Trudne reguły działania na rynku prawniczym

Instytut Wymiaru Sprawiedliwości sprawdził, jakimi prawami rządzą się rynki usług prawnych poza granicami Polski i jak inni uregulowali zasady funkcjonowania profesjonalnych pełnomocników. W tym celu prześwietlono ustawodawstwa: Niemiec, Francji, Anglii, Szwajcarii, Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych. Wnioski? Reguły reklamy zawodów prawniczych w Polsce są najbardziej restrykcyjne z przeanalizowanych krajów. W tym zakresie wyprzedzamy nawet Niemcy.

Czytaj także: Nowy trend – usługi prawne coraz tańsze

Przykładowo: adwokaci w żadnym z wymienionych wyżej krajów nie mają zakazu zatrudnienia. A podział na adwokatów i radców prawnych przy tych samych uprawnieniach, jakie posiadają, wydaje się sztuczny – zaznaczyli badacze.

Porada tylko fachowa

To oczywiście niejedyne z przedstawionych konkluzji. Autorzy analizy przyjrzeli się również temu, jak inne ustawodawstwa podchodzą do świadczenia pomocy prawnej. A w tym zakresie Polska istotnie odbiega od swoich zachodnich sąsiadów.

– Reguły świadczenia pomocy prawnej w Niemczech są o wiele bardziej restrykcyjne niż w Polsce. W Polsce każdy może świadczyć? pozasądowe usługi prawne (doradztwo, opinie, przygotowanie pism i umów), w Niemczech co do zasady wymaga to tytułu zawodowego adwokata, co oznacza, że reguły dostępu do zawodu mają większą? doniosłość?społeczną i ekonomiczną niż w Polsce – podkreśliła Aleksandra Lisicka, która zbadała niemiecki rynek.

Czytaj także: Kara dla prawnika za nieetyczne postępowanie

Nasz zachodni sąsiad nie stanowi tu jednak wyjątku.

– W Hiszpanii obowiązuje zakaz świadczenia pomocy prawnej bez tytułu zawodowego, a w Polsce nie – zauważył również Michał Masior.

O czym to świadczy?

– A o tym, że nasz ustawodawca niestety odstaje od innych krajów i myli pojęcia: wolny rynek i wolnoamerykanka – komentuje adwokat dr Magdalena Matusiak-Frącczak, członek okręgowej rady adwokackiej w Łodzi.

– Polska uległa namowom osób, którym nie chce się dokształcić, ukończyć aplikacji, zdać egzaminu zawodowego i uzyskać uprawnień, które dla każdego chcącego są dostępne – akcentuje.

Prawniczka przypomina również, że aktualnie w Senacie prowadzone są prace nad uregulowaniem zasad działania tzw. kancelarii odszkodowawczych.

Senatorowie proponują utworzenie zawodu doradcy, który zajmować ma się dochodzeniem roszczeń od ubezpieczycieli z tytułu np. wypadków samochodowych.

– Dotychczas firmy odszkodowawcze zawyżały swoje wynagrodzenia czy pozyskiwały klientów w sposób godzący nie tylko w zasady etyczne, ale nawet i w dobre obyczaje. Teraz w nagrodę ich zawód zostanie zalegalizowany. Co więcej, doradcy mają zyskać uprawnienia do występowania w sądzie. Zmierzamy więc w zupełnie innym kierunku niż ustawodawstwa państw zachodnich – zauważa mec. Matusiak-Frącczak.

Dojście do zawodu

Również zakres obligatoryjnego zastępstwa procesowego przez adwokatów czy radców w Polsce jest węższy niż w Niemczech, co "dodatkowo wzmacnia pozycję niemieckich prawników, ale nie musi to być uzasadnione" – czytamy w raporcie.

Innego zdania są już profesjonalni pełnomocnicy.

– Należy dążyć do poszerzenia przymusu adwokacko-radcowskiego. Obywatelowi dużo łatwiej jest komunikować się z sądem za pomocą prawnika. Warto też pamiętać, że podlegamy ubezpieczeniu, zobowiązani jesteśmy do zachowania tajemnicy zawodowej, a nad prawidłowym wykonywaniem zawodu czuwa samorząd i sąd dyscyplinarny – wskazuje adwokat Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie.

Tymczasem w Polsce – przy całkowicie zrównanym zakresie uprawnień – kandydaci na adwokatów i radców prawnych wciąż mają inne kazusy egzaminacyjne.

– Dla mnie osobiście, ale myślę, że zgodzi się ze mną wiele osób, dotychczasowa formuła różnych zadań na egzaminie radcowskim i adwokackim nie ma już sensu. Wyjątek to zadanie z zasad etyki i wykonywania zawodu. Chyba nadszedł już czas, aby oba egzaminy ujednolicić. Zakończyłoby to również dyskusje: „kto miał łatwiejsze, a kto trudniejsze zadania" – komentuje Włodzimierz Chróścik, dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie.

– Myślę też, choć tu zapewne będzie już więcej wątpliwości, że czas powrócić do koncepcji uzupełnienia egzaminu zawodowego o część ustną – dodaje.

OPINIA

Roman Kusz, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach