Kodeks karny nadal z piętnem Ziobry

To, że Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza zmodyfikować projekt nowelizacji kodeksu karnego autorstwa komisji kodyfikacyjnej prawa karnego było wiadome od miesięcy. Jednak zaskakuje skala zmian. Przede wszystkim wbrew zaleceniom komisji kodyfikacyjnej utrzymano najdłuższy wymiar kary terminowej na poziomie 30 lat pozbawienia wolności (komisja postulowała jego obniżenie do 25 lat).

Co więcej, utrzymano jeden z najbardziej kontrowersyjnych przepisów – art. 10 § 2a k.k., który przewiduje możliwość wymierzania kary bezwzględnego więzienia (za wymienione przestępstwa) dzieciom w wieku pomiędzy 14. a 15. rokiem życia. Eksperci zajmujący się problematyką przestępczości nieletnich zwracali uwagę, że w praktyce oznacza to możliwość wymierzenia kary dłuższej niż całe dotychczasowe życie sprawcy, co biorąc pod uwagę realia zakładów karnych – jak mówił na łamach „Rz” dr Paweł Kobes – „gwarantuje jedynie stworzenie jeszcze bardziej zdemoralizowanego człowieka”.

Czytaj więcej

Prawnicy

Będzie duża nowelizacja prawa karnego. Osłabi pozycję prokuratorów

Zamiana aresztu na kucję, wydanie listu żelaznego czy wyłączenie jawności już nie będą zależały od oskarżyciela.

Konfiskata pojazdów bez zmian

Nie będzie też żadnych zmian w przepadku pojazdów orzekanych za jazdę w stanie nietrzeźwości. Mimo iż jeszcze niedawno Ministerstwo Sprawiedliwości samo przedstawiło projekt nowelizacji przepisów w tym zakresie, argumentując, że obecne uregulowanie jest sprzeczne z konstytucją. Przypomnijmy, że wcześniej tak MS, jak i komisja kodyfikacyjna proponowały, by przepadek nie był obowiązkowy. Zastosowanie tego środka miało zależeć każdorazowo od decyzji sądu. Oprócz tego komisja kodyfikacyjna proponowała rozszerzenie możliwości stosowania tego środka także na przypadki prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości w ruchu wodnym i powietrznym, a nie jak obecnie tylko lądowym. Te propozycje także nie zostały uwzględnione.

Ministerstwo proponuje też uchylenie w części ogólnej kodeksu karnego przepisów, które ograniczały swobodę sędziowskiego uznania. Chodzi o wykreślenie § 2a–2e z art. 53, określających katalog okoliczności łagodzących i obciążających (które nie są zamknięte) i sposoby rozwiązywania kolizji między nimi, a także § 1a i § 2a z art. 33 (określających minimalny wymiar grzywien uzależniony nie od stopnia winy, lecz od wysokości kary pozbawienia wolności, jaką zagrożone jest dane przestępstwo). Z art. 34 ma zniknąć § 1aa (określający wedle tego samego wzoru sztywną wysokość kary ograniczenia wolności).

Czytaj więcej

Prawo karne

Kary mają być proporcjonalne i adekwatne do stopnia winy

Członkowie komisji kodyfikacyjnej proponują złagodzenie kar zaostrzonych w okresie, gdy ministrem sprawiedliwości był Zbigniew Ziobro. Chodzi też o osłabienie roli prokuratora względem sądu.

Surowe kary pozostaną

MS nie chce też łagodzić górnych kar za przestępstwa zgwałcenia w typie kwalifikowanym. To oznacza, że za gwałt na dziecku lub którego efektem jest śmierć sąd nadal będzie mógł wymierzyć karę dożywotniego pozbawienia wolności. Za to zgodnie z zapowiedziami zostanie wyeliminowane tzw. bezwzględne pozbawienie wolności, czyli bez możliwości wcześniejszego warunkowego zwolnienia.

W przeciwieństwie do projektu komisji kodyfikacyjnej Ministerstwo Sprawiedliwości nie proponuje uchylenia art. 178 § 1a, który pozwala na wymierzenie kary do 20 lat pozbawienia wolności za spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym i do 30 lat w przypadku katastrofy w ruchu lądowym.

– Rozumiem, że na fali zaostrzania przepisów dla kierowców spowodowanej m.in. ostatnim głośnym wypadkiem na Trasie Łazienkowskiej zmiana w tym obszarze nie byłaby zgodna z oczekiwaniami społecznymi, ale jednak ten przepis dotyczy przestępstwa nieumyślnego, zagrożonego taką karą, jaką kodeks przewiduje za zbrodnię. Systemowo to się w żaden sposób nie broni – zwraca uwagę dr Piotr Kładoczny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Jak dodaje, cieszą go zmiany w procedurze karnej dotyczące tymczasowego aresztowania ograniczające możliwość stosowania tego środka tylko ze względu na surową karę czy ułatwiające dostęp obrońcy do akt.

Lepiej, ale niedosyt pozostaje

– W stosunku do propozycji komisji kodyfikacyjnej lepiej został unormowany zakaz wykorzystywania w postępowaniu karnym tzw. owoców zatrutego drzewa. Wskazane jest wprost, że niedopuszczalne jest wykorzystanie dowodu uzyskanego za pomocą czynu zabronionego, niezależnie od tego, czy dopuścił się tego funkcjonariusz, czy np. osoba prywatna – dodaje dr Kładoczny.

Podkreśla, że projekt pozostawia pewien niedosyt.