Rok temu narodziła się nowa Ukraina

Ta transformacja to bezprecedensowe doświadczenie w dziejach demokracji uczestniczącej; godna podziwu i szlachetna przygoda przeżywana przez ludzi, którzy zebrali się, aby otworzyć własny naród na nowoczesność, demokrację i Europę. A to dopiero początek!

Unikatowy charakter nadaje temu doświadczeniu fakt, iż znajduje ono swój wyraz nie tylko w walce, ale także w konstruktywnej pracy; nie tylko w wyrażaniu sprzeciwu, ale i w budowaniu narodu.

Wiele osób działających w rządzie i w parlamencie to ludzie, którzy porzucili dobrze płatne zajęcia, aby służyć swojemu państwu. Natalia Jaresko, nowa minister finansów Ukrainy, a dawniej bankier inwestycyjny, obecnie pracuje za kilkaset dolarów miesięcznie. Wolontariusze niosą pomoc milionowi przesiedleńców i działają w charakterze doradców ministrów i władz samorządowych.

Jednak nowa Ukraina stoi przed poważnym wyzwaniem rzuconym przez starą Ukrainę. Stara Ukraina jest głęboko zakorzeniona w państwowej biurokracji i działa ramię w ramię z oligarchią gospodarczą. Oczywiście sprzeciwia się ona zdecydowanej wrogości prezydenta Rosji Władimira Putina, który za wszelką cenę pragnie Ukrainę zdestabilizować.

Słabym punktem obecnej sytuacji jest to, iż nowa Ukraina to dobrze strzeżony sekret, nie tylko przed resztą świata, ale i przed ukraińskim społeczeństwem. Radykalne reformy są w przygotowaniu, ale nie zostały jeszcze wprowadzone w życie.

Pouczające byłoby porównanie dzisiejszej Ukrainy do Gruzji z 2004 roku. Kiedy Micheil Saakaszwili doszedł do władzy, natychmiast wymienił znienawidzoną policję drogową i usunął blokady drogowe używane do wymuszania łapówek od kierowców. Społeczeństwo szybko dostrzegło, że następują zmiany na lepsze. Niestety, Ukraina ma jeszcze przed sobą znalezienie podobnego pokazowego projektu. Siły policyjne w Kijowie mają niedługo zostać zrestrukturyzowane, ale żeby uzyskać prawo jazdy, wciąż trzeba zapłacić tę samą łapówkę co kiedyś.

Prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili był rewolucyjnym liderem, który zwalczał korupcję, ale ostatecznie przekształcił ją w państwowy monopol. Natomiast Ukraina jest demokracją uczestniczącą, która nie zależy od działań pojedynczego lidera, ale polega na systemie kontroli i równowagi. Demokracje działają wolno, co jednak w dłuższej perspektywie może się okazać korzystne.

Podstawowe pytanie brzmi następująco: czy owa dłuższa perspektywa nastąpi? Obecnie Ukraina jest obiektem bezpośredniego militarnego i finansowego ataku putinowskiej Rosji. Rosja przeżywa kryzys finansowy, jednak postanowieniem Putina jest zniszczyć nową Ukrainę, zanim będzie ona mogła się w pełni ukonstytuować i zanim kryzys finansowy zniszczy jego własną popularność. Putin wywiera na Ukrainę coraz większą presję wojskową i finansową. Atak na Mariupol w ciągu weekendu osłabił argument, że separatyści działają samodzielnie.

Ukraina będzie się broniła środkami wojskowymi, ale potrzebuje pilnej pomocy finansowej. Najbardziej palące potrzeby szacuje się na 15 miliardów dolarów. Jednak aby zagwarantować przetrwanie Ukrainy i zachęcić prywatnych inwestorów, siły Zachodu muszą podjąć polityczne zobowiązanie udostępnienia dodatkowych kwot, w zależności od rozmiarów rosyjskiego ataku i sukcesu ukraińskich reform.

Aby uniknąć wycieku środków typowego dla starej Ukrainy, reformatorzy sami chcą bezpośrednio ponosić odpowiedzialność za faktyczne wydatki. Uchwalają obszerne prawodawstwo, ale zależy im również na tym, aby MFW nadal sprawował kontrolę.

Demokracje niestety działają wolno, a związek demokracji, taki jak Unia Europejska, podejmuje kroki jeszcze wolniej. Putin to wykorzystuje.