MON przed ważnym wyborem

Nie ma już miejsca na ciągle zmieniane plany i niezrealizowane zapowiedzi. Dziś potrzebne jest przeprowadzenie kalkulacji, w jaki sposób można najbardziej efektywnie wzmocnić potencjał polskiej armii, a potem sprawna realizacja określonych zakupów uzbrojenia. Rząd wydaje się to rozumieć, o czym świadczą zapowiedzi finalizacji toczących się procedur przetargowych. Jako optymalne zdolności ofensywne MON właściwie zidentyfikowało rozbudowę zdolności rakietowych, w tym o najskuteczniejsze uzbrojenie dostępne na dziś Polsce, czyli rakiety manewrujące przenoszone przez okręty podwodne.

Parę tygodni temu ujawniona została informacja o intencji zakupu przez MON tego typu pocisków. Mają one podobno, w intencji ministerstwa, stać się głównym orężem w polskim arsenale broni odstraszania. Nerwowe reakcje ze strony rosyjskich ekspertów pokazują, że jest to słuszna decyzja.

Długa droga po tomahawki

Uwaga mediów skupiła się (skupiona została?) na możliwości sprzedaży Polsce przez rząd USA słynnych rakiet Tomahawk. Obecnie jednak Amerykanie łagodnie dają do zrozumienia, że procedura będzie długotrwała i skomplikowana.

Nie tu jednak tkwi problem z zakupem tomahawków. Otóż, zdaniem cytowanych w mediach ekspertów, Amerykanie wyjątkowo rzadko udzielają zgód na eksport tych rakiet, a po ewentualnej sprzedaży zachowują całkowitą kontrolę nad ich użyciem. Jak potwierdza w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej" Andrzej Kiński, redaktor naczelny miesięcznika „Nowa Technika Wojskowa", „w przypadku Wielkiej Brytanii i Hiszpanii to było warunkiem zgody na transakcję". Hiszpania nie zdecydowała się w końcu na zakup tomahawków, także ze względu na skrócony o połowę zasięg maksymalny oferowanych pocisków. Wielka Brytania, dla której nie było to problemem, jest jedynym obecnie użytkownikiem tomahawków poza siłami zbrojnymi USA.

To, co nie przeszkadzało Anglikom, których polityka zagraniczna jest zbieżna z amerykańską, wyklucza się niestety z ideą odstraszania. Odstraszanie, żeby było skuteczne, musi być niezależne i zapewniane w sposób stały. Zasada ta obowiązuje także (a może szczególnie) w przypadku takiego państwa jak Polska. Dlaczego? Ponieważ zakupione rakiety manewrujące będą w służbie przez co najmniej 30 lat. W tym czasie zmieniać się będzie sytuacja geopolityczna w naszym regionie. Zmianie mogą także ulegać obecne sojusze. Państwo polskie nie może więc być uzależnione od innych państw w zakresie decyzji o użyciu swojego uzbrojenia. Dotyczy to również obecnych sojuszników.

Co przeszkadza w takiej niezależności w przypadku tomahawków? Rakiety te zostały zaprojektowane do wykorzystania przez amerykańskie siły zbrojne. Po ich sprzedaży innemu państwu Amerykanie zachowują pełną kontrolę nad kluczowymi aspektami ich użycia. Chodzi tu o trzy kwestie: planowanie trasy lotu pocisków, decyzję o ich wystrzeleniu i łączność z pociskiem w czasie lotu zapewnianą przez amerykańskie satelity. To pierwsze pozwala na kontrolę nad wyborem celów ataku, drugie na kontrolę nad ich odpaleniem, a trzecie umożliwia – w skrajnej sytuacji – zmianę toru ich lotu lub celu ataku. Nie ma tu mowy o żadnej niezależności.

Rakieta – piarowski rekwizyt

Czy tak będzie też w przypadku Polski? Wspomniane doświadczenia innych krajów pozwalają odpowiedzieć twierdząco. Wskazuje na to też ujawniona przez prasę niewielka – 24 sztuki – liczba tomahawków, jaką zamierza kupić MON, i bardzo odległe terminy dostaw – dostawa pełnej partii ma się zakończyć w 2030 roku. Świadczy to o braku wiary MON w ich skuteczność, gdyż polskie nowe okręty będą mogły przenosić wielokrotnie więcej pocisków i będą gotowe do tego znacznie szybciej. Ostatnią wskazówką jest brak jasnej deklaracji MON co do możliwości niezależnego użycia amerykańskich rakiet JASSM zakupionych pod koniec zeszłego roku dla polskich samolotów F-16.

Jeśli nasze państwo uzyska zgodę na zakup rakiet Tomahawk, można założyć, że nie zostaną one pozyskane jako broń odstraszania, bo nie będą mogły się nią stać, ale jako broń interwencyjna. Będzie można ją wykorzystywać, pod dyktando Amerykanów, w interwencjach zbrojnych prowadzonych od naszych granic. Tomahawki odegrają więc dla kierownictwa MON rolę sprawnego przedwyborczego rekwizytu piarowskiego.

To wszystko nie zmienia faktu, że pociski manewrujące są bardzo skuteczną bronią i jedyną taką dostępną dla Polski, ze względów politycznych i technicznych. Co więc robić? Czy Polska może zakupić pociski manewrujące i oprzeć na nich swój system odstraszania?

Jest to możliwe, a zapewniająca niezależność, czyli umożliwiająca odstraszanie, propozycja jest powszechnie znana od połowy zeszłego roku, choć nie trąbią o niej ani media, ani o dziwo MON. Być może dlatego, że wymusza odejście od sloganów o odstraszaniu i pozwala na budowę prawdziwego odstraszania. A to niesie ze sobą odpowiedzialność.

Oferta rządu francuskiego, bo o niej mowa, obejmuje budowę okrętów podwodnych (częściowo w polskiej stoczni) i dostawę pocisków manewrujących NCM (Naval Cruise Missile) będących odpowiednikami rakiet Tomahawk, z paroma istotnymi różnicami. Tam, gdzie tomahawk wymaga zgody administracji amerykańskiej na użycie, do wykorzystania NCM niepotrzebna jest akceptacja Francuzów. Tam, gdzie nasz główny sojusznik zachowuje kontrolę nad przygotowaniem trasy pocisku, Francja oficjalnie deklaruje przekazanie nam odpowiednich narzędzi, abyśmy mogli to robić niezależnie. Tam, gdzie Amerykanie kontrolują do ostatniej chwili łączność z pociskiem, w przypadku NCM nie ma fizycznej możliwości kontroli po jego wystrzeleniu. To samo dotyczy zresztą uzależnienia od systemu GPS, także pod kontrolą USA. Oferta francuska została opracowana pod kątem umożliwienia Polsce niezależności także w innych obszarach, takich jak np. serwisowanie okrętów podwodnych.