„Heksy” po wielu dramatach na scenie: miękkość zamiast naprężenia

„Na czele wielkiego koncernu paliwowego nie staje się, mając między nogami milusie zwierzątko (…) Do tego, by objąć ster w Polsce, w której logo koncernu paliwowego pokrywa się z logo narodu, staje się, mając między nogami drapieżcę. Orła!”. Tak zaczyna się w „Heksach” historia kobiet spalonych jako czarownice i Anny Szajbel (Anna Ilczuk), fikcyjnej prezeski Orlenu, która, by zdobyć władzę, musiała zabić swoją kobiecość i stać się brutalniejsza od mężczyzn, nie cofając się przed polityczno-obyczajowym szantażem.

Agnieszka Szpila i „Heksy”

Agnieszka Szpila w czasie spotkania z publicznością łódzkiego festiwalu nazwała przedstawienie wrocławskiego Teatru Polskiego w Podziemiu wskrzeszeniem. Ale też spektaklem zupełnie innym niż ten, który miał powstać w stołecznym Dramatycznym, gdzie do premiery w reżyserii Moniki Strzępki nie doszło po wielkim konflikcie. Szpila napisała wtedy w „Krytyce Politycznej”, że ideały feminizmu powinno wdrażać młodsze pokolenie, nieskażone męskim szowinizmem.

We Wrocławiu reżyserowała Monika Pęcikiewicz, ale spektakl to kreacja zbiorowa (z udziałem m.in. Justyny Janowskiej, Janki Woźnickiej, Piotra Nerlewskiego), Podziemie jest bowiem instytucją pozbawioną hierarchii, gdzie decyzje podejmuje się zespołowo. I nie mogło być lepszej formuły dla teatralnej adaptacji „Heks”.

Czytaj więcej

Plus Minus

Agnieszka Szpila: Urządzam nową ojczyznę. Tą ojczyzną są „Heksy”

W „Heksach”, które robimy w Teatrze Polskim w Podziemiu we Wrocławiu, próbujemy opowiedzieć o tym...

Wciąż opowiadają o kobiecej rewolucji przeciwko nierównościom podyktowanym przez patriarchalizm, a jednak w odróżnieniu od książki jej celem nie jest zmiecenie mężczyzn z powierzchni ziemi – męskiego szowinizmu nie może bowiem zastąpić feministyczny, tylko zmiana oparta na dialogu. I miękkości zainspirowanej delikatnością vulpy – zaproponowanej zamiast męskich napięć i hierarchii, których symbolem jest sterczący fallus. Można mówić wręcz o współczuciu dla facetów przedstawionych jako istoty niepanujące nad popędem seksualnym, których celem jest penetracja, kolonizacja, podporządkowanie, dominacja.

Heksy uświadamiają facetów

Faceci nie są świadomi, jak bardzo bywając śmieszni, mówi gwiazda porno Pamela Fellatio, kpiąc, że spełniając swe fantazje – de facto się osłabiają. Jedną z najmocniejszych i najzabawniejszych scen jest ta, gdy Kunegende, również grana przez znakomitą Anastazję Kowalską, napalonym facetom ma pokazać niemal w misteryjnym nastroju to, co nomen omen wprawia mężczyzn w stan… ocipienia. Szpila, by to opisać, sięga do korzenia staropolszczyzny, lecz nie spodziewajcie się, panowie, golizny lub pornosa. Pęcikiewicz w miejscu waginy pokazuje wydobywaną snopem światła piękną peonię, wokół której latają setki motylków. Mamy propozycję delikatności w miejsce jurności, kobieta jest bowiem pięknym kwiatem, a taki właśnie sens wizualizują setki wirtualnych motyli, przypominając, co się z nami dzieje, gdy czujemy w brzuchu ich łaskotanie i miłość.

Czytaj więcej

Opera

Opera Narodowa. Mariusz Treliński poleciał w kosmos

Mariusz Treliński uważa, że „Ariadna na Naxos” Richarda Straussa to zadanie dla doświadczonego re...

To, czym są seksualne męskie fantazje, ośmiesza wątek męża Szajbel (Andrzej Kłak). Facet, który wegetuje u boku żony-prezeski, udając niepełnosprawnego na wózku inwalidzkim – jest de facto inwalidą, lecz emocjonalnym, bo z powodu swoich samczych ograniczeń nie potrafi wejść z żoną w faktyczny dialog, tylko traktuje ją jak sexydoll. Podobny wymiar ma scena z udziałem brata Huberta (Michał Opaliński) po procesji o oparach kadzideł. Wzniesiona ponad głowami monstrancja jest w środku pusta, zaś powołany do służby Bogu pada na kolana… przed peonią-waginą. Dopiero wtedy jest rozanielony, wniebowzięty.

Kościół staje się synonimem utajonej męskiej organizacji, która od wieków wykorzystuje kobiety, te zaś domagają się rekompensat. 800+ to za mało za pranie zabrudzonych niekoniecznie jedzeniem męskich ciuchów, ciążę, macierzyństwo i sprzątanie, a fantazja z tańczącą Królową Śnieżką z obfitym biustem to kolejna szpila nakłuwająca męskie marzenia.

Szpila i Ziemiste

Autorka „Heks” wywróciła męski świat do góry nogami, próbując uświadomić mężczyznom, do czego ogranicza się często ich życie. A kreując w alternatywie wobec męskiej narracji nową, kobiecą mitologię, stworzyła też oryginalny poetycki język, nasyconymi neologizmami, czerpiącymi ze świata przyrody. To wyjątkowa eko-lingwistyka (sterczek czy twarożyn).

Szpila odbija się być może od „Gargantui i Pantagruela” po to, by męskie widzenie świata przedefiniować, zaś to, co łączone z ciałem i fizjologią, ograniczane do wulgarności i obsceny – zmiękczyć, aby kobiety nie musiały po męsku bluzgać tak jak Szajbel, gdy jest sfrustrowana albo walczy o utrzymanie pozycji.