Mundurowi muszą płacić za pozwy. Ważna uchwała SN

Funkcjonariusz Służby Więziennej musi zapłacić za pozew w sprawie pracowniczej – orzekł Sąd Najwyższy.

Publikacja: 15.04.2025 18:32

Mundurowi muszą płacić za pozwy. Ważna uchwała SN

Foto: PAP/Darek Delmanowicz

Sprawa, na której kanwie zapadła uchwała, dotyczyła funkcjonariusza Służby Więziennej, który wniósł o zasądzenie od aresztu śledczego odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 183d kodeksu pracy). Sąd rejonowy zwrócił jednak pozew w związku z nieuiszczeniem przez powoda należnej opłaty.

Kto jest zwolniony z kosztów w sprawach pracowniczych?

W uzasadnieniu powołał się na art. 2 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 959). Zgodnie z tym przepisem strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, musi uiścić koszty sądowe. Natomiast stosownie do art. 3 ust. 2 pkt 1 opłacie podlega m.in. pozew. Wspomniana ustawa przewiduje również wyjątki od tej ogólnej zasady. Przykładowo zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 kosztów sądowych nie musi ponosić m.in. pracownik wnoszący powództwo w sprawie z zakresu prawa pracy.

W ocenie sądu, powód występujący z pozwem w niniejszej sprawie nie jest jednak pracownikiem w rozumieniu art. 2 k.p. (tj. osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę). Jest natomiast funkcjonariuszem wykonującym czynności na podstawie stosunku służby.

Jest jeszcze inny aspekt tej sprawy. Jak wskazał sąd, zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury przypadki roszczeń funkcjonariuszy służb mundurowych nie są sprawami z zakresu prawa pracy dotyczącymi roszczeń ze stosunku pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.

Czytaj więcej

Płace miały być jawne. Co zostało z pomysłu po sejmowych pracach?

Sama okoliczność, że przepisy nadają sądowi pracy kompetencje do rozstrzygania niektórych kategorii przypadków ze stosunku służbowego funkcjonariuszy, nie przesądza o tym, że są to sprawy z zakresu prawa pracy. Sędzia nie znalazł więc podstaw do zwolnienie funkcjonariusza z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych i zwrócił pozew.

Powód wniósł zażalenie od tego rozstrzygnięcia. Sąd okręgowy, który miał je rozpoznawać, nabrał jednak wątpliwości interpretacyjnych. Zapytał SN, czy funkcjonariusz służby więziennej, wnosząc pozew do sądu pracy, powinien być traktowany na równi z pracownikiem, o jakim stanowi art. 2 k.p.? I czy w związku z tym korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych, czy też powinien uiścić opłatę od pozwu?

SO wskazał, że w orzecznictwie sądów powszechnych prezentowane są dwa kierunki orzecznicze.

Zgodnie z pierwszym, dopuszczalność rozpoznania określonych roszczeń ze stosunku służbowego funkcjonariusza przez sąd pracy nie skutkuje automatycznie zmianą statusu powoda (na pracownika).

Przeciwny pogląd stanowi, że funkcjonariusz jest zwolniony z opłat, gdyż takowych nie wymaga od nich żadna ustawa szczególna.

Czytaj więcej

Kto zaatakuje ratownika medycznego, posiedzi nawet pięć lat

Sąd Najwyższy każe płacić funkcjonariuszom

SN w podjętej we wtorek uchwale wskazał, że funkcjonariusz Służby Więziennej, wnosząc pozew do sądu pracy w sprawach dotyczących uposażenia, na podstawie art. 220 ustawy o Służbie Więziennej (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 1869) nie korzysta z ustawowego zwolnienia z kosztów sądowych, przewidzianego w art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Jak wskazała w ustnych motywach sędzia Renata Żywicka, do rozstrzygnięcia były dwie kwestie, które miały wpływ na treść uchwały. Po pierwsze, status funkcjonariusza Służby Więziennej w postępowaniu o roszczenia ze stosunku służbowego toczącym się przed sądem pracy. Po drugie, czy w takim wypadku można zakwalifikować opisany przypadek do spraw z zakresu prawa pracy. Na obydwie wątpliwości SN udzielił odpowiedzi negatywnej.

I tak, jak wskazała sędzia Żywicka, osoby, które są zatrudnione na podstawie niepracowniczych stosunków służbowych, w tym funkcjonariusze Służby Więziennej, nie są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p. 

Natomiast w kwestii ustalenia charakteru prawnego sprawy funkcjonariusza dotyczącej naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu sędzia sprawozdawca zauważyła, że roszczenia z tego tytułu nie mogą być konstruowane w oparciu o przepisy kodeksu pracy. Ustawa o Służbie Więziennej nie zawiera bowiem żadnego odesłania do ich stosowania.

W efekcie, funkcjonariusz SW nie skorzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych jak pracownik.

Sygnatura akt.  III PZP 7/24

Sprawa, na której kanwie zapadła uchwała, dotyczyła funkcjonariusza Służby Więziennej, który wniósł o zasądzenie od aresztu śledczego odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 183d kodeksu pracy). Sąd rejonowy zwrócił jednak pozew w związku z nieuiszczeniem przez powoda należnej opłaty.

Kto jest zwolniony z kosztów w sprawach pracowniczych?

Pozostało jeszcze 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Alarmująca opinia rzecznika TSUE ws. neosędziów. Czeka nas armagedon
Prawo drogowe
Skarbówka sprzedaje auta pijanych kierowców. Wiadomo „ile zarobiła"
Sądy i trybunały
Duże zmiany w największym stowarzyszeniu sędziów w Polsce. Jest nowy prezes
Praca, Emerytury i renty
Waloryzacja środków na kontach w ZUS a przejście na emeryturę. Który miesiąc wybrać?
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Praca, Emerytury i renty
Ta grupa seniorów otrzyma 13. emeryturę wcześniej. Jeszcze przed świętami