontolodzy odkryli zaskakujący czynnik
Archeologia
Przełomowe odkrycie archeologów. „Kwestionuje nasze rozumienie historii ludzkości"
Archeologia
Jakie tajemnice kryje stary żydowski cmentarz na Bródnie?