Kto się nadaje do komisji wyborczej

Zgodnie z przepisami ustawy ?z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (dalej: k.w.) obwodową komisję wyborczą w wyborach samorządowych powołuje – najpóźniej w 21. dniu przed wyborami – właściwa terytorialna komisja wyborcza. W wyborach samorządowych wyznaczonych na 16 listopada 2014 r. organami właściwymi do powołania obwodowych komisji są gminne (miejskie) komisje wyborcze. Mają na to czas do 27 października 2014 r.

Ile osób

W skład obwodowej komisji trzeba powołać:

W skład obwodowych komisji wyborczych w odrębnych obwodach głosowania utworzonych w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych powołuje się:

Zgłaszanie kandydatów

Zgłoszenia kandydatów na członków obwodowych komisji w wyborach samorządowych trzeba dokonać najpóźniej w 30. dniu przed wyborami. W przypadku listopadowych wyborów samorządowych termin ten upływa 17 października 2014 r. Przywrócenie terminu do zgłaszania kandydatów na członków komisji jest niedopuszczalne. Zgłoszenia kandydatów przyjmują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miasta) działający w ramach obsługi gminnej (miejskiej) komisji wyborczej.

Pełnomocnik wyborczy lub upoważniona przez niego osoba może zgłosić tylko po jednym kandydacie do każdej obwodowej komisji na obszarze okręgu wyborczego, w którym została zarejestrowana zgłoszona przez niego lista kandydatów na radnych lub został zarejestrowany kandydat na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w danej gminie.

Kandydat do obwodowej komisji, zgłaszany przez pełnomocnika wyborczego, musi mieć prawo wybierania, potwierdzone wpisem do stałego rejestru wyborców w danej gminie. Nie może to być osoba, która pełni funkcję pełnomocnika wyborczego, pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego albo męża zaufania.

Zgodnie z wyjaśnieniami Państwowej Komisji Wyborczej z 8 września 2014 r.  (ZPOW-703-374/14) kandydat na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) nie może być członkiem obwodowej komisji w gminie, w której kandyduje, ale może być członkiem obwodowej komisji w innej gminie. Pełnomocnik wyborczy i pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego nie może być członkiem obwodowej komisji na obszarze działania danego komitetu.

Zgłoszenia trzeba dokonać na druku stanowiącym załącznik nr 2 do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z 25 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu zgłaszania kandydatów na członków komisji wyborczych (dalej: uchwała PKW), po uzyskaniu zgody osoby, która ma wejść w skład komisji. Zgłoszenie może dotyczyć więcej niż jednej obwodowej komisji w danej gminie. Przed upływem terminu zgłaszania kandydatów pełnomocnik wyborczy może pisemnie wycofać zgłoszonego kandydata na członka komisji i zgłosić nowego.

Przykład:

Jako kandydata na członka obwodowej komisji pełnomocnik wyborczy zgłosił obywatela Unii Europejskiej, niebędącego obywatelem polskim. Zgodnie z uchwałą PKW taka osoba może wejść w skład komisji, jeżeli stale zamieszkuje na obszarze gminy właściwej dla tej komisji, najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat oraz nie jest pozbawiona prawa wybierania w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem. Kandydat musi być wpisany do stałego rejestru wyborców w danej gminie.

Rozpatrywanie zgłoszeń

Do obwodowej komisji powołuje się po jednym przedstawicielu prawidłowo zgłoszonym przez pełnomocników każdego komitetu wyborczego. Ta sama osoba może być powołana tylko do jednej komisji. W razie zgłoszenia tego samego kandydata do więcej niż jednej obwodowej komisji rozpatruje się tylko zgłoszenie tego kandydata do komisji o najniższym numerze spośród obwodów, do których został zgłoszony. W skład obwodowej komisji wchodzi także osoba wskazana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Taka osoba nie musi stale zamieszkiwać na terenie gminy.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w miarę wpływu zgłoszeń sporządza, odrębnie dla każdego obwodu głosowania, wykaz zgłoszonych kandydatów na członków komisji. Wykaz zawiera numer obwodu i adres siedziby oraz dane prawidłowo zgłoszonych kandydatów. W wykazie ujmuje się również osoby wskazane do składów komisji przez wójta.

Jeżeli liczba prawidłowo zgłoszonych kandydatów odpowiada liczbie osób, które mogą być powołane do komisji, komisję powołuje się w składzie odpowiadającym liczbie zgłoszonych kandydatów. Natomiast w razie zgłoszenia do obwodowej komisji liczby kandydatów przekraczającej jej dopuszczalny skład, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) >patrz ramka.

Uzupełnienie składu

Jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza od dopuszczalnego minimalnego składu komisji, wójt (burmistrz, prezydent miasta) uzupełnia jej skład spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców tej gminy. Osobami powołanymi w tym trybie do obwodowej komisji nie mogą być pracownicy samorządowi gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych. Do składu obwodowych komisji w obwodach odrębnych (np. w szpitalach, zakładach karnych) nie można także powołać pracowników jednostki, w której utworzono taki odrębny obwód głosowania, chyba że brakuje zainteresowanych wyborców wyrażających zgodę na powołanie do komisji.

Przykład:

Komisja obwodowa w odrębnym obwodzie głosowania utworzonym w domu pomocy społecznej musi składać się z od czterech do sześciu osób kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych oraz jednej osoby wskazanej przez wójta spośród pracowników tej jednostki. Jeżeli pełnomocnicy wyborczy prawidłowo zgłosili sześciu, pięciu lub czterech kandydatów, te osoby wejdą do komisji. W przypadku gdy kandydatów jest więcej niż sześciu, trzeba przeprowadzić losowanie, które wyłoni sześciu członków komisji. Jeżeli zgłoszono mniej niż czterech kandydatów, skład komisji musi być uzupełniony przez wójta. Osobami powołanymi do komisji w ramach jej uzupełnienia nie mogą być pracownicy domu pomocy społecznej, chyba że nie będzie innych wyborców, którzy zgodzą się na udział w komisji.

Podanie składu do publicznej wiadomości

Składy obwodowych komisji trzeba podać niezwłocznie do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej uchwały o ich powołaniu. Do publicznej wiadomości podaje się następujące dane dotyczące obwodowej komisji: numer, adres siedziby oraz imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania (miejscowość) osób powołanych w jej skład. Należy także wskazać podmioty, które zgłosiły kandydatów. Składy obwodowych komisji trzeba udostępnić również w urzędzie gminy (miasta) oraz w siedzibie danej obwodowej komisji.

Pierwsze posiedzenie obwodowej komisji zwołuje wójt (burmistrz, prezydent miasta). Na tym pierwszym posiedzeniu komisja wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę.

Wygaśnięcie członkostwa

Zgodnie z uchwałą PKW zmiany w składach komisji mogą być dokonywane w przypadku:

W razie konieczności zmiany w składzie komisji, jej przewodniczący niezwłocznie powiadamia o tym gminną (miejską) komisję wyborczą za pośrednictwem wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

W takich przypadkach skład komisji musi być uzupełniony do minimalnego. Uzupełnienie składu komisji następuje w trybie i na zasadach określonych w przepisach o jej powołaniu. W razie wygaśnięcia członkostwa osoby wskazanej przez pełnomocnika wyborczego trzeba zawiadomić pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata w terminie trzech dni od dnia otrzymania zawiadomienia.

W przypadku niezgłoszenia kandydata w tym terminie wójt (burmistrz, prezydenta miasta) uzupełnienia skład spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców w tej gminie. Jeżeli wygaśnięcie członkostwa nastąpiło przed dniem wyborów w terminie uniemożliwiającym zgłoszenie przez pełnomocnika nowego kandydata, skład komisji uzupełnia się spośród wyborców ujętych w stałym rejestrze wyborców, chyba że wraz z zawiadomieniem o przyczynie powodującej wygaśnięcie członkostwa wpłynęło zgłoszenie nowej kandydatury od pełnomocnika wyborczego.

Ingerencja komisarza wyborczego

Jeżeli wójt (burmistrz, prezydenta miasta) nie wykonuje w terminie lub w sposób zgodny z prawem zadań dotyczących powołania lub zmian w składach obwodowych komisji, właściwy komisarz wyborczy wzywa go do realizacji tych zadań w sposób zgodny z prawem w wyznaczonym terminie, a w razie bezskutecznego upływu tego terminu niezwłocznie sam wykonuje te zadania i powiadamia o tym Państwową Komisję Wyborczą.

podstawa prawna: art. 9, art. 17 § 1, art. 153 § 1, art. 182, art. 184 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (DzU nr 21, poz. 112 ze zm.)

podstawa prawna: uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 25 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu zgłaszania kandydatów na członków komisji wyborczych, wzoru zgłoszenia oraz zasad powoływania terytorialnych komisji wyborczych i obwodowych komisji wyborczych w wyborach do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (MP z 2014 r., poz. 783)

podstawa prawna: rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 20 sierpnia 2014 r. w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (DzU z 2013 r., poz. 1134)

Zbyt wielu kandydatów

W przypadku zgłoszenia do obwodowej komisji liczby kandydatów przekraczającej jej dopuszczalny skład, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania. Należy podjąć w tym celu następujące czynności:

Krok 1. Przekazanie ?informacji

Informacja o miejscu, dacie i godzinie losowania musi być przekazana pełnomocnikom wyborczym oraz podana do publicznej wiadomości co najmniej dwa dni przed dniem losowania. Stosowne zawiadomienie powinno zostać wywieszone w urzędzie gminy (miasta), w ogólnodostępnym miejscu, oraz umieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej.