Nasz nowy kuzyn z Syberii

Ludzie zyskali właśnie nowych krewniaków. Żyli ok. 40 tys. lat temu w Azji, w zachodniej części Ałtaju. Ich szczątki odkryli naukowcy w Jaskini Denisowa w Rosji. Teraz poddano je badaniom genetycznym. Nie wiemy, jak ci praludzie wyglądali – dotąd nie odnaleziono większych fragmentów szkieletu czy czaszki. To, że może być to nieznany wcześniej gatunek, ustalono na podstawie badań DNA. To pierwszy taki przypadek w historii antropologii.

[wyimek][srodtytul]1 mln lat temu[/srodtytul] rozdzieliły się drogi ewolucji ludzi i odkrytego teraz gatunku[/wyimek]

Osiągnięcie jest dziełem zespołu Svante Pääbo i Johannesa Krause z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Instytutu Maksa Plancka oraz badaczy z Instytutu Archeologii i Etnografii Rosyjskiej Akademii Nauk. O odkryciu informuje internetowe wydanie „Nature”.

[srodtytul]Historia z palca[/srodtytul]

„Informujemy o kompletnej sekwencji mitochondrialnego DNA wydobytej z kości odsłoniętej w 2008 roku w Jaskini Denisowa. Przedstawia ona nieznany dotąd typ wymarłego przodka człowieka” – piszą naukowcy. Materiał genetyczny pochodził z fragmentu małego palca – kosteczki, paliczka dalszego. Znaleziono ją w jaskini, w warstwie sprzed 48 – 30 tys. lat.

Genetycy sproszkowali 30 mg kości i poddali skomplikowanym badaniom. Wykorzystano metody opracowane wcześniej m.in. na potrzeby sekwencjonowania genomu neandertalczyka (to jeden z największych sukcesów Svante Pääbo), mamutów czy genomu człowieka żyjącego 4 tys. lat temu.

Uzyskane w ten sposób wyniki porównano z mitochondrialnym DNA 54 ludzi współczesnych, wczesnego człowieka współczesnego (odnalezionego w Kostienkach w Rosji), sześciu neandertalczyków oraz małp bonobo i szympansów.

I wtedy wybuchła bomba: materiał genetyczny nie był podobny do żadnego z nich. W badanej próbce znaleziono ok. 200 różnic dzielących neandertalczyków i ludzi współczesnych, podczas gdy stworzenie z Jaskini Denisowa różniło się od ludzi w aż 385 miejscach.

Przyjmując, że ewolucyjne ścieżki człowieka i szympansa rozeszły się ok. 6 mln lat temu, a ludzi współczesnych i neandertalczyków ok. 466 tys. lat temu, genetycy ustalili, że ostatni wspólny przodek nasz i syberyjskiego kuzyna żył około miliona lat temu. Skoro nie neandertalczyk lub bezpośredni przodek Homo sapiens, to kto? „Do jakiej istoty należał palec z jaskini?” – pyta w komentarzu w „Nature” Terence Brown z Uniwersytetu Manchesteru. Homo erectus (pitekantrop) opuścił Afrykę ok. 1,9 mln lat temu. Jednak istnienie wspólnego przodka ludzi, neandertalczyków i nieznanych istot żyjącego milion lat temu wyklucza, by kości z Jaskini Denisowa należały do pitekantropów, które opuściły Afrykę 900 tys. lat wcześniej. Logiczna dedukcja – pisze Brown – prowadzi do wniosku, że to nowy gatunek.

Jednak Pääbo i Krause podczas konferencji prasowej niechętnie mówili o „nowym gatunku”, woleli używać określeń „typ” lub „linia hominidów”. Na swoje potrzeby istota jest nazywana... „Kobietą X”. Potwierdzenie, czy jest to nowy gatunek, mają dać kolejne badania.

Oprócz Homo erectus Afrykę w kolejnych falach opuścili przodkowie neandertalczyków (między 500 a 300 tys. lat temu) i ludzie – kromaniończycy (ok. 50 tys. lat temu). Jeżeli analizy zespołu Svante Pääbo są prawidłowe, z Afryki musiała wypłynąć jeszcze jedna, nieznana dotąd, fala migracji.