Prof. Marcin Górski: ochrona Marcina Romanowskiego na Węgrzech narusza prawo UE

Marcin Romanowski, poseł PiS podejrzany w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości, został objęty ochroną międzynarodową na Węgrzech. Czy jest pan zaskoczony?

Jako prawnik jestem zaskoczony przede wszystkim dlatego, że jest to naruszenie prawa Unii Europejskiej. Ta sprawa jednak zaskakuje mnie od początku, czyli od uznania, że poseł Romanowski jest chroniony immunitetem wynikającym ze statutu Rady Europy, przez uznanie tego immunitetu i wystąpienie z wnioskiem o jego uchylenie, aż po zaskakującą decyzję Węgier.

Czytaj więcej

Prawo karne

Romanowski z azylem na Węgrzech. Prokurator krajowy zapowiada nowy wniosek

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar stwierdził w piątek, że udzielenie azylu politycznego Marcinowi Romanowskiemu jest sytuacją absolutnie bezprecedensową. Prokurator krajowy Dariusz Korneluk zapowiedział, że prokuratura chce postawić politykowi PiS kolejne siedem zarzutów popełnienia poważnych przestępstw związanych z wydatkowaniem środków z Funduszu Sprawiedliwości.

Od adwokata Romanowskiego wiemy, że poseł został objęty ochroną międzynarodową. W wielu przekazach słyszymy, że dostał on azyl. Wyjaśnijmy krótko różnicę między tymi terminami.

Azyl jest decyzją o charakterze czysto politycznym, podejmowaną nie przez sąd, która jest regulowana prawem krajowym. Natomiast ochrona międzynarodowa to status, który nadaje się ze względów prawnych i jest regulowany prawem międzynarodowym, w tym przypadku także prawem UE.

Czy administracja Viktora Orbána mogła objąć w tej sytuacji Marcina Romanowskiego ochroną międzynarodową? Czy może to naruszać prawo europejskie?

Jeżeli został on objęty ochroną międzynarodową to uważam, że doszło do naruszenia prawa UE, a ściślej naruszenia protokołu o nieco mylącym tytule – „w sprawie prawa azylu dla obywatel państw członkowskich UE” i zasady wzajemnego zaufania. Sądzę, że decyzja ta ma charakter wyłącznie polityczny.

Ochrona międzynarodowa nie powinna być udzielana obywatelom państw Unii przez inne państwa członkowskie, ponieważ UE opiera się na wspólnych wartościach. Uznajemy zatem, że są one przez państwa członkowskie wspólnie podzielane. Co za tym idzie przyjmujemy, że państwa członkowskie nie prześladują swoich obywateli. Są jednak dwa wyjątki. Chodzi o sytuacje, kiedy wobec danego państwa wszczęta zostałaby tzw. procedura przeciwnaruszeniowa z art. 7 Traktatu o UE albo kiedy podjęta zostałaby już decyzja z tego artykułu. A z tymi przypadkami nie mamy tu do czynienia. Co istotne państwo, które podejmuje decyzję o objęciu ochroną międzynarodową ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić o tym Radę UE i rozpatrywaniu wniosku o ochronę musi towarzyszyć domniemanie całkowitej bezzasadności. Wątpię, żeby te warunki zostały tu spełnione.

Marcin Romanowski jest poszukiwany Europejskim Nakazem Aresztowania. Czy po objęciu go ochroną międzynarodową może być spokojny o to, że polskie organy ścigają go nie zatrzymają?

Jeżeli będzie przebywał na Węgrzech to wydanie go Polsce jest niemożliwe. Oczywiście węgierski sąd będzie jeszcze rozważał, czy dopuszczalne jest wydanie polskiego posła w trybie ENA. Spodziewam się, że Węgry go nie wydadzą, bo naruszałoby to zasadę non-refoulement. Póki co Romanowski, jak się wydaje, może sobie spokojnie leżeć nad Balatonem.

Co może zrobić polska prokuratura, żeby zatrzymać poszukiwanego posła?

Niewiele, a właściwie nic. Przede wszystkim należy się zwrócić do sądu węgierskiego o wykonanie ENA, którego wydanie przez polski sąd już nastąpiło. Sąd ten, kierując się jedynie prawem, powinien mieć co najmniej wątpliwości co do odmówienia wykonania tego nakazu. Spodziewam się jednak, że do tej odmowy dojdzie i Romanowski nie zostanie przekazany Polsce.

Czy nasz kraj może w tej sprawie występować do sądów europejskich?

Tak, obecna sytuacja daje podstawę do wszczęcia procedury przymuszającej z art. 259 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Polska może zwrócić się do Komisji Europejskiej o wydanie opinii, po czym nasze władze mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE. Rząd może też kanałami dyplomatycznymi skłonić KE do samodzielnego wszczęcia procedury przymuszającej z art. 258. Traktatu.

Czytaj więcej

Dyplomacja

MSZ wzywa ambasadora Węgier. Przekaże mu protest ws. Romanowskiego

Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski zdecydował o wezwaniu do Warszawy na konsultacje ambasadora RP na Węgrzech, Sebastiana Kęcieka - czytamy w komunikacie resortu.

Europejski Nakaz Aresztowania Romanowskiego wystawiono w czwartek. Jeszcze tego samego dnia ogłoszono, że jest on objęty ochroną międzynarodową na Węgrzech. Czy jest możliwe uzyskanie takiej ochrony w kilka godzin?

Co do zasady takie wnioski powinny być rozpatrywane jak najszybciej, dlatego jestem pełen podziwu dla sprawności wykonywania węgierskich procedur. Dotychczas jednak Węgry nie chciały udzielać uchodźcom ochrony międzynarodowej i z tego powodu wielokrotnie sądy międzynarodowe stwierdzały naruszenie prawa międzynarodowego. Tutaj procedura zdziałała w kilka godzin. Uważam, że nie jest to przypadek i różne traktowanie wnioskujących o ochronę międzynarodową, zależnie od ich statusu, jest skandaliczne.