Donald Trump chce odzyskać kontrolę nad Kanałem Panamskim. Kiedy USA ją straciły?

20 stycznia w południe Donald Trump zostanie 47. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Jak zapowiedział na ostatniej konferencji prasowej, w orbicie jego zainteresowań znajdzie się odzyskanie przez USA kontroli nad Kanałem Panamskim. Kiedy Stany Zjednoczone ją straciły?

Publikacja: 10.01.2025 08:54

Kiedy USA straciły kontrolę nad Kanałem Panamskim?

Kiedy USA straciły kontrolę nad Kanałem Panamskim?

Foto: robnaw / Adobe Stock

Jak pisaliśmy w „Rzeczpospolitej”, Donald Trump podczas konferencji prasowej 7 stycznia odpowiadał na pytania dotyczące między innymi przejęcia kontroli nad Kanałem Panamskim, która obecnie sprawowana jest przez Panamę. Nie wykluczył, że USA użyją siły lub presji ekonomicznej, by ją odzyskać. Jak wyjaśnił, chodzi o bezpieczeństwo ekonomiczne Stanów Zjednoczonych.

Słowa te odbiły się szerokim echem na świecie. Odniósł się do nich także szef ministerstwa spraw zagranicznych Panamy, Javier Martinez-Acha. Zapewnił, że Kanał będą kontrolować jedynie Panamczycy i to się nie zmieni. Jaka jest historia tego miejsca i kiedy USA straciły nad nim kontrolę?

Czym jest Kanał Panamski?

Kanał Panamski jest sztucznym kanałem wodnym. Został zbudowany między rokiem 1904 a 1914, jednak jego oficjalne otwarcie nastąpiło w roku 1920. Leży w Panamie, na Przesmyku Panamskim, mierzy ponad 81 kilometrów i łączy wody Oceanu Atlantyckiego oraz Spokojnego. Jego przepłynięcie trwa średnio od 8 do 10 godzin, co znacznie skraca czas oraz trasę, jakie wcześniej musiały pokonywać statki. Kanałem obecnie zarządza Panama, jednak wcześniej kontrolowały go Stany Zjednoczone.

Czytaj więcej

Dlaczego Trumpowi tak zależy na Grenlandii? Co takiego ma największa wyspa świata?

Jak powstawał Kanał Panamski?

Inicjatorem budowy Kanału Panamskiego był Francuz Ferdinand Marie de Lesseps, budowniczy Kanału Sueskiego. Przybył on na miejsce w grudniu 1879 roku, a niedługo po nim pojawili się pierwsi robotnicy. W 1889 roku jednak prace się zatrzymały, a francuska spółka Compagnie Universelle du Canal Interocéanique de Panama, która zajmowała się budową, zbankrutowała. Koszty okazały się zbyt wysokie, a przez dużą śmiertelność wśród robotników powstawanie kanału nie szło w tempie, jakie początkowo zakładano.

Już w 1894 roku budową zajęła się kolejna firma z Francji, Compagnie Nouvelle du Canal de Panama. Philippe-Jean Bunau-Varilla, francuski inżynier, przekonał wówczas Ferdinanda Marie de Lessepsa, żeby zmienić projekt kanału, dzięki czemu w 1896 roku można było kontynuować budowę. Z kolei pod koniec lat 90. XIX wieku Bunau-Varilla zaczął działania, które miały doprowadzić do zakupu francuskich aktywów przez Stany Zjednoczone, co rzeczywiście stało się w 1902 roku.

Problemy pojawiły się jednak rok później, ponieważ Kolumbia nie zgodziła się na ratyfikację umowy, która miała zezwolić USA na budowę kanału, a Panama była wówczas jej częścią. Kłopot rozwiązał się w 1903 roku, gdy ta ostatnia ogłosiła niepodległość.

Bunau-Varilla został tymczasowym przedstawicielem Panamy i wraz z sekretarzem stanu USA Johnem Hayem wynegocjował traktat nazwany od ich nazwisk Hay-Bunau-Varilla. Dzięki temu Stany Zjednoczone zyskały dostęp do powierzchni ponad 500 mil kwadratowych, gdzie miał powstać kanał. Ponadto bezterminowo teren ten mieli kontrolować właśnie Amerykanie. Budowa ruszyła więc na nowo w 1904 roku, pochłaniając 375 milionów dolarów. Ponadto USA zapłaciły również 40 milionów dolarów, by zakupić francuskie aktywa, oraz 10 milionów dolarów Panamie na mocy traktatu.

Czytaj więcej

Donald Trump grozi przejęciem przez USA Kanału Panamskiego. Wspomina też o Grenlandii

Budowa zakończyła się w ciągu 10 lat, czyli w roku 1914, jednak oficjalne otwarcie miało miejsce 6 lat później. Przez następne lata Stany Zjednoczone kontrolowały Kanał Panamski.

Jak USA straciły kontrolę nad Kanałem Panamskim?

Amerykanie sprawowali kontrolę nad Kanałem Panamskim, jednak relacje między USA a Panamą w tej kwestii były coraz gorsze. W 1964 roku Amerykanie zabronili wywieszenia przy kanale panamskiej flagi obok amerykańskiej, co jeszcze pogłębiło problemy, a w Panamie wywołało antyamerykańskie zamieszki. Ostatecznie doprowadziło to do podpisania w 1977 roku między ówczesnym prezydentem USA Jimmym Carterem i panamskim generałem Omarem Torrijosem traktatu, zgodnie z którym Stany Zjednoczone oddały Panamie prawa do terenu, na którym wybudowano Kanał Panamski. Jednak dopiero od 1999 roku Panama przejęła nad Kanałem pełną kontrolę, choć Amerykanie zastrzegli wówczas, że w razie obrony neutralności kanału będą mogli użyć siły militarnej. Kanał Panamski jest zarządzany przez Panamę do teraz.

Jak pisaliśmy w „Rzeczpospolitej”, Donald Trump podczas konferencji prasowej 7 stycznia odpowiadał na pytania dotyczące między innymi przejęcia kontroli nad Kanałem Panamskim, która obecnie sprawowana jest przez Panamę. Nie wykluczył, że USA użyją siły lub presji ekonomicznej, by ją odzyskać. Jak wyjaśnił, chodzi o bezpieczeństwo ekonomiczne Stanów Zjednoczonych.

Słowa te odbiły się szerokim echem na świecie. Odniósł się do nich także szef ministerstwa spraw zagranicznych Panamy, Javier Martinez-Acha. Zapewnił, że Kanał będą kontrolować jedynie Panamczycy i to się nie zmieni. Jaka jest historia tego miejsca i kiedy USA straciły nad nim kontrolę?

Pozostało jeszcze 86% artykułu
Biznes
Kto sfinansuje inaugurację Trumpa? Na liście donatorów giganci biznesu
Biznes
Polska zbrojeniówka wystrzeliła. Rekordowe przychody w 2024 r.
Biznes
Słowackie urzędy sparaliżowane. Czego zażądali hakerzy po włamaniu do systemu?
Biznes
Trump chce kupić Grenlandię? Oto, ile USA zapłaciły za inne terytoria
https://track.adform.net/adfserve/?bn=78448410;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Biznes
Podcast „Twój Biznes”: Orlen zainwestuje blisko 400 mld złotych