ITME - polski instytut, który prześcignął świat

Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych, w którym wynaleziono metodę produkcji grafenu, pracuje nad wieloma innymi nowatorskimi projektami.

Komputer bez chłodzenia?

Laptop albo komputer, w którym nie słychać tak często irytującego użytkownika wiatraczka chłodzącego elektronikę? To brzmi dziś nieco absurdalnie. Ale będzie możliwe w przyszłości dzięki izolatorom topograficznym, które mogą być również nadprzewodnikami wysokotemperaturowymi. Układy elektroniczne powstałe z ich wykorzystaniem nie grzałyby się podczas przepływu prądu.

Naukowcy z ITME zajmują się właśnie pracą nad tymi izolatorami.

W instytucie trwa też projekt dotyczący tzw. metamateriałów, czyli rzeczy, których jeszcze nie ma i trzeba wymyślić. Chodzi np. o substancje, których współczynnik załamywania światła jest ujemny, co oznacza, że w pewnych warunkach byłyby niewidzialne. – Jednym słowem cuda-niewidy – śmieje się jeden z chemików z ITME.

Chluba PRL

Placówka, która zajmuje się dziś tak niezwykłymi projektami, powstała ponad 30 lat temu na bazie Ośrodka Naukowo-Produkcyjnego Materiałów Półprzewodnikowych.

– To miało być zaplecze technologiczne dla właśnie powstającego przemysłu elektronicznego PRL – opowiada dr Zygmunt Łuczyński, dyrektor instytutu. – Wtedy kooperowaliśmy m.in. z producentem radiomagnetofonów Kasprzak czy gdańskim Unimorem.

ITME produkował np. filtry, czyli podzespoły do telewizorów.

O tym, jak ważna placówka była dla władz ludowych, świadczy fakt, że w latach 80. odbyło się tu wyjazdowe posiedzenie rządu na temat elektronizacji kraju, w którym uczestniczył gen. Wojciech Jaruzelski.

Łuczyńskiego, który w stanie wojennym był internowany, tego dnia na teren zakładu nie wpuszczono.

Trudy transformacji

Przełom z 1989 r. odbił się na kondycji ITME. – W pewnym momencie zrobiło się zimno, głucho i ciemno, odłączono nam media – opowiada dyrektor. – Musieliśmy unormować nasze stosunki z pobliską fabryką, bo media mieliśmy wspólne, a oni nie byli w stanie płacić.

Dziś sytuacja wygląda zdecydowanie lepiej. Roczne przychody instytutu to ponad 40 mln zł. Około 20 proc. tej sumy wykłada resort nauki, 60 proc. pochodzi z grantów naukowych, a kolejne 20 proc. ze sprzedaży. W 2010 r.  ITME miał ponad 1,5 mln zł zysku.