Brak spójności we wdrażaniu DGA i AI Act. Jednak ministerstwo uspokaja

Ministerstwo Cyfryzacji prowadzi obecnie prace legislacyjne nad dwoma projektami wdrażającymi unijne przepisy regulujące nowe technologie. Chodzi o ustawę o systemach sztucznej inteligencji (implementującą akt w sprawie sztucznej inteligencji – AI Act) oraz ustawę o zarządzaniu danymi (implementującą – akt w sprawie zarządzania danymi tzw. DGA). W tym drugim przypadku chodzi w szczególności o usługi pośrednictwa i altruizmu danych (dobrowolnego udostępniania danych w celach społecznie użytecznych).

– Oba te akty unijne są elementem pakietu cyfrowego i w pewien sposób są powiązane ze sobą merytorycznie, ponieważ jednym z celów DGA jest zwiększenie dostępności danych dla potrzeb maszynowego uczenia się w systemach AI, również tych, których dotyczy AIA – wskazuje prof. Grzegorz Sibiga, adwokat i partner w Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy.

W obu aktach przewidziano też pewne wspólne elementy: utworzenie krajowego organu nadzorczego, przyznanie mu kompetencji władczych, możliwość wniesienia skargi do tego organu przez osoby, których praw dotyczy dany akt, a także funkcjonowanie ponadnarodowych (unijnych) organów wieloosobowych, w skład których wchodzą organy krajowe (a ich wytyczne wpływają na działanie tych ostatnich).

Czytaj więcej

Ochrona zdrowia

Zespoły ds. AI obowiązkowe w szpitalach?

Podmioty medyczne będą zobowiązane do przestrzegania AI Act. Konieczne może być powołanie zespołów ds. zgodności.

Niespójności proceduralne we wdrażaniu DGA i AI Act

– Te dwa projekty ustaw to przykład nieskoordynowania prac w ramach jednego resortu, w wyniku czego doszło do zaplanowania znacznych wydatków na podwójny aparat urzędniczy i do stworzenia niespójnych rozwiązań prawnych, które będą kreowały trudności dla stosujących te przepisy. Do tego niektóre z rozwiązań krajowych nie tylko są niespójne, ale pogarszają – względem aktów unijnych i kodeksu postępowania administracyjnego – sytuację prawną osób zainteresowanych, np. skarżącego w sprawach określonych w DGA usług pośrednictwa danych oraz altruizmu danych – wskazuje Grzegorz Sibiga.

I wylicza przykłady takich rozbieżności: w sprawach zarządzania danymi właściwe są sądy administracyjne, a w zakresie w sztucznej inteligencji – Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie kodeksu postępowania cywilnego. Inne będą także dostępne środki kontrolne – organ nadzoru ustanowiony w DGA (prezes UODO) będzie ich dokonywał tylko na podstawie DGA, natomiast w projekcie ustawy o systemach sztucznej inteligencji kwestia ta została uregulowana bardzo szczegółowo. Wreszcie procedura wnoszenia skargi również będzie odmienna – w projekcie ustawy o systemach AI bardzo szczegółowo uregulowano tę materię, a w przypadku DGA ograniczono prawa skarżącego względem skargi powszechnej w rozumieniu działu VIII k.p.a., właściwie zawężając obowiązek organu rynku tylko do zawiadomienia o przebiegu postępowania i podjętych z urzędu decyzjach. Organ ma mieć na to dwa miesiące z możliwością przedłużenia do czterech.

– Zamiast wymaganego w DGA wzmocnienia roli skarżącego w praktyce doszło do pozbawienia uprawień z k.p.a., które przysługują każdemu, np. uzasadnienia odmownego załatwienia skargi – tłumaczy prof. Sibiga.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Nowy nadzór nad AI, ale nadal brakuje całościowego podejścia

Proponowane działania wprowadzają nowatorskie rozwiązania, mające zapewnić kontrolę nad rozwojem i wdrażaniem sztucznej inteligencji. Jednak brakuje w nich konkretnych mechanizmów, które zachęcałyby przedsiębiorców do inwestycji w tę dziedzinę.

Ministerstwo Cyfryzacji wyjaśnia: Zakres i cel obu regulacji jest inny

W odpowiedzi na pytania „Rz” Ministerstwo Cyfryzacji wskazuje jednak, że oba unijne rozporządzenia różnią się zakresem przedmiotowym i podmiotowym. Zgodnie z intencją unijnego prawodawcy obydwie regulacje mają pełnić zupełnie inne funkcje.

Wskazano też, że projekt ustawy wdrażającej AI Act ma stworzyć system, który będzie nadzorował i wspierał rozwój sektora sztucznej inteligencji. Projektodawca wybrał więc procedurę cywilnoprawną jako ścieżkę odwoławczą od decyzji Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji, gdyż uznał ją za bardziej odpowiednią dla specyfiki spraw związanych z tym obszarem. Za wskazaniem SO w Warszawie (Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) przemawia też potrzeba specjalizacji i wiedzy w dziedzinie technologii cyfrowych oraz nadzoru rynku.

Przypomniano jednocześnie, że rozporządzenie DGA jako akt prawa UE obowiązuje bezpośrednio w polskim systemie prawnym. Projekt ustawy o zarządzaniu danymi ma jedynie wspierać jego stosowanie, dlatego wyznacza organy odpowiedzialne za usługi pośrednictwa danych i rejestrację organizacji altruizmu danych. Reguluje też m.in. zasady nakładania środków nadzorczych i terminy rozpatrywania skarg na dostawców usług. W kwestiach nieuregulowanych w DGA i ustawie stosowane będą przepisy k.p.a.