Wczoraj minęło 30 lat od wejścia w życie ustawy o podatku od towarów i usług. W międzyczasie jednak została już przyjęta nowa ustawa w tej kwestii. Na ile jest ona zgodna z pierwotną koncepcją sprzed 30 lat.
Prof. Witold Modzelewski: Odpowiedź jest tu bardzo złożona, bo wiele rozwiązań, które wprowadzono wtedy, w ciągu pierwszego roku wdrażania, (bo to było rozłożone w czasie na dwa lata) zachowano do dzisiaj. Najprostsze przykłady, które każdy zna, to system kas rejestrujących. Był pierwszym tego rodzaju systemem powszechnym w Europie i do dzisiaj, mimo tylu lat i nie zawsze najbardziej przemyślanych jego zmian, nie został zepsuty. Po drugie, jest to system fakturowania, który wtedy został ukształtowany, istnieje do dnia dzisiejszego i też wytrzymał próbę czasu. Trzeci przykład to system identyfikacji podatników. Pierwsza grupa podmiotów, które otrzymywały powszechny identyfikator podatkowy (NIP). Było to unikatowe rozwiązanie na skalę europejską i ten system dotrwał do dzisiaj, choć nie zawsze najlepsze rzeczy z nim działy po drodze. Kolejny przykład: deklaracja podatkowa, która dotrwała do 2020 roku, w istocie była tą samą deklaracją, którą ukształtowano przed 30 laty i potem ją wchłonął tak zwany JPK. Jest wiele rzeczy, które do dzisiaj przetrwały i które na razie wytrzymały próbę czasu, nie zawsze były dostatecznie pielęgnowane, ale najważniejsze, że nie popsute.
A jakie z kolei były najpoważniejsze zmiany?
Przypomnę, że od maja 2004 r. obowiązuje nowa ustawa o VAT. Od 1 stycznia 2011 r. mamy „stan przejściowy”, który trwa już kilkanaście lat. Podwyższono stawki o jeden punkt procentowy, czyli stawkę 22 proc. na 23 proc., (formalnie to jest ciągle stawka 22). Tak samo stawka 7 proc. została zastąpiona stawką 8 proc. też jako „stan przejściowy”. Natomiast w 2004 roku, kiedy uchwalono nową ustawę, (choć zaczerpnięto wiele rozwiązań z poprzedniej, w zasadzie je przeklejono) dodano do niej rozwiązania wspólnotowe, w związku z wejściem do UE. Wtedy panowała taka dziecinna choroba europejskości, wszystkim powtarzano, że ta nowa wersja przepisów będzie prosta, bezpieczna dla podatników, precyzyjna i w zasadzie nie „patologenne”.
Choć w UE było wtedy już powszechnie wiadomo, że model VAT-u wspólnotowego jest bardzo podatny na nadużycia. To już teraz wszyscy wiemy, zresztą potwierdziły w pełni formalnie nie tylko badania, ale także komisja śledcza. Tzw. druga wersja tego podatku, dotycząca zwłaszcza całego opodatkowania obrotów wewnątrzwspólnotowych przyniósł ze sobą, patologię całego systemu w postaci oszustw, na skalę nieznaną w historii. Upowszechniły się wyłudzanie zwrotów przy pomocy obrotów wewnątrzwspólnotowych.
