Kosztowne obietnice, w większości bez pokrycia

W tegorocznym wyścigu do parlamentu partie licytują się przede wszystkim na pomysły, jak sprawić, by portfele Polaków były jak najgrubsze. Padają więc obietnice znaczących obniżek podatków, dopłat do wynagrodzeń czy szybkich podwyżek płacy minimalnej. Pytanie, ile to wszystko będzie kosztować i kto za to zapłaci.

Czytaj także: Orłowski o obietnicach KO i PiS: za bal zapłacimy kacem

Likwidacja wszystkiego

Na ostatniej prostej kampanii wyborczej poprosiliśmy partie o przedstawienie kosztów ich propozycji i o źródła finansowania. Odpowiedziała nam tylko Koalicja Obywatelska, Lewica ma wyliczenia w swoim programie. Niemniej z naszej analizy wynika, że obietnice wszystkich ugrupowań są bardzo kosztowne, sięgają dziesiątków miliardów złotych, choć różnie rozkładają się akcenty.

Najbardziej hojna dla Polaków jest Konfederacja Wolność i Niepodległość, bo proponuje m.in. życie bez PIT i składek do ZUS, czyli likwidację danin najbardziej obciążających dochody z pracy. Gdyby jednak wprowadzić te pomysły w życie, państwo straciłoby ok. 300 mld zł, czyli 1/3 swoich wszystkich dochodów. Jak zatem miałoby działać? Tego Konfederacja nie wyjaśnia.

Czytaj także: #RZECZoBIZNESIE: Marek Belka: Takiej polityzacji życia gospodarczego nie było nigdy

Nowe podatki?

– Program tego ugrupowania jest poza jakąkolwiek skalą oceny – komentuje Aleksander Łaszek, główny ekonomista Fundacji FOR. – Ale tak naprawdę żadna z partii nie przedstawia wiarygodnego źródła finansowania swoich propozycji. Możemy więc uznać, że politycy domyślnie zakładają ograniczenie innych wydatków niż te obiecane bądź podnoszenie podatków – dodaje Łaszek.

Oczywiście żaden polityk o podnoszeniu podatków w trakcie kampanii nie wspomniał ani słowem. Choć może wyjątkiem jest Lewica, która w swoim programie ma zapowiedź „podatku cukrowego", który ma przynieść 2,4 mld zł rocznie do budżetu państwa, oraz podwyżek akcyzy dających budżetowi 6 mld zł.

Koszty wszystkich swoich propozycji Lewica szacuje na 62,7 mld zł, z czego minimalna emerytura równa 1600 zł to prawie 13 mld zł, a 3500 zł płacy minimalnej w budżetówce – 8 mld zł. Wszystko mają pokryć dodatkowe dochody i oszczędności budżetu – w sumie na ok. 63,7 mld zł. Ciekawe jednak, że Lewica chce zaoszczędzić po ok. 17 mld zł rocznie na wycofaniu się z zakupu F-35, podczas gdy w budżecie nie ma jeszcze żadnych pieniędzy na ten cel.

Pomoże wzrost PKB

– Nasz program „niższe podatki, wyższa płaca" to koszt ok. 30 mld zł. I będzie finansowany z trzech głównych źródeł – mówi nam z kolei Andrzej Rzońca, główny ekonomista KO. Pierwszym mają być oszczędności budżetowe na ok. 6 mld zł (w tym niższe wydatki na Kancelarię Senatu czy TVP). Drugim źródłem ma być wzrost zaniedbanych dotychczas dochodów budżetu, np. dywidendy. – Trzecim zaś wzrost gospodarki. Jego długofalowe tempo wynosi obecnie około 3 proc., co zapewnia wzrost dochodów państwa w trakcie jednej kadencji parlamentu o około 90 mld zł. Przyspieszenie wzrostu o 1 pkt proc. zwiększyłoby to o 30 mld zł w ciągu czterech lat – przekonuje Rzońca.

Wyjaśnienia KO są jednak dla ekonomistów mało przekonujące, bo wraz ze wzrostem gospodarki i dochodów państwa rosną też obecne wydatki, a w budżecie nie ma nadwyżki, która mogłaby pokryć wszystkie nowe projekty.

Na pomysł, by finansować nowe wydatki ze wzrostu gospodarczego, wpadły prawdopodobnie też PiS i PSL, bo w swoich programach nie wskazują żadnych innych źródeł.

Przerzucanie kosztów

W przypadku PSL najkosztowniejsze byłoby zniesienie opodatkowania emerytur, co uszczupliłoby wpływy z PIT o 15 mld zł, a NFZ o 13 mld zł. Jak jednak przekonują politycy PSL, to nie taki wielki problem, bo przecież emeryci wydadzą więcej na konsumpcję, a budżet zyska na VAT...

Za to PiS ma pewien autorski pomysł: chce się podzielić kosztami swoich obietnic z innymi. Chodzi przede wszystkim o pomysł skokowej podwyżki płacy minimalnej do 4 tys. zł w 2023 r. Za realizację tego pomysłu zapłacą pracodawcy, głównie prywatni. Eksperci BCC wyliczyli bowiem, że pracodawcy będę musieli w ciągu czterech lat przeznaczyć na minimalne płace o 47 mld zł więcej, niż gdyby rosły one w tempie wynikającym z ustawy.

Ciekawe, że w pozostałych punktach PiS jest stosunkowo skromny (najhojniejsze obietnice to 13. i 14. emerytura). Ale warto pamiętać, że jeszcze przed rozpoczęciem kampanii ugrupowanie rządzące rozszerzyło 500+ na każde dziecko (20 mld zł kosztów dla budżetu) i obniżyło PIT (12 mld zł).

Premier obiecuje szybki wzrost PKB

– Uszczelnienie systemu podatkowego jest mitycznym Atlasem, który dźwiga nasz wzrost gospodarczy – mówił premier Mateusz Morawiecki na Kongresie 590 w Rzeszowie. Pięć dni przed wyborami premier kreślił plany świetlanej przyszłości, która czeka Polskę dzięki reformom wdrożonym przez jego rząd. Zdaniem Morawieckiego Polska pokonała pięć pułapek rozwoju – demograficzną, rozwoju zależnego, słabości instytucji, niskich marż i średniego rozwoju. Jesteśmy też europejskim czempionem w zwalczaniu rajów podatkowych. – W roku 2019 i 2020 będziemy mieć jeden z najszybszych wzrostów. Według Komisji Europejskiej jesteśmy państwem najszybciej domykającym lukę podatkową. Jako pierwsi podnieśliśmy temat raju podatkowego. Dziś cała UE mówi naszym językiem: raje podatkowe są złe. I bardzo dobrze, bo my na nich bardzo dużo tracimy – mówił Morawiecki. Kolejna bolączka to brak oszczędności krajowych. – Dlatego byliśmy skazani na przyciąganie kapitału zagranicznego. Przez taki a nie inny model, uzależniający nas od gospodarki zagranicznej, w Bloombergu padło nawet słowo „kolonizacja", jesteśmy skazani na bardzo powolne odwracanie inwestycji – mówił premier. To się jednak miało jego zdaniem zmienić w ciągu ostatnich lat, bo rząd PiS przyciąga „każdy uczciwy kapitał", ale pod warunkiem płacenia tu podatków. Premier chwalił się też programem 500+ i kwitnącym eksportem.