Unijne dyrektywy wdrażane nadmiarowo. Rygory większe niż chce UE

Na problem zwróciła uwagę CFA Society Poland, która we współpracy z kancelarią Matczuk Sucta Dylak przygotowała specjalny raport na temat tego zjawiska, który jako pierwsza opisała „Rz„. W raporcie wskazano kilka definicji tego pojęcia, jedna z nich pochodzi z uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (bo na tej dziedzinie skupia się raport). Gold-plating został tam zdefiniowany jako: „wdrażanie przepisów prawa Unii Europejskiej w szerszym zakresie niż jest to minimalnie wymagane”.

Czytaj więcej

Giełda

Przesadne przepisy szkodzą

Gold plating jest w naszym kraju praktyką powszechną, stosowaną z rozmachem i zaangażowaniem – ocenia CFA Society Poland.

Jak kraje wdrażają unijne prawo? Niemcy często z nadmiarem 

Autorzy raportu wskazują, że choć zarówno na poziomie instytucji unijnych, jak i w wielu państwach członkowskich, zjawisko to jest uważane za niepożądane, to wciąż występuje bardzo często. Przykładowo w Niemczech, mimo że zasadą jest implementowanie prawa UE „1 do 1”, poziom „gold-platingu” jest wciąż wysoki. Wynika to po pierwsze z chęci ochrony rodzimych, dużych podmiotów finansowych (które lepiej poradzą sobie z przeregulowanym rynkiem niż te mniejsze z zagranicy) jak i z presji na ochronę konsumentów. Na przeciwnej stronie osi znajduje się Luksemburg (którego gospodarkę w dużej mierze napędza właśnie rynek finansowy) oraz Irlandia – co nie znaczy, że zjawisko to w ogóle tam nie występuje. 

Czytaj więcej:

Biznes

Bezpieczeństwo w wirtualnej Europie, czyli nowe obowiązki wprowadzone dyrektywą NIS2

Nowe przepisy ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa prawdopodobnie zaczną obowiązywać w 2025 r. Oznacza to, że polskie firmy powinny jak najszybciej podjąć działania dostosowawcze.

Pro

W raporcie wskazano, że aby zminimalizować negatywne skutki „gold-platingu” niezbędne są przed wszystkim dalsze badania nad tym zjawiskiem. Ponadto instytucje unijne powinny bardziej skupić się na tym problemie, stawiając na transparentność, efektywność regulacji i większą harmonizację prawa unijnego. Przyjmowanie bardziej precyzyjnych i bezpośrednio wiążących rozwiązań na poziomie UE zostawia mniej miejsca na „gold-plating” ustawodawcom krajowym. Na poziomie państw członkowskich zaś, pomocna może okazać się m.in. szersza współpraca z interesariuszami w procesie konsultacji społecznych (np. już na etapie tworzenia założeń do projektów), doprecyzowanie sytuacji i przesłanek pozwalających na wyjście poza zakres prawa unijnego, jak i regularne oceny skutków regulacji „ex-post” (by sprawdzić, jak realnie działają przyjęte przepisy).

Dlaczego nadmiernie rygorystyczne wdrażanie prawa unijnego jest szkodliwe?

Prof. Artur Nowak-Far z SGH wskazuje, że choć samych rozbieżności we wdrażaniu prawa unijnego nie da się uniknąć, to nie zawsze są one jednak negatywnym zjawiskiem. Niekiedy podniesienie minimalnego standardu z dyrektywy wynika bowiem z potrzeb lub polityki państwa, co jest dozwolone.

- Najgorszy „gold-plating” ma jednak miejsce wówczas, gdy dyrektywa określa także maksymalny standard regulacji, a państwo wychodzi poza niego, powodując dodatkowe obciążenia po stronie administracji, jak i adresatów norm. A tak nie powinno być - tłumaczy ekspert od prawa europejskiego. – Bo każdy akt unijny ma swoją ocenę skutków regulacji, gdzie są policzone koszty danej zmiany. A na poziomie krajowym nikt już tego nie liczy, bo przecież policzono w OSR dyrektywy. Tylko, że jeśli w państwie przyjmie się bardziej restrykcyjną regulacje, to nagle te unijne wyliczenia stają się nieaktualne – dodaje.

Czytaj więcej

Administracja rządowa

Brak spójności we wdrażaniu DGA i AI Act. Jednak ministerstwo uspokaja

Resort cyfryzacji przygotowuje obecnie projekty wdrażające unijne rozwiązania dotyczące zarządzania danymi i sztucznej inteligencji. Choć regulacje dotyczą zbliżonej materii, da się zauważyć między nimi znaczące różnice – np. co do właściwego sądu odwoławczego od decyzji organu.

Natomiast Radosław Płonka, ekspert Business Center Club ds. gospodarczych, wskazuje że zjawisko dodawania przez posłów różnych „wrzutek” które ich zdaniem mają coś doprecyzować czy uszczegółowić, jest dość powszechne – i niepokojące.

- Bo wielokrotnie dokładają one obowiązki ponad to, co wynika z dyrektyw unijnych. Jako BCC w Radzie Dialogu Społecznego zwracamy na to uwagę, ale często prawodawcy są na to głusi – zauważa.  – Nieraz pracownicy biura legislacyjnego zwracają na to uwagę, ale posłowie wskazują, czytając dosłownie dyrektywę, że „trzeba dostosować ją do polskiej specyfiki”. Mimo, że jednocześnie politycy deklarują, że wprowadzają tylko to, co czego wymaga od nas Unia – dodaje ekspert BCC.

Implementacja prawa UE jest więc zatem uzasadnieniem dla zmian, które bez tego może nie zostałyby uchwalone.

- A nie przypominam sobie, by to, co dodano w prawie krajowym faktycznie ulepszało przepisy. Myślę też, że to jedna z przyczyn opóźnień we wdrażaniu prawa unijnego – bo trzeba coś dodać i „poprawić” – podsumowuje ekspert.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Oto legislacyjne perły i buble roku 2024. Jedna ustawa zmroziła prawników

Absurd konfiskaty pojazdu za przewinienia drogowe, dobre regulacje o prawie autorskim i kontrowersyjne przepisy o sygnalistach. Oto prawne perły i buble roku 2024.

Efekty „gold-platingu”: spadek konkurencyjności gospodarki, zniweczona harmonizacja 

Z kolei prof. Tomasz Sójka z WPiA Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, wskazuje, że "gold-plating" prowadzi do skrajnego przeregulowania gospodarki, gdyż samo prawo unijne jest z reguły bardzo restrykcyjne w sferach, na które prawodawca europejski postanowił skierować swoją uwagę.

- Polski prawodawca „dokręcając śrubę” w tych dziedzinach najczęściej czyni to w sposób całkowicie jednostronny, bez wystarczających konsultacji z przedsiębiorcami, na skutek czego polska gospodarka staje się jeszcze mniej konkurencyjna – wskazuje ekspert.

I podkreśla, że choć urzędnicy przygotowujący polską wersję przepisów najczęściej mają dobre intencje, gdyż chcą chronić słabszą stronę stosunku prawnego (np. konsumentów, inwestorów indywidualnych itd.), to tworzenie prawa zawsze zakłada wyważanie różnych ważkich interesów i każde rozwiązanie ma swoją cenę.

- Możemy stworzyć super-bezpieczne regulacje rynku kapitałowego, ale nie dziwmy się wtedy, że polski rynek kapitałowy umiera, bo spółki nie chcą być notowane na GPW. Możemy tworzyć hiper pro-konsumencki system prawny, jednak nie dziwmy się wtedy, że rosną ceny dóbr i usług sprzedawanych na rzecz konsumentów, gdyż przedsiębiorcy uwzględniać będą zwiększony poziom ryzyka w marżach i cenach sprzedawanych konsumentom produktów - tłumaczy prof. Sójka.