Test HPV zastąpi cytologię w świadczeniach finansowych ze środków publicznych?

Ministerstwo Zdrowia rozważa usunięcie cytologii klasycznej z wykazu świadczeń gwarantowanych w zakresie profilaktyki raka szyjki macicy. Zastąpić może ją test HPV HR na obecność wysokoonkogennych typów wirusa HPV.

Publikacja: 13.01.2025 16:06

Za ok. 70 proc. nowotworów szyjki macicy na świecie odpowiadają najbardziej onkogenne typy wirusa HP

Za ok. 70 proc. nowotworów szyjki macicy na świecie odpowiadają najbardziej onkogenne typy wirusa HPV – genotypy 16 i 18.

Foto: Adobe Stock

Włączenie testu HPV HR do wykazu świadczeń gwarantowanych w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy zarekomendował prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (w piśmie z 20 grudnia 2024 roku). Równolegle (w stanowisku z 7 stycznia br.) Rada Przejrzystości działająca przy prezesie AOTMiT uznała za zasadne usunięcie z tego wykazu cytologii klasycznej i badania mikroskopowego pobranego w jej trakcie materiału z szyjki macicy. Oba dokumenty przygotowano na podstawie zlecenia ministra zdrowia.

Test HPV skuteczniejszy niż cytologia klasyczna?

Obecnie podstawowym świadczeniem finansowanym przez NFZ w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy jest cytologia klasyczna. Kobiety w wieku od 25 do 64 roku życia mogą wykonać ją bezpłatnie raz na trzy lata, a kobiety obciążone czynnikami ryzyka – raz w roku. Badanie ma na celu wykrycie zmian nowotworowych w komórkach szyjki macicy.

Świadczeniem alternatywnym dla cytologii jest test HPV HR. Z danych przytoczonych przez AOTMiT wynika, że za ok. 70 proc. nowotworów szyjki macicy na świecie odpowiadają najbardziej onkogenne typy wirusa HPV – genotypy 16 i 18. To właśnie „co najmniej” tych genotypów mają dotyczyć testy, których włączenie do koszyka świadczeń gwarantowanych w zakresie profilaktyki zarekomendował prezes Agencji.

Sam test HPV HR z genotypowaniem jest badaniem molekularnym stosowanym w diagnostyce in vitro, mającym na celu wykrycie obecności DNA lub RNA wysokoonkogennych typów wirusów brodawczaka ludzkiego w wymazie pobranym z szyjki macicy.

Czytaj więcej

Program szczepień przeciw HPV w szkołach nie działa, jak należy. Rodzice pytają - nikt nie umie odpowiedzieć

Rada Przejrzystości przy prezesie AOTMiT – w stanowisku popierającym wycofanie cytologii z wykazu świadczeń gwarantowanych – argumentuje, że wytyczne kliniczne międzynarodowe oraz rekomendacje krajowych towarzystw naukowych wskazują test HPV HR jako podstawowe badanie przesiewowe. Badania molekularne mają być też skuteczniejsze niż cytologia klasyczna zarówno pod względem czułości jak i specyficzności.

Test HPV HR w świadczeniach gwarantowanych: ile to kosztuje?

Zgodnie z szacunkami AOTMiT włączenie testów HPV HR obejmujących co najmniej typy 16 i 18 do wykazu świadczeń gwarantowanych wygenerowałoby dla NFZ wydatki - w zależności od przyjętego wariantu - w wysokości 61 mln zł, 261 mln zł albo 366 mln zł w pierwszym roku funkcjonowania świadczenia.

W minimalnym wariancie finansowym (61 mln zł) zgłaszalność pacjentek do udziału w programie profilaktycznym utrzymuje się na dotychczasowym poziomie 11,36 proc. (według danych z 2023 roku). Drugi wariant - uznany przez AOTMiT za najbardziej prawdopodobny - zakłada, że zgłaszalność wzrośnie do 50 proc., a wariant najdroższy uwzględnia zgłaszalność do programu na poziomie 70 proc.

Jednocześnie, według szacunków NFZ przewidywany koszt włączenia testu HPV HR do wykazu świadczeń gwarantowanych na 2025 rok wyniósłby 70,5 mln zł przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu zgłaszalności pacjentek na badanie i 453,5 mln zł przy wzroście zgłaszalności do 70 proc.

Szacunki AOTMiT i NFZ poczyniono przy założeniu, że pacjentka będzie mogła wykonać bezpłatny test na HPV finansowany ze środków publicznych raz na 5 lat (wobec 3-letniego interwału w przypadku cytologii klasycznej).

Czytaj więcej

Nowotwory kobiece pod lupą resortu zdrowia

Pacjentka sama pobierze materiał do badania?

W średnim i najdroższym wariancie wyceny przedstawionym przez AOTMiT uwzględniono możliwość samodzielnego pobrania próbki do badania HPV HR przez pacjentkę, pod nadzorem położnej POZ. Wycenę – oprócz poziomu zgłaszalności kobiet do badania – oparto na założeniu, że u połowy pacjentek materiał do testu HPV pobierze wykwalifikowany personel medyczny z użyciem fotela ginekologicznego, a u drugiej połowy odbędzie się to metodą samodzielnego pobierania przez pacjentkę, czyli tzw. self-samplingu.

Kwestię self-samplingu ocenił w opinii dotyczącej skutków finansowych dla systemu ochrony zdrowia prezes Narodowego Funduszu Zdrowia. Jak wskazał w piśmie z 11 grudnia 2024 r.: „Założone zwiększenie dostępności do świadczeń poprzez wprowadzenie samopobrania pobranie rozmazu z pochwy przez pacjentkę, rodzi dodatkowe ryzyko fragmentarycznej opieki nad pacjentką. Obecna formuła programu daje możliwość kompleksowego badania ginekologicznego i oceny ewentualnych innych problemów ginekologicznych, w tym zmian narządów rodnych – w proponowanej formule tej kompleksowości zabraknie. Jeżeli świadczenie ma być wykonywane pod nadzorem ww. personelu to nie ma również przeciwwskazań, żeby to właśnie ten personel to świadczenie jak jest aktualnie pobrał”.

„Rzeczpospolita” zapytała Ministerstwo Zdrowia o plany dotyczące włączenia testu HPV HR do wykazu świadczeń gwarantowanych oraz zastąpienie cytologii klasycznej testowaniem w Programie Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Do chwili publikacji artykułu nie otrzymaliśmy odpowiedzi resortu.

Rak szyjki macicy. 18 tys. ofiar w ciągu dekady

Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów przytoczonych przez AOTMiT wynika, że w latach 2010-2020 rak szyjki macicy zajmował ósme miejsce pod względem liczby zgonów (łącznie 17 793 zgony) oraz dziewiąte miejsce pod względem częstości zachorowań na nowotwór złośliwy wśród kobiet (29 668 przypadków) w Polsce.

We wskazanym dziesięcioleciu nowotwór ten był odpowiedzialny za 3,33 proc. wszystkich zachorowań i 3,7 proc. zgonów na nowotwory złośliwe u kobiet. Najwyższe wskaźniki zachorowań i zgonów występowały w grupach wiekowych 55-59 lat (odpowiednio 4 447 przypadków zachorowań i 2 509 zgonów) oraz 60-64 lata (4 466 zachorowań i 2 722 zgony) – wskazano w dokumencie.

Włączenie testu HPV HR do wykazu świadczeń gwarantowanych w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy zarekomendował prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (w piśmie z 20 grudnia 2024 roku). Równolegle (w stanowisku z 7 stycznia br.) Rada Przejrzystości działająca przy prezesie AOTMiT uznała za zasadne usunięcie z tego wykazu cytologii klasycznej i badania mikroskopowego pobranego w jej trakcie materiału z szyjki macicy. Oba dokumenty przygotowano na podstawie zlecenia ministra zdrowia.

Pozostało jeszcze 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Obszary medyczne
Zdrowie coraz poważniej traktowane w Unii Europejskiej
Obszary medyczne
CBA kontroluje konkurs na onkologię w ramach Funduszu Medycznego
Obszary medyczne
Kluczowe jest bezpieczeństwo pacjenta
Obszary medyczne
Jak powstaje lista najlepiej zarządzanych szpitali publicznych w Polsce?
Obszary medyczne
Sytuacja ekonomiczna a kondycja szpitali w Polsce