Prawo wodne: nowa struktura organów administracji odpowiedzialnych za gospodarkę wodami

Wchodzące w przyszłym roku Prawo wodne na nowo określi podział państwa w zakresie zarządzania zasobami wodnymi. Od początku 2018 roku oprócz dotychczasowych dorzeczy i regionów wodnych będziemy wyróżniać także zlewnie, które zostały zdefiniowane przez ustawodawcę jako: „obszar lądu, z którego cały spływ powierzchniowy wód jest odprowadzany przez system strug, strumieni, potoków, rzek i kanałów do wybranego przekroju cieku".

Organizacja Wód Polskich

W związku z nowym podziałem państwa na obszary dorzeczy, regiony wodne i zlewnie utworzone zostanie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (dalej jako: „Wody Polskie"). Jednostkami organizacyjnymi wchodzącymi w jego skład będą: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej z siedzibą w Warszawie, regionalne zarządy gospodarki wodnej z siedzibami w jedenastu miastach (w porównaniu ze stanem obecnym dodatkowo w Białymstoku, Bydgoszczy, Lublinie i Rzeszowie), na których czele będą stać dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, zarządy zlewni z dyrektorami zarządów zlewni oraz nadzory wodne z kierownikami nadzorów wodnych. Organem Wód Polskich, kierującym ich działalnością będzie Prezes Wód Polskich.

Same Wody Polskie – jako państwowa osoba prawna – będą wykonywać zadania realizowane między innymi przez obecnego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i obecnych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, które to organy od 1 stycznia zostaną zniesione. Z kolei Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej oraz regionalne zarządy gospodarki wodnej przestaną być państwowymi jednostkami budżetowymi i jako jednostki organizacyjne zostaną włączone w strukturę Wód Polskich. Od 2018 roku Wody Polskie przejmą prawa i obowiązki, zobowiązania oraz należności dotychczasowego Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i regionalnych zarządów gospodarki wodnej.

Wybrane kompetencje i zadania Wód Polskich

Od nowego roku Wody Polskie będą reprezentować Skarb Państwa i wykonywać część jego uprawnień właścicielskich, a także przystąpią do postępowań administracyjnych i sądowych, których stronami są na przykład aktualni dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej czy Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i które odnoszą się do spraw wynikających z przepisów uchylanego od 1 stycznia Prawa wodnego.

Zadaniem organów i jednostek w ramach Wód Polskich będzie między innymi przygotowanie projektów niektórych dokumentów związanych z zarządzaniem ryzykiem powodziowym oraz przeciwdziałaniem skutkom suszy. Wody Polskie będą odpowiedzialne na przykład za sporządzenie projektów map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego w uzgodnieniu z właściwymi wojewodami.

Odpowiednie organy Wód Polskich: dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, dyrektorzy zarządów zlewni oraz kierownicy nadzorów wodnych co do zasady będą organami właściwymi w sprawie zgód wodnoprawnych, w tym pozwoleń wodnoprawnych. Obecnie pozwolenia te są wydawane przez starostów, którzy wykonują to zadanie jako zadanie z zakresu administracji rządowej, marszałków województw oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej.

Ważną zmianą, która zostanie wprowadzona przez nowe Prawo wodne, będzie modyfikacja przepisów dotyczących wykonywania praw właścicielskich wód Skarbu Państwa. Aktualnie prawa te zasadniczo wykonują: minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorzy parków narodowych oraz marszałkowie województw. Zgodnie z zasadami, które mają zacząć obowiązywać, prawa właścicielskie będą wykonywane przez: Wody Polskie (w zakresie śródlądowych wód płynących i wód podziemnych, z wyłączeniem wód, w stosunku do których prawa właścicielskie wykonuje minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej), ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej (w zakresie wód morza terytorialnego i morskich wód wewnętrznych) oraz ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej (w zakresie śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym).

Rola ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej

Ustawa przyznaje spore kompetencje ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej, a więc naczelnemu organowi administracji rządowej w kwestii gospodarowania wodami. Minister będzie nie tylko kształtował kierunki polityki wodnej naszego kraju, ale też nadzorował Wody Polskie oraz służby państwowe w zakresie wód, czyli służbę hydrologiczno-meteorologiczną, służbę hydrogeologiczną oraz służbę do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących. Organem doradczym ministra będzie nowo utworzona Państwowa Rada Gospodarki Wodnej. Jej zadania aż do wygaśnięcia swoich kadencji wykonywać będą członkowie obecnie istniejącej Krajowej Rady Gospodarki Wodnej, a więc organu opiniodawczo-doradczego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Kto na czele Wód Polskich

Ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej zobowiązano również do powołania pełnomocnika do spraw organizacji Wód Polskich, którym została już Iwona Koza, p.o. Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Pełnomocnik ma tymczasowo wykonywać zadania i kompetencje Prezesa Wód Polskich. Do jego szczegółowych działań należy między innymi przygotowanie harmonogramu włączenia do struktur Wód Polskich Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz oszacowanie kosztów z tym związanych.

Prezes Wód Polskich także zostanie powołany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Będzie on kierował pracami Wód Polskich oraz Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jako jednostki organizacyjnej Wód Polskich. To on będzie reprezentował Wody Polskie na zewnątrz. Wymagania na stanowisko Prezesa Wód Polskich będą zbliżone do tych, jakie obowiązują obecnie w przypadku Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Podsumowanie

Od 2018 roku gospodarowaniem zasobami wodnymi co do zasady będzie zajmował się jeden podmiot: Wody Polskie. Wiele kompetencji i zadań zostanie przydzielonych jednostkom organizacyjnym i organom wyróżnianym w ramach jego struktury. Niemniej istotną rolę w zakresie zarządzania wodami będą odgrywać też minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej oraz minister właściwy do spraw gospodarki wodnej. Od 1 stycznia w tym obszarze osłabiona zostanie natomiast pozycja organów jednostek samorządu terytorialnego, co widać chociażby na przykładzie pozwoleń wodnoprawnych. Warto dodać, że wprowadzane przez nowe Prawo wodne zmiany organizacyjne obejmą również szeregowych pracowników poszczególnych jednostek zaangażowanych w realizację zadań z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi. Wszystko to sprawia, że od początku 2018 roku w kwestii zarządzania wodami należy spodziewać się zupełnie nowej rzeczywistości.