Czy wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy podlega PIT? Ważny wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał bardzo ważne orzeczenie dla zwolnionych bez wypowiedzenia, którzy sądzą się z byłym pracodawcą o przywrócenie do pracy. Wynika z niego, że jeśli sąd pracy zasądzi na ich rzecz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, to nie muszą rozliczać się z fiskusem. 

Gdy sądzisz się z pracodawcą po zwolnieniu dyscyplinarnym. Dyscyplinarka a okres ochronny

Wyrok zapadł w sprawie kobiety, która od 1991 r. była zatrudniona w spółdzielni mieszkaniowej na cały etat na czas nieokreślony. Po ponad 20 latach pracodawca postanowił się z nią rozstać. I nie odbyło się to elegancko, bo zarzucił jej ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i rozwiązał z nią umowę o pracę bez wypowiedzenia. 

Czytaj więcej:

Prawo pracy

Zwolnienie dyscyplinarne z pracy i jego konsekwencje

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych może skutkować rozwiązaniem umowy w trybie dyscyplinarnym. Skutki zwolnienia dyscyplinarnego dla zatrudnionego są poważne.

Pro

Okazało się jednak, że kobieta była już w wieku przedemerytalnym – miała ukończone 58 lat – więc była w tzw. okresie ochronnym. A dodatkowo była członkiem związku zawodowego i podlegała też ochronie na podstawie art. 39 kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. W zarządzie zakładowej organizacji związkowej pełniła społecznie funkcję przewodniczącego, o czym pracodawca wiedział i choć powinien, nie wystąpił o zgodę na rozwiązanie z nią umowy o pracę.  

Zwolniona poszła do sądu pracy i wygrała. Sąd przywrócił ją do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy. Dodatkowo na podstawie art. 57 § 2 kodeksu pracy zasądził na jej rzecz prawie 95 tys. zł brutto jako wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy wraz z ustawowymi odsetkami.

Przy czym, jak tłumaczył sąd pracy, pracodawca dokonał dyscyplinarnego zwolnienia z pracy nie tylko z naruszeniem przepisów, ale też bez uzasadnionej przyczyny. W jego ocenie podane przez spółdzielnię przyczyny dyscyplinarki są niekonkretne, nierzeczywiste i jako takie pozorne. W wyroku podkreślono, że powódka była w wieku przedemerytalnym, a ponieważ pracodawca rozwiązał z nią umowę naruszając przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, należało zasądzić jej wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

Odszkodowanie z sądu pracy a PIT

Ostatecznie kobieta została przywrócona do pracy. Problem pojawił się, gdy spółdzielnia przelała na jej konto kwotę zasądzoną przez sąd pracy, ale pomniejszoną o PIT i składki. Kobieta uważała, że pracodawca bezprawnie potrącił z zasądzonego jej wynagrodzenia prawie 15 tys. zł. Jest to bowiem odszkodowanie zwolnione z PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. I o potwierdzenie tego stanowiska wystąpiła do fiskusa. 

Ten jednak racji jej nie przyznał. Stwierdził, że zwolnieniem, na które powołuje się podatniczka objęte są tylko te odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych do nich. Ewentualnie z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów z art. 9 § 1 kodeksu pracy i z wyjątkami wskazanymi przez ustawodawcę. 

Urzędnicy tłumaczyli, że zasądzone na rzecz podatniczki wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy, w związku z jej przywróceniem, nie jest odszkodowaniem ani zadośćuczynieniem. W konsekwencji nie korzysta ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ani art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT. Jest to przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu, bo wypłata świadczenia miała swe źródło w uprzednio łączącym strony stosunku pracy. 

Czytaj więcej:

Podatki

Kiedy odszkodowanie dla pracownika jest zwolnione z PIT

Podpisując ugodę z osobą zwalnianą z pracy, dobrze jest zadbać o odpowiednie brzmienie jej treści, zawrzeć ją przed sądem oraz wystąpić do organu podatkowego o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów.

Pro

Odszkodowania i zadośćuczynienia a zwolnienie z podatku 

Kobieta znów musiała iść do sądu i znów wygrała. Podatkowo rację najpierw przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Podkreślił, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego a także Trybunału Konstytucyjnego wynagrodzenie z art. 47 i 57 kodeksu pracy ma charakter odszkodowania za utratę wynagrodzenia wynikającą z bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę lub szerzej, szkody poniesionej wskutek takiego wadliwego wypowiedzenia.