Zgłoszenie w tysiącach, "korekta" w milionach. NSA: nie każdy błąd jest do skorygowania

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyrok, który może być przestrogą dla podatników korzystających z pełnego zwolnienia przy darowiznach czy spadkach w najbliższej rodzinie.

Podatek od spadków i darowizn. Zgłoszenie SD-Z2 a ulga podatkowa

Kością niezgody w sprawie było zgłoszenie nabycia darowizny – a konkretnie formularz SD-Z2, który trzeba złożyć w terminie sześciu miesięcy, żeby skorzystać z pełnego, nielimitowanego zwolnienia dla tzw. zerowej grupy podatkowej.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Darowizny od rodziny zwolnione z podatku

Wsparciem od najbliższych nie trzeba się dzielić z fiskusem. Musimy jednak pamiętać o formalnościach.

Podatnik dostał od ojca ogół praw i obowiązków w spółce. Darowiznę potwierdzały dwie umowy z połowy czerwca 2017 r., które obejmowały m.in. cesję wierzytelności. Z tym, że jedna opiewała na 19 tys. zł, a druga aż na 3,5 mln zł.

Obdarowany zgłosił darowiznę spółki fiskusowi w wymaganym do ulgi sześciomiesięcznym terminie. Schody zaczęły się, gdy już po jego upływie skorygował formularz. Podatnik tłumaczył, że składając przy składaniu pierwotnego formularza. W pozycji dotyczącej nabytych od ojca wierzytelności wpisał tylko wartość 19 tys zł. Dodając do niej jeszcze 3,5 mln zł, wyjaśnił, że ta korekta wynikała z oczywistej omyłki w podaniu wartości wierzytelności.

Ile czasu na zgłoszenie darowizny?

Fiskus „nie kupił” takiego wytłumaczenia. Co do zasady nie kwestionował dopuszczalności korekty zgłoszenia SD-Z2 o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. W tym przypadku jednak stwierdził, że może ona dotyczyć jedynie wskazania błędnych informacji, np. dotyczących wielkości nabytego udziału, miejsca ich położenia lub ich wartości rynkowej. Tymczasem w ocenie urzędników w spornej korekcie ujęto zupełnie inne niż wykazane w „pierwotnym” zgłoszeniu SD-Z2 rzeczy i prawa majątkowe.

Zatem w tym przypadku obdarowany nie złożył korekty, tylko nowe zgłoszenie. A ponieważ to było złożone już po terminie sześciu miesięcy od darowizny, podatnik w zakresie drugiej wierzytelności stracił prawo do pełnego zwolnienia dla spadków i darowizn w najbliższej rodzinie. W konsekwencji fiskus od 3,5 mln zł wyliczył podatek według reguł przewidzianych dla I grupy podatkowej.

Czytaj więcej

Podatki

Podatek od spadków i darowizn: Fiskus chce znać udziały w spadku

Najbliższa rodzina nie zapłaci podatku od otrzymanego po zmarłym majątku. Pod warunkiem zgłoszenia go do urzędu.

Korekta zgłoszenia nabycia darowizny czy spadku 

Podatnik upierał się przy swoim. Poszedł do sądu i w pierwszej instancji wygrał. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zauważył, że pierwotne zgłoszenie obejmowało wszystkie, rodzajowo określone kategorie nabytych praw majątkowych, w tym sporne wierzytelności. A skoro fiskus nie kwestionował sposobu ich prezentacji – m.in. sformułowania „wierzytelność” jako opisu prawa majątkowego – to zdaniem sądu brak jest uzasadnionych podstaw uznania korekty ich wartości za niedopuszczalną.

Dlatego WSA zgodził się ze skarżącym, że jego korekty nie należy uznawać za nowe zgłoszenie. A co za tym idzie, podatnikowi bezpodstawnie odmówiono prawa do zwolnienia podatkowego dla 3,5 mln zł.

Ulga przy darowiźnie od najbliższej rodziny

Ostatecznie jednak triumfował fiskus. NSA podkreślił, że w spornej sprawie chodziło o dwie wierzytelności na różne kwoty, potwierdzone dwiema osobnymi umowami. W pierwotnym zgłoszeniu została wykazana wierzytelność tylko na 19 tys. zł. I zdaniem sądu należy uznać, że pierwsza deklaracja nie obejmowała jednej umowy, czyli jednego nabycia. Dlatego rację ma fiskus, że „korekta” była nowym zgłoszeniem złożonym po terminie.

NSA przypomniał, że w sprawie chodzi o preferencję o najszerszym charakterze ze wszystkich przewidzianych w podatku od spadków i darowizn, ale wymaga ona od podatnika określonej aktywności. W tym przypadku zgłoszenia nabycia. Ta notyfikacja przez zgłoszenie ma zapobiegać nadużyciom i zabezpieczać interesy Skarbu Państwa.

Czytaj więcej

Podatki

Pół roku na zgłoszenie spadku skarbówce. Od kiedy liczyć termin?

Najbliższa rodzina nie zapłaci podatku od spadku, np. od dziedziczonego mieszkania, pod warunkiem zgłoszenia spadku fiskusowi. Potrzebny jest do tego formularz SD-Z2. Od kiedy liczyć termin, żeby być zwolnionym z daniny?

Jak tłumaczył sędzia NSA Jan Rudowski, sporne zwolnienie to przywilej, który obliguje podatników do należytej staranności w zgłoszeniu tego, co ma być objęte jego zakresem. Ponadto termin na zgłoszenie nabycia dla celów ulgi ma charakter materialny. A to oznacza, że jest on nieprzywracalny i zgłoszenie majątku po terminie powoduje utratę ulgi.

Sąd nie dopatrzył się też, aby fiskus w sprawie wydał decyzję po terminie. Nie jest bowiem tak, że formularz SD-Z2 zastępuje deklarację SD-3. Podatnik jej nie złożył, więc fiskus miał pięć lat na wydanie decyzji.

Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: III FSK 850/23