Za obiady dla dzieci zapłacą rodzice

Opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych ustala rada gminy. Wynika to z art. 14 ust. 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=175841]ustawy o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.)[/link] oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163433]ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).[/link]

[srodtytul]Stosunki umowne...[/srodtytul]

Świadczenia przedszkoli publicznych w zakresie przekraczającym podstawę programową bez wątpienia są świadczeniami wynikającymi z umów wzajemnych. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się do tego, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej strony (art. 487 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]). [b]Ustawodawca – wyposażając radę gminy w kompetencję wynikającą z art. 14 ust. 5 ustawy oświatowej – zezwala na jednostronne ukształtowanie jednego z elementów stosunku prawnego łączącego strony umowy: ceny. [/b]

Nie oznacza to jednak, że można kształtować te opłaty w sposób dowolny. Jest to bowiem stosunek o charakterze cywilnoprawnym i nie może być kształtowany wbrew art. 353[sup]1[/sup] kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania pod warunkiem, że jego treść lub cel nie sprzeciwiają się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W tym przypadku zasada swobody umów doznaje wyłomu poprzez upoważnienie jednej ze stron umowy do jednostronnego określenia świadczenia dotyczącego drugiej strony. Upoważnienie takie powinno być zatem traktowane jako wyjątkowe i jako takie musi odpowiadać najwyższym standardom zgodności z prawem [b](por. wyrok NSA z 3 marca 2009 r., sygn. akt I OSK 1189/08)[/b].

[srodtytul]... wykluczają sztywność świadczenia[/srodtytul]

Zatem rodzice bądź opiekunowie prawni powinni być obowiązani do poniesienia opłaty w takiej części, w jakiej odpowiada to zakresowi świadczeń, z jakich skorzystało ich dziecko.

Sądy administracyjne wielokrotnie wskazywały na niedopuszczalność realizacji przez rady gmin kompetencji przewidzianej w art. 14 ust. 5 ustawy oświatowej wyłącznie w postaci ustalania opłat o charakterze stałym (por. chociażby uzasadnienia do [b]wyroków WSA we Wrocławiu z 8 sierpnia 2006 r., sygn. akt IV SA/Wr 94/06, z 30 maja 2007 r., sygn. akt IV SA/Wr 122/07).[/b] Stąd [b]na radach gmin spoczywa powinność precyzowania świadczeń udzielanych przez przedszkola i wysokości opłat odpowiadających każdemu z tych świadczeń.[/b] Ponieważ tylko w ten sposób można zweryfikować, czy opłatą nie są objęte świadczenia bezpłatne określone w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy oświatowej. Ponadto zapobiega to ponoszeniu wyznaczonej sztywnej opłaty niezależnie od rozmiaru (czasu korzystania) i charakteru dodatkowych usług opiekuńczo-wychowawczych świadczonych przez konkretne przedszkole publiczne [b](por. wyrok WSA z 5 lutego 2008 r., sygn. akt III SA/Wr 622/07).[/b]

Opłaty za świadczenia przedszkoli odnoszą się więc do świadczeń przekraczających podstawę programową i dotyczą zarówno opieki i kształcenia w zakresie przekraczającym tę podstawę, jak również kosztów żywienia.

[srodtytul]Na kuchnię łoży gmina[/srodtytul]

W związku z wprowadzeniem od 1 stycznia 2008 r., na mocy art. 1 pkt 14 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=239923]ustawy z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (DzU nr 181, poz. 1292)[/link], w ustawie oświatowej art. 67a zaczęły się wątpliwości, czy przepis umożliwiający szkołom organizowanie stołówek z odpłatnymi posiłkami dotyczy także przedszkoli. Spowodowane to było głównie faktem, że w większości przedszkoli opłaty ustalane przez rady gmin uwzględniały również koszty przygotowania posiłków. Natomiast ustęp 4 ww. artykułu określił, że [b]do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki. [/b]

Ministerstwo Edukacji Narodowej zajęło jednoznaczne stanowisko, twierdząc, że art. 67a nie dotyczy przedszkoli, ponieważ dla tych placówek to art. 14 ust. 5 ustawy oświatowej stanowi podstawę prawną do ustalania opłat. Pogląd ten podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu [b](wyrok z 3 września 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 291/08)[/b], oddalając skargę wojewody dolnośląskiego na uchwałę jednej z gmin. W opinii sądu stołówki szkolnej nie sposób utożsamiać z żywieniem w przedszkolu, podobnie jak przedszkolaków z uczniami. Nie można więc wyprowadzać wniosku, że art. 67a dotyczy także przedszkoli. Nie ogranicza on też rady gminy w ustalaniu wysokości kosztów posiłków w przedszkolu i wliczania do nich wynagrodzeń pracowników kuchni, kosztów energii, gazu oraz wyposażenia kuchennego.