WSA w obronie przedsiębiorców przed fiskusem. Muszą mieć środki na działalność

Na odmowę wydania zgody na wypłatę z zajętego w celu zabezpieczenia konta bankowego służy skarga.

Publikacja: 18.12.2023 03:00

WSA w obronie przedsiębiorców przed fiskusem. Muszą mieć środki na działalność

Foto: rp.pl / Paweł Rochowicz

Zajęcie kont bankowych podatnika jako zabezpieczenie jeszcze przed wydaniem decyzji jest dość powszechnie stosowane przez fiskusa i bardzo dotkliwe. Co prawda ustawodawca przewidział tryb zwolnienia z zabezpieczenia środków koniecznych do wykonywania działalności, ale fiskus się do tego nie kwapi i nie widzi możliwości zaskarżenia swojej odmowy. Na szczęście na tej koncepcji suchej nitki nie zostawił niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Przedsiębiorstwo w opałach…

Sprawa dotyczyła spółki, na której majątku w styczniu 2023 r. postanowił zabezpieczyć się fiskus. Jej konto zostało zajęte na poczet dopiero przybliżonej zaległości w VAT, czyli jeszcze przed decyzją.

Niedługo po tym spółka wystąpiła do naczelnika urzędu skarbowego działającego w charakterze organu egzekucyjnego o zgodę na wypłatę z zajętego konta ok. 190 tys. zł. Pieniądze miały pójść na uregulowanie zobowiązań koniecznych do wykonania działalności. Chodziło m.in. o opłacenie rachunków za usługi pocztowe, kurierskie, transportowe czy wynagrodzeń pracowników za styczeń 2023 r. Podstawą wniosku był art. 166a § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Spółka argumentowała, że bez zwolnienia środków nie będzie mogła wypełnić zobowiązań, co w praktyce sparaliżuje jej działalność. Zajęcie konta stanowi dla niej środek niezwykle uciążliwy, a jeśli potrwa dłużej, może doprowadzić do upadłości. Jednocześnie spółka zapewniła, że aktywnie działa, by przedstawić fiskusowi inne zabezpieczenie w trybie art. 33d § 2 ordynacji podatkowej.

Fiskus jako egzekutor wystąpił do… fiskusa jako wierzyciela o zajęcie stanowiska i wyrażenie opinii o ewentualnym zwolnieniu zajętej kwoty. Na początku lutego 2023 r. wierzyciel poinformował egzekutora, że nie dostrzegł podstaw przemawiających za słusznością prezentowanego przez spółkę stanowiska.

To zaowocowało zaś odmową wydania zgody na wypłatę z zajętego, w celu zabezpieczenia, rachunku bankowego spółki. Fiskus wskazał, że nadrzędnym celem postępowania zabezpieczającego jest ochrona budżetu, tj. wykonania przyszłego obowiązku, gdy zachodzi obawa jego niewykonania. Potencjalne zaległości zostały oszacowane na ponad 4 mln zł, a wartość zajętego majątku w niewielkim stopniu zabezpieczyła wykonanie przyszłego obowiązku ich zapłaty.

Czytaj więcej

TK: zawieszenie przedawnienia podatkowych terminów zgodne z konstytucją

Sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej, gdy spółka zaskarżyła odmowę. Na rozprawie fiskus wniósł bowiem o odrzucenie jej skargi, tłumacząc, że w spornym przypadku takie prawo w ogóle nie przysługuje.

Na szczęście to nie przekonało wrocławskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zauważył, że VAT i związane z nim wszelkie postępowania – w tym zabezpieczające – wchodzą w obszar stosowania prawa Unii Europejskiej. Dlatego sąd uznał, że na postanowienie wydane w trybie art. 166a § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przysługuje skarga do sądu administracyjnego na podstawie norm prawa konstytucyjnego, unijnego i międzynarodowego.

Swoją wykładnię WSA oparł na normach prawa konstytucyjnego, unijnego i międzynarodowego. Zauważył m.in., że każde rozstrzygnięcie wydane na podstawie spornego przepisu rodzi poważne skutki prawne dla podatnika, ponieważ istotnie kształtuje jego sytuację prawną. Sąd zgodził się, że w jego treści nie ma wskazania o przysługującym zażaleniu. Ale w orzecznictwie uznaje się, że rozstrzygnięcie to powinno podlegać kontroli. Niemniej w ocenie WSA na obecnym etapie procesu, gdy mowa jest o zapewnieniu skutecznego prawa do sądu, nie może już brakować potwierdzenia, że spółce przysługuje prawo do zażalenia. Inaczej fiskus przyczyniałby się do wydłużenia sprawy.

… może się poskarżyć

Analizując, czy w spornym przypadku doszło do błędu ustawodawcy, sąd podkreślił, że wydanie zgody na wypłatę środków z zabezpieczonego rachunku skarżącej następuje w związku z wydatkami koniecznymi do wykonywania działalności. Takie działanie ma na celu zabezpieczenie jej składnika majątkowego, jakim jest przedsiębiorstwo, przed szkodą trudną bądź niemożliwą do odwrócenia. Procedowanie powinno być zatem jak najszybsze.

Dlatego zdaniem WSA jego rolą jest ocena, czy istnieje w sądowym systemie proceduralnym środek krajowy, który umożliwia w sposób skuteczny ocenę zgodności zaskarżonego postanowienia z prawem. A za taki uznał art. 3 § 2 pkt 2 procedury sądowoadministracyjnej, czyli możliwość zaskarżenia postanowienia rozstrzygającego sprawę co do istoty. Tym samym sąd odstąpił od stosowania jako podstawy zaskarżenia art. 3 § 2 pkt 3 procedury sądowoadministracyjnej jako niezapewniającego skuteczności prawa Unii Europejskiej.

Wyrok nie jest prawomocny.

Sygnatura akt: I SA/Wr 198/23.

Zajęcie kont bankowych podatnika jako zabezpieczenie jeszcze przed wydaniem decyzji jest dość powszechnie stosowane przez fiskusa i bardzo dotkliwe. Co prawda ustawodawca przewidział tryb zwolnienia z zabezpieczenia środków koniecznych do wykonywania działalności, ale fiskus się do tego nie kwapi i nie widzi możliwości zaskarżenia swojej odmowy. Na szczęście na tej koncepcji suchej nitki nie zostawił niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Przedsiębiorstwo w opałach…

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Myśliwi kontra właściciele gruntów. Rząd chce chronić prawo własności
Podatki
Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska
Praca, Emerytury i renty
Dodatek do emerytury. Wielu seniorów nie wie, że ma do niego prawo
Edukacja i wychowanie
Resort edukacji przygotowuje szkoły na upały. Będą nowe przepisy
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Sądy i trybunały
Czas na reformę. Rząd odkrywa karty w sprawie Sądu Najwyższego i neosędziów
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki