Kto nowym sędzią w Strasburgu z ramienia Polski? Wybrano troje kandydatów

Ministerstwo Spraw Zagranicznych ogłosiło listę kandydatów na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. To już czwarta lista, która zostanie przedstawiona przez polski rząd. Trzy poprzednie zostały odrzucone.

Publikacja: 10.07.2024 08:24

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

Foto: PAP/Alamy

mat

Na każde z państw — stron Europejskiej Konwencja Praw Człowieka (obecnie jest ich 47) przypada jeden sędzia ETPCz. Sędziowie pełnią jedną, dziewięcioletnią kadencję, po której nie mogą zostać powołani na kolejną. Kadencja polskiego sędziego – prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka – upłynęła 31 października 2021 roku. Od tego czasu nie udało się wybrać jego następcy, a polskie listy kandydatów były trzykrotnie odrzucane przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (kandydatami zgłoszonymi przez rząd PiS byli: neosędzia Sądu Najwyższego Aleksander Stępkowski, neosędzia SN Elżbieta Karska, pracująca od kilkunastu lat w Radzie Europy Agnieszka Szklanna oraz Kamila Strzępka, prawnik z UKWS Kamil Strzępka).

Dlaczego dotychczas nie wybrano sędziego ETPC z ramienia Polski

Konkurs, w którym wyłania się trzech kandydatów na urząd sędziego ETPCz z ramienia Polski organizuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Spośród nich Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy wybiera jedną osobę. Dlaczego dotychczas nie wybrało następcy prof. Wojtyczki? Chodziło m.in. o wątpliwości co do transparentności procesu wyboru kandydatów polskiego rządu, a w przypadku niektórych — także wątpliwości związane ze spełnianiem kryteriów do objęcia stanowiska sędziego ETPCz.

Nowe kierownictwo MSZ zmieniło procedurę. W skład zespołu oceniające kandydatów weszli nie tylko przedstawiciele strony rządowej, ale także Rzecznik Praw Obywatelskich lub osoba przez niego wskazana oraz osoby wskazane przez Prezesa Polskiej Akademii Nauk, Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej i Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych.

Ministerstwo przekazało we wtorek, że 4 lipca 2024 r. zakończyła się procedura opiniowania listy kandydatów przez Panel Doradczy Rady Europy do spraw wyłonienia kandydatów na wybór na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Na liście kandydatów z ramienia Polski na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka znaleźli się:  Anna Adamska-Gallant, Małgorzata Wąsek-Wiaderek oraz
Adam Wiśniewski.

MSZ podało, że przekazanie listy kandydatów Sekretarz Generalnej Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy planowane jest na 29 lipca 2024 r.

Czytaj więcej

Konkurs na polskiego sędziego Trybunału Praw Człowieka ogłoszony. Nowe zasady

Kim są polscy kandydaci na sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Anna Adamska-Gallant – absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Podyplomowego Studium Prawa Autorskiego i Własności Przemysłowej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz studium English Law and Law of the European Union organizowanego przez Uniwersytet Gdański we współpracy z University of Cambridge Board of Continuing Education. W 2022 r. na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego uzyskała stopień naukowy doktora nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne, broniąc z wyróżnieniem rozprawę doktorską na temat „Instytucja tzw. świadka wrażliwego. Analiza prawno-kryminalistyczna na podstawie praktyki międzynarodowych trybunałów karnych i sądów hybrydowych”. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na praktycznych aspektach pozyskiwania dowodów osobowych w postępowaniu karnym oraz międzynarodowym prawie karnym. Wykładowca w Katedrze Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie Uniwersytetu Wrocławskiego. Przez 17 lat pełniła urząd sędziego w Polsce i na Bałkanach, orzekając przede wszystkim w sprawach karnych. W latach 2013-2018 jako sędzia międzynarodowy w ramach misji praworządności Unii Europejskiej w Kosowie rozstrzygała m.in. sprawy o zbrodnie wojenne popełnione w trakcie konfliktów zbrojnych na terenie byłej Jugosławii. W 2015 r. została powołana na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego Kosowa. Od 2018 r. pracuje jako niezależna ekspertka do spraw wymiaru sprawiedliwości i rządów prawa m.in. dla Expertise France, Rady Europy oraz Banku Światowego. Doradza w procesie budowania niezależnych sądów w Ukrainie, gdzie w latach 2018-2023 kierowała komponentem dotyczącym reformy sądownictwa w ramach projektu EU Pravo-Justice Ukraine. W 2021 r. została powołana przez Prezydenta W. Zełeńskiego do Rady Ekspertów ds. Reformy Sądownictwa. Jest ekspertką w zakresie przeciwdziałania handlu ludźmi i łamaniu praw człowieka w Centrum Badania nad Handlem Ludźmi Uniwersytetu Wrocławskiego oraz w projekcie EU4FAST na Bałkanach Zachodnich. W 2020 r. została wpisana na listę adwokatów w Lublinie, a od 2021 r. prowadzi również indywidualną kancelarię adwokacką, specjalizując się w sprawach karnych, prawach człowieka oraz międzynarodowym prawie karnym. W latach 2009-2013 była prezeską lubelskiego oddziału Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, zaś w latach 2010-2012 członkinią zarządu krajowego. Współpracuje ze stowarzyszeniem Europejscy Sędziowie dla Demokracji i Wolności (MEDEL – Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés). Aktywnie działa w Projekcie „Sunflowers”, który zajmuje się gromadzeniem informacji o zbrodniach wojennych popełnionych w Ukrainie. Jest także członkinią Stowarzyszenia im. Prof. Zbigniewa Hołdy oraz sekcji polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Karnego (Association Internationale Droit Pénal). Włada biegle językami angielskim, francuskim i ukraińskim, w stopniu zaś zaawansowanym – serbskim, chorwackim i rosyjskim.

Małgorzata Wąsek-Wiaderek – absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz Katolickiego Uniwersytetu w Leuven w Belgii, gdzie uzyskała tytuł Master of Laws (LL.M.) na podstawie rozprawy pt. Zasada „równości broni” w postępowaniu karnym w świetle art. 6 Europejskiej Konwencji Praw człowieka i jej funkcje w wymiarze sprawiedliwości wybranych państw europejskich. Perspektywa porównawcza (praca napisana w języku angielskim; wydana następnie drukiem pod tytułem: The principle of “equality of arms” in criminal procedure under Article 6 of the European Convention on Human Rights and its functions in criminal justice of selected European countries. A comparative view, Leuven Law Series nr 13, Leuven 2000). Doktor habilitowany nauk prawnych. Od 1996 r. zatrudniona na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, najpierw jako asystent, następnie adiunkt, a obecnie – profesor uczelni; kierownik Katedry Postępowania Karnego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL. W latach 1997-2004 pracowała jako prawniczka w zespole Pełnomocnika Ministra Spraw Zagranicznych do spraw reprezentowania RP przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, wielokrotnie prezentując stanowisko rządu polskiego na rozprawach przed ETPC, jak również w czasie posiedzeń Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczących wykonywania wyroków ETPC. W latach 2004-2018 pracowała w Biurze Studiów i Analiz Sądu Najwyższego. Od 2018 r. sędzia Sądu Najwyższego orzekająca w Izbie Karnej. W latach 2009–2016 oraz od kwietnia 2024 r. członkini Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. W kadencji 2014–2016 wskazana przez Polskę jako sędzia ad hoc ETPC. W latach 2012-2016 – członkini Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych. Jest autorką ponad 100 publikacji z zakresu prawa karnego procesowego, ochrony praw człowieka w procesie karnym oraz współpracy sądowej w sprawach karnych w Unii Europejskiej, w tym kilkunastu opracowań w języku angielskim opublikowanych w czasopismach naukowych lub monografiach o zasięgu międzynarodowym. Realizowała kilka krajowych grantów badawczych finansowanych przez dawny Komitet Badań Naukowych oraz (obecnie) Narodowe Centrum Nauki; brała też udział w realizacji kilku międzynarodowych grantów badawczych dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych w Unii Europejskiej, kooperując w tym zakresie m.in. z profesorami Uniwersytetu w Maastricht (Holandia). Wielokrotnie prowadziła wykłady, w tym w języku angielskim, na temat europejskich standardów ochrony praw człowieka, m.in. dla Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, Biura Informacji Rady Europy oraz Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Jest członkinią International Penal and Penitentiary Foundation oraz członkinią International Association of Penal Law (AIDP) – wchodzi w skład Zarządu Sekcji Polskiej AIDP. Członkini Stowarzyszenia im. prof. Zbigniewa Hołdy. Biegle włada językiem angielskim, regularnie publikuje prace naukowe w tym języku. Posiada bierną znajomość języka francuskiego oraz podstawową języka niemieckiego i rosyjskiego.

Adam Wiśniewski – absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz studiów doktoranckich w Uniwersytecie w Oksfordzie. Ukończył aplikację sędziowską oraz radcowską. W 1996 r. obronił rozprawę doktorską pt. Wolność słowa – studium prawnoporównawcze i międzynarodowe. Doktor habilitowany nauk prawnych – habilitował się w 2009 r. na podstawie monografii zatytułowanej Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Profesor Uniwersytetu Gdańskiego. Posiada ponad dwadzieścia lat doświadczenia w dziedzinie praw człowieka jako naukowiec, profesor uniwersytecki oraz radca prawny. Od 1988 r. jest zatrudniony w Uniwersytecie Gdańskim jako asystent, następnie adiunkt i profesor uczelni. Od 2010 r. pełni funkcję kierownika Katedry Prawa Międzynarodowego Publicznego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 2015-2023 pełnił funkcję członka Rady Doradczej Balex – międzynarodowej instytucji założonej przez Uniwersytet w Turku oraz Åbo Akademi w Finlandii. Od 2024 r. jest członkiem Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych. Prowadził badania m.in. w Interational Institute of Humanitarian Law w San Remo, w Academy of European Law we Florencji, a od 2023 r. także w British Institute of International and Comparative Law w Londynie. Jego badania naukowe koncentrują się na problematyce prawa międzynarodowego publicznego, a w szczególności międzynarodowej ochrony praw człowieka i sądów międzynarodowych, w tym zwłaszcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Problematyka ta stała się przedmiotem jego monografii wydanych w języku angielskim, tj. Europejski Trybunał Praw Człowieka. Pomiędzy sądowym aktywizmem i pasywizmem (2016) oraz Interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (2021), a także licznych artykułów naukowych i rozdziałów w książkach. Pracę naukową łączy od 1996 r. z praktyką w zawodzie radcy prawnego, a także działalnością w gremiach eksperckich, naukowych i komisjach uczelnianych, m.in. jako ekspert w międzynarodowym projekcie „Corporate Climate Litigation Project” czy Przewodniczący Sekcji Prawnej Komisji Nauk Kosmicznych Gdańskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk. Przygotowywał m.in. także ekspertyzy w dziedzinie praw człowieka, np. ekspertyzę dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych na temat skargi Józefa Janowskiego przeciwko Polsce dotyczącej naruszenia wolności wypowiedzi w 1998 r. Prowadzi systematyczne badania, jak również regularnie naucza prawa międzynarodowego oraz prawa europejskiego i praw człowieka, prowadząc wykłady i seminaria dla studentów, a także zajęcia w ramach aplikacji radcowskiej. Łączy profesjonalną wiedzę na temat polskiego prawa ze znajomością prawa międzynarodowego publicznego ze szczególnym uwzględnieniem europejskiej systemu ochrony praw człowieka. Od 16 lat jest także współorganizatorem ogólnopolskich konferencji z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego odbywających się na Wydziale Prawa Uniwersytetu Gdańskiego oraz w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Jest członkiem Polskiej Grupy International Law Association (ILA). Zna biegle język angielski (Certificate of Proficiency in English z najwyższą oceną) oraz język francuski.

Na każde z państw — stron Europejskiej Konwencja Praw Człowieka (obecnie jest ich 47) przypada jeden sędzia ETPCz. Sędziowie pełnią jedną, dziewięcioletnią kadencję, po której nie mogą zostać powołani na kolejną. Kadencja polskiego sędziego – prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka – upłynęła 31 października 2021 roku. Od tego czasu nie udało się wybrać jego następcy, a polskie listy kandydatów były trzykrotnie odrzucane przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (kandydatami zgłoszonymi przez rząd PiS byli: neosędzia Sądu Najwyższego Aleksander Stępkowski, neosędzia SN Elżbieta Karska, pracująca od kilkunastu lat w Radzie Europy Agnieszka Szklanna oraz Kamila Strzępka, prawnik z UKWS Kamil Strzępka).

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Myśliwi kontra właściciele gruntów. Rząd chce chronić prawo własności
Podatki
Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska
Praca, Emerytury i renty
Dodatek do emerytury. Wielu seniorów nie wie, że ma do niego prawo
Edukacja i wychowanie
Resort edukacji przygotowuje szkoły na upały. Będą nowe przepisy
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Sądy i trybunały
Czas na reformę. Rząd odkrywa karty w sprawie Sądu Najwyższego i neosędziów
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki