Łatwiej o pół etatu tam, gdzie nie są potrzebne skomplikowane umiejętności

Przynajmniej co piąta osoba w usługach oraz w turystyce pracuje na część etatu. W budownictwie jest to co dziewiąta osoba, a w IT i firmach telekomunikacyjnych – tylko 4 proc. Paula Kukołowicz, ekspertka z Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), sprawdziła, czy firmy i instytucje w różnych branżach prowadzą różną strategię oferowania pracy na część etatu, zatrudniania pracowników w wieku emerytalnym czy osób z niepełnosprawnościami.

Na pół etatu tam, gdzie słabiej płacą

Według ekonomistki z PIE, istnieje prawidłowość polegająca na tym, że w branżach o wyższym poziomie wynagrodzeń praca na część etatu jest mniej powszechna oraz rzadziej zatrudnienie znajdują osoby z niepełnosprawnościami i osoby, które osiągnęły wiek emerytalny.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Specjaliści szturmują oferty pracy. Najpopularniejsze kategorie

Aż o jedną siódmą wzrosła w zeszłym roku liczba aplikacji na oferty publikowane w serwisie rekrutacyjnym Pracuj.pl.

– W I-III kwartale 2024 r. do trzech sekcji o najniższym poziomie wynagrodzeń w polskiej gospodarce należały: pozostałe usługi, zakwaterowanie i gastronomia oraz administrowanie i działalność wspierająca. Przeciętne wynagrodzenie w nich nie przekraczało 6,5 tys. zł – przypomina Paula Kukołowicz. – W lipcu 23 proc. pracowników pozostałych usług były to osoby pracujące na część etatu, w turystyce było to 22 proc. a w firmach zajmujących się administrowaniem 8 proc. W tej ostatniej branży co siódmy pracownik był emerytem lub rencistą, a co dziewiąty osobą z niepełnosprawnościami – relacjonuje ekonomistka.

Dlaczego część branż zatrudnia na pół etatu, a inne nie?

Jej zdaniem relacja „niższe płace – większa grupa osób starszych, z niepełnosprawnościami lub na cześć etatu” wynika z kilku przyczyn. Po pierwsze, jeśli wiele osób pracuje na część etatu, to suma ich płac będzie niższa, niż gdyby wszyscy pracowali na pełny etat. Po drugie, są to branże, w których okresowo zmienia się zapotrzebowanie na pracowników. Często firmy szukają pracowników sezonowych lub do pracy w określonych godzinach. Po trzecie zaś, osoby z niepełnosprawnością rzadziej niż osoby pełnosprawne mają wyższe wykształcenie, trudniej jest im zdobyć profesję, a potem zatrudnienie w specjalistycznych, wymagających wyższego wykształcenia profesjach.

W działach gospodarki o najwyższych wynagrodzeniach – informacja i komunikacja (13,5 tys. zł), finanse i ubezpieczenia (13,1 tys. zł) oraz górnictwo i wydobywanie (12,1 tys. zł) – udział niepełnozatrudnionych wynosił odpowiednio 4 proc., 8 proc. oraz 1 proc.

Z analiz PIE wynika, że w większości branż pracuje poniżej 5 proc. osób z niepełnosprawnościami, jedynie w administrowaniu – 19 proc.

Niechciany skutek podwyżek płacy minimalnej?

Branże, w których spora część pracowników pracuje na części etatu, to także te, w których istnieje szara strefa, co wynika z innych badań i analiz. Dzieje się tak np. w budownictwie, turystyce czy w usługach.

Dane z ubiegłych lat pokazują, że nieznacznie (o kilkanaście tysięcy, o 20-30 tys.) zwiększa się liczba pracujących na część etaty w pierwszym kwartale każdego roku w porównaniu z ostatnim poprzedniego. Być może jest to związane w branżach o niższych zarobkach z „ucieczką” pracodawców przed rosnąca płacą minimalną. Firmy nie zwiększają wyraźnie funduszu płac i zaczynają część wynagrodzenia wypłacać w szarej strefie (czas spędzony w pracy nie zmniejsza się). Takie praktyki dotyczą przede wszystkich firm mikro i małych.

Z danych GUS wynika, że w III kwartale zeszłego roku ponad 1,18 mln osób pracowało na części etatu, a 496 tys. pracowników zostało uznanych prawnie za niepełnosprawne.

Gdzie pracują emeryci

PIE sprawdził także, w jakich branżach pracuje najwięcej emerytów i rencistów. To obsługa rynku nieruchomości oraz administrowanie i działalność wspierająca – po 13 proc. Emeryci i renciści stanowią również 10 proc. pracowników w ochronie zdrowia oraz 7 proc. w pozostałych usługach.