Pracownik z niepełnosprawnością: Jakie ma przywileje? Na co może liczyć pracodawca?

Pracownicy z niepełnosprawnością ze względu na stan zdrowia mogą liczyć na szereg przywilejów związanych z wykonywaniem pracy zawodowej. Przedsiębiorca, który chce zatrudnić takie osoby, ma jednak obowiązek zapewnienia im odpowiednich warunków.

Publikacja: 23.10.2024 06:16

Osoby niepełnosprawne mogą liczyć na szereg przywilejów w miejscu pracy

Osoby niepełnosprawne mogą liczyć na szereg przywilejów w miejscu pracy

Foto: Adobe Stock

Prawa osób niepełnosprawnych związane z wykonywaniem pracy zawodowej są określone w dwóch aktach prawnym - w Kodeksie pracy oraz w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepisy dotyczą osób posiadających orzeczenie o jednym z trzech stopni niepełnosprawności. Na jakie przywileje w pracy mogą liczyć?

Krótszy czas pracy

Zgodnie z art. 15 wspomnianej ustawy, czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może być dłuższy niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Ten przepis dotyczy jednak osób posiadających orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. Osoby z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności pracują krócej. W ich przypadku czas pracy nie może być dłuższy niż 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, przy czym stosowanie tych norm nie ma wpływu na wynagrodzenie. Należy również dodać, że osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudnione w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Nie dotyczy to jedynie osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz osób, które otrzymały zgodę lekarza na wykonywanie takiej pracy.

Czytaj więcej

Już ponad 300 tys. złożonych wniosków. Program obowiązuje od 1 października

Dodatkowa przerwa w pracy

Kolejnym przywilejem, z którego mogą korzystać osoby niepełnosprawne, jest dodatkowa przerwa w pracy. Zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy każdy pracownik, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, ma prawo do minimum 15-minutowej przerwy. Jest ona wliczana do czasu pracy. Art. 17 ustawy o rehabilitacji zapewnia niepełnosprawnym pracownikom prawo do dodatkowych 15 minut przerwy, która może zostać wykorzystana na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Jest ona również wliczana do czasu pracy.

Usprawnienia w miejscu pracy

Obowiązkiem pracodawcy zatrudniającego niepełnosprawnych pracowników jest wprowadzanie niezbędnych racjonalnych usprawnień, dostosowanych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Przykładowo, może to być likwidacja barier architektonicznych przed biurem, zatrudnienie tłumacza migowego, czy wyposażenie stanowiska pracy w sprzęt biurowy sterowany głosem. Konkretne potrzeby muszą zostać zgłoszone pracodawcy. Przedsiębiorca ma obowiązek wprowadzić usprawnienia, jeśli pozwalają na to jego możliwości finansowe i organizacyjne oraz jeśli koszty wprowadzenia zmian są w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków publicznych. Warto zaznaczyć, że konieczność wprowadzenia usprawnień dotyczy nie tylko osób zatrudnionych w firmie, ale również uczestniczących w procesie rekrutacji, odbywających szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe lub praktyki zawodowe lub absolwenckie.

Czytaj więcej

Prawie 3 tys. zł dopłaty do najmu mieszkania dla niepełnosprawnych. Nowe kwoty

Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy

Osoby posiadające orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mają prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Zwolnienie to może być związane z uczestnictwem w turnusie rehabilitacyjnym, z koniecznością wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych, usprawniających lub z koniecznością uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, o ile te czynności nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Pracownikom niepełnosprawnym przysługuje do 21 dni roboczych na udział w turnusie, nie częściej niż raz w roku. Zwolnienie jest udzielane na podstawie wniosku lekarza o skierowanie na turnus. Termin zwolnienia powinien umożliwiać zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie. Należy dodać, że pracodawca nie może żądać od pracownika, aby wyjechał na turnus w ramach swojego urlopu wypoczynkowego. Wynagrodzenie za czas tego zwolnienia jest obliczane jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Pracownik musi jednak przedłożyć pracodawcy dokument, który potwierdza pobyt na turnusie.

Jeśli chodzi o drugi typ zwolnienia (w związku z koniecznością wykonania badań, zabiegów itd.), przepisy nie określają szczegółowych zasad udzielania go przez pracodawcę, a zatem leży to w jego gestii. Pracodawca może żądać np. okazania skierowania od lekarza na zabiegi. Przepisy nie regulują również wymiaru dni roboczych zwolnienia. W praktyce nieobecność pracownika może trwać cały dzień lub kilka godzin. Czas zwolnienia jest bowiem zależny od czasu trwania badania, zabiegów lub tego, ile zajmie naprawa lub uzyskanie zaopatrzenie ortopedycznego. Do tego należy doliczyć czas potrzebny na dojazd. Wynagrodzenie jest również obliczane jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Czytaj więcej

Zmiany w sanatoriach od 2025 roku. Więcej miejsc dla osób z niepełnosprawnością

Dłuższy urlop wypoczynkowy

Kolejny przywilej, na jaki mogą liczyć osoby z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym  stopniu niepełnosprawności jest związany z dłuższym urlopem wypoczynkowym. Zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji przysługuje im dodatkowe 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do urlopu dodatkowego pracownik nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do jednego ze wspomnianych stopni niepełnosprawności. Nie przysługuje ono jednak, jeśli osoba korzysta z urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni na podstawie innych przepisów. Nie dotyczy to sytuacji, gdy inny urlop dodatkowy jest krótszy niż 10 dni. W takim przypadku pracownik może skorzystać z dłuższego urlopu, który jest przywilejem osób niepełnosprawnych.

Na jakie korzyści mogą liczyć pracodawcy?

Ze względu na obowiązki związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, pracodawcy również mogą liczyć na pewne udogodnienia oraz wsparcie ze strony Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. O jakich przywilejach mowa?

  • Dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnych pracowników: Dotyczy pracodawców zatrudniających na podstawie umowy o pracę osoby ujęte w ewidencji prowadzonej przez PFRON oraz osób wykonujących pracę nakładczą (w przypadku pracodawców prowadzących zakład pracy chronionej). Wysokość dofinansowania jest zależna od stopnia niepełnosprawności. W przypadku pracowników ze znacznym stopniem wynosi ono 2400 zł, z umiarkowanym - 1350 zł, zaś z lekkim - 500 zł. Kwoty zwiększają się w przypadku zatrudnienia pracowników mających pewne schorzenia specjalne (kody 02-P, 01-U, 12-C, 06-E). Jest to odpowiednio 3600 zł - stopień znaczny, 2250 zł - stopień umiarkowany i 1100 zł - stopień lekki.
  • Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej: Dotyczy pracodawców, którzy zatrudniają osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy na podstawie umowy o pracę. Maksymalna wysokość pomocy na przystosowanie jednego stanowiska wynosi dwudziestokrotność przeciętnego wynagrodzenia.
  • Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej: Dotyczy pracodawców, którzy zatrudniają na podstawie umowy o pracę osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotną albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu przez co najmniej 36 miesięcy. Maksymalna wysokość pomocy nie może przekraczać piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.
  • Zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego: Do wysokości 70 proc. tych kosztów, ale nie więcej niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę.
  • Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy: Obejmuje 100 proc. kosztów szkolenia, ale nie więcej niż równowartość kwoty najniższego wynagrodzenia.
  • Zwolnienie z wpłat na PFRON: Dotyczy pracodawców, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6 proc.
  • Zwrot kosztów utworzenia stanowiska pracy i finansowania kosztów płacy osoby niepełnosprawnej: Dotyczy przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych. Maksymalna pomoc na utworzenie jednego stanowiska wynosi piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia.

Czytaj więcej

Ile kosztuje Karta Dużej Rodziny? Do jakich zniżek uprawnia?

Warto jeszcze dodać, że pracodawca, który nie osiąga 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a zatrudnia co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, musi każdego miesiąca dokonywać wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Ich wartość stanowi iloczyn 40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników, którzy odpowiadają różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (6 proc.) a faktycznym zatrudnieniem niepełnosprawnych.

Prawa osób niepełnosprawnych związane z wykonywaniem pracy zawodowej są określone w dwóch aktach prawnym - w Kodeksie pracy oraz w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepisy dotyczą osób posiadających orzeczenie o jednym z trzech stopni niepełnosprawności. Na jakie przywileje w pracy mogą liczyć?

Krótszy czas pracy

Pozostało 95% artykułu
Nieruchomości
Ile metrów od sąsiada można wybudować dom? Kiedy może być naprawdę blisko
Cykl Partnerski
Brudna energia: kula u nogi
Hybrydy
Skoda Kodiaq. Co musisz wiedzieć o technologii PHEV?
Czym jeździć
Skoda Kodiaq. Mikropodróże w maxisamochodzie
Sądy i trybunały
Sędziowie uciekają sprzed KRS. Zastraszenie przez polityków czy rozwaga?
Prawo w Polsce
Prof. Henryk Okarma: To myśliwi uratowali w Polsce bobry