Selekcja – kiedy nawet żołnierz ma dość

Mroźny poniedziałkowy ranek w Bieszczadach. W dolinie w dwuszeregu stoi kilkudziesięciu młodych mężczyzn. Silni, wypoczęci, uśmiechnięci. Wyglądają jak grupa turystów gotowych ruszyć na górski szlak. Dobry nastrój pryska, gdy podjeżdżają dwie wojskowe toyoty hilux i star. Z samochodów wyskakują instruktorzy, którzy spośród chętnych zawodowych żołnierzy mają wybrać najlepszych kandydatów do 1. Pułku Specjalnego Komandosów z Lublińca.

– Najlepiej będzie dla was, jeśli zrezygnujecie sami. Po co się męczyć, i tak nie dacie rady – mówi Kuba, podoficer. Ale nie rezygnuje nikt. Tak zaczyna się selekcja. Startują w niej wojskowi z różnych jednostek, z całego kraju. Dla nich przejście do komandosów to prawdziwa nobilitacja. – Chcę się sprawdzić. Wojska specjalne to elita – mówi jeden z kandydatów.

Lista rzeczy zakazanych

– Nie można mieć witamin, dodatkowej żywności, odżywek – czyta Adam, szef instruktorów, podoficer z pułku. A co można zabrać? Śpiwór, karimatę, dodatkowe buty, kompas, bieliznę oddychającą, zapałki itp.

Wszystkie zakazane rzeczy lądują w depozycie. – Im mniejszy depozyt, tym lepiej żołnierz jest przygotowany. To znaczy, że przemyślał, co mu będzie potrzebne – wyjaśnia jeden z instruktorów. Niektóre worki depozytowe zawierają tylko telefon komórkowy i dokumenty, czasem zegarek (to też są niedozwolone przedmioty). Inne są duże. Trafiają do nich odebrane kandydatom ubrania, jedzenie, leki, odżywki.

Przyszły komandos musi być zdyscyplinowany i nie może oszukiwać, ale instruktorzy i tak raz jeszcze sprawdzają kandydatów i ich plecaki. Są skrupulatni. – Najwyższą formą zaufania jest kontrola – rzuca instruktor, zapytany, czy im nie ufają. W końcu kandydaci dostają numerki. – Zapomnijcie, jak się nazywacie. Przez następne dni będziecie numerami – mówi komandos z Lublińca. Na koniec jest jeszcze krótkie szkolenie z posługiwania się mapą i udzielania pierwszej pomocy. I po krótkim instruktażu żołnierze zaczynają pojedynczo wychodzić na wyznaczoną trasę.

Trasę selekcji przygotowują komandosi z pułku. Dzielą ją na odcinki. Krótsze, tzw. specjalne, mają sprawdzić umiejętności. Dłuższe najczęściej testują odporność i kondycję.

Instruktorzy sami muszą przejść selekcję i mieć przynajmniej kilkuletnie doświadczenie w służbie. Najczęściej są z zespołu szkolenia, choć na selekcji pojawiają się też komandosi z innych zespołów bojowych, bo pułk szuka żołnierzy z określonymi umiejętnościami, np. snajperów, minerów czy operatorów.

Największy ranny

Pierwszy etap wydaje się prosty. Kilka kilometrów po górach i przeprawa przez niewielki, ale wartki górski strumyk.

– Bułka z masłem – rzuca z uśmiechem jeden z kandydatów. To jednak dopiero początek. Następny punkt kontrolny jest za kilkadziesiąt kilometrów.

– Wieczorem już nie będzie im tak fajnie – instruktor uśmiecha się ironicznie. Rzeczywiście, gdy żołnierze dochodzą do obozowiska, są bardzo wyczerpani. Jeszcze w trakcie marszu jeden zrezygnował. – Uznał, że i tak nie da rady – wyjaśnia Kuba.

W prowizorycznym obozie wreszcie mogą odpocząć. Niektórzy rozkładają leciutkie namioty (tzw. wojskowe norki), inni tylko karimaty i nakrywają się folią do ogrzewania ciała. Większość zdejmuje buty, by dać odpocząć stopom. Ale nie wszyscy.

Wiedzą, że ich sen może być bardzo krótki, że za chwilę wejdą instruktorzy i każą im iść dalej. Mają rację. Po godzinie snu pobudka. – Zbiórka za 10 minut – rozkazuje instruktor. Kandydaci, jeszcze zaspani, zmęczeni, pakują plecaki. Nikt nie odpadł. Wszyscy ustawili się w szeregu. Zmieścili się w czasie. Instruktorzy dzielą ich na sześcioosobowe grupy. Dostają instrukcje i w niewielkich odstępach od siebie ruszają. Maszerują nocą, leśną ścieżką pod górę. Po kilku kilometrach z mroku wyłaniają się instruktorzy. – Ktoś chce zrezygnować? – pyta jeden.

Cisza.

– No to do roboty. Wśród was jest ranny. Musicie zrobić nosze i znieść go do obozu. Nie obchodzi mnie, jak to zrobicie – krzyczy instruktor. Czasu jest mało. Żołnierze sklecają prowizoryczne nosze z gałęzi, których szukają w lesie. Jest ciemna noc. Nawet nie widać gwiazd.

Znowu ruszają. Czterech niesie rannego (instruktorzy sami wyznaczyli, komu przypadnie ta rola, oczywiście wybrali najcięższego i największego z każdej grupy), jeden – dodatkowy sprzęt, np. kijki czy namioty, które przeszkadzałyby dźwigającym nosze. Co pewien czas się zmieniają. Po dwóch godzinach dochodzą do obozu.

Idealny kandydat na komandosa ma być nie tylko wytrzymały, w dobrej kondycji psychofizycznej, zdyscyplinowany, ale też umieć pracować w zespole, cechować się inteligencją i kreatywnością.

Gdzie jest północ?

– Mam dość – przyznaje następny i rezygnuje. Tak zaczyna się kolejny dzień. Reszta rusza dalej. Przed nimi kolejne kilkadziesiąt kilometrów, ale jeszcze o tym nie wiedzą. Muszą dojść do następnego punktu kontrolnego. Czy będą mogli odpocząć? Może tak, może nie.

Cały czas w gotowości czeka lekarz. Podczas selekcji zdarzały się już zasłabnięcia, omdlenia, nawet zawały.

Kolejny punkt jest na szczycie góry. Tam czeka instruktor. Zadanie – narysować mapę. Wchodzi pierwszy żołnierz. Ma doskonały czas i nie widać po nim śladów zmęczenia. Szybko wypełnia zadanie i rusza dalej. Kilka minut później wchodzi drugi.

Potem odstępy między kolejnymi zaczynają rosnąć. W końcu dociera większa grupa. – Nie malować mi tu obrazów – popędza Kuba.

Następni żołnierze są wycieńczeni, ale dalej idą. Brakuje jeszcze dwóch. W końcu do punktu dociera przedostatni. Widać, że potwornie zmęczony.

– Chcesz zrezygnować? – pyta Kuba. Cisza. – No to rysuj.

Żołnierz próbuje zrobić prowizoryczną mapę. – Gdzie jest północ? – pyta Kuba. Żołnierz jest tak zmęczony, że nie potrafi określić kierunków na kompasie. Patrzy bezradnie na instruktora. W końcu mówi: – Rezygnuję.

Ostatni chętny nie doszedł do tego punktu. Zrezygnował na trasie.

– Panowie, zapraszam na gorącą jajecznicę i kawę. Ktoś ma ochotę? – wita kandydatów Marek, instruktor, który czeka na torach nieużywanej już w Bieszczadach kolejki wąskotorowej. Żaden nie daje się skusić, bo to oznaczałoby koniec udziału w selekcji. To próba psychologiczna. Trzeba odmówić. Kandydatom muszą dziennie wystarczyć dwie tzw. wojskowe eski. W ciemnozielonych workach z grubej folii są cztery suchary, dwie małe puszki (mielonka i pasztet), malutkie opakowanie miodu, tubka mleka skondensowanego, miętowa guma do żucia, dwa cukierki, plastikowe sztućce i kawałek papieru toaletowego.

Wszyscy wyskakiwać!

Wieczorem uczestnicy selekcji dochodzą do kolejnego punktu. Jednak nim zameldują się u instruktora, muszą sforsować szeroką, rwącą górską rzekę. Woda jest lodowata. Potykają się o śliskie kamienie, mokną, ale przechodzą. Zaczyna się ściemniać. Docierają na kolejny szczyt w pobliżu połonin.

W końcu mogą rozbić obóz. Rozpakowują plecaki, rozwieszają mokre rzeczy, zdejmują buty. Idą spać? Ależ skąd. Najpierw czekają ich dalsze ćwiczenia: bieg i pompki. Potem w nocy budzeni są kilka razy. I wtedy znowu: biegi, pompki...

Kolejny poranek. Kolejny wielogodzinny marsz.

Instruktorzy najpierw wypuszczają w drogę wczorajszych maruderów.

– Fatalna pogoda – rzuca Marek, najstarszy z instruktorów. – Jak to fatalna? Piękne słońce, w miarę ciepło – dziwię się. – Dla nas fatalna. Dla nich dobra – odpowiada z uśmiechem. Ale wieczorem pogoda zaczyna sprzyjać instruktorom: robi się zimno, zaczyna padać deszcz ze śniegiem i wiać przeraźliwie zimny wiatr. Kandydaci muszą pokonać bieszczadzkie połoniny. To ponad 50 km marszu. W obozie są po 22.

Kładą się spać gdzie popadnie. Sen nie trwa długo. – Pobudka! – do obozu wchodzą instruktorzy. Jest 2 nad ranem. Teraz 35 km marszobiegu. W kolejnym punkcie kontrolnym czeka wojskowy star. – Jaki numer? – pyta instruktor. – 458 – odpowiada zdyszany żołnierz. – Wchodzisz na pakę – mówi instruktor i wręcza mu tzw. światło chemiczne (to świecąca pałeczka). Do samochodu wchodzą kolejni. Każdy musi przekazać światło sąsiadowi. Instruktor nagle widzi, że światełko staje w miejscu. – Pobudka, nie spać mi tu! – budzi żołnierzy. W końcu do punktu przebiega ostatni. – Wszyscy wychodzić! – rozkazuje instruktor i zarządza kolejny bieg, tym razem na 10 km. – Trzech ostatnich odpada – zapowiada. Nagle po kilometrze instruktorzy mówią: – Stop, koniec biegu.

Żołnierze są zdezorientowani. Tak rozłożyli siły, by móc przebiec większy dystans. – Takie działania mają sprawdzić ich odporność psychiczną – wyjaśnia jeden z komandosów.