„Nigdy cię tu nie było" Lynne Ramsay od piątku na ekranach

Pochodząca z robotniczej rodziny z Glasgow Lynne Ramsay, która na początku kariery mocno wpisała się w nurt brytyjskiego filmowego realizmu, tym razem nakręciła obraz z pogranicza gatunków. W „Nigdy cię tu nie było" połączyła obserwację rzeczywistości z thrillerem i kinem artystycznym. Efekt okazał się ciekawy i nieszablonowy.

Ta adaptacja powieści Jonathana Amesa podbiła w ubiegłym roku festiwal w Cannes. Lynne Ramsay pokazała tam nie całkiem ukończoną i dopieszczoną wersję, a mimo to jury uhonorowało ją nagrodą za scenariusz. Laur za najlepszą rolę męską wywiózł z festiwalu Joaquin Phoenix.

Krytycy są jednak podzieleni. Część pisze o chaosie, inni się zachwycają, porównując ten film do „Taksówkarza" Martina Scorsesego. „Rzuca na kolana" – skomentował recenzent „Independent".

Sensacja to za mało

Bohaterem „Nigdy cię tu nie było" jest płatny morderca. Facet, który jednym uderzeniem młotka pozbawia swoje ofiary życia, a potem wraca do starej, lekko już zdziecinniałej matki i czule się nią opiekuje. Pewnego dnia dostaje zlecenie: ma odnaleźć czternastoletnią córkę znanego polityka, która trafiła do burdelu dla pedofilów. Ramsay pokazuje jego walkę o odzyskanie małej blondyneczki o smutnych oczach, coraz bardziej apatycznej po wszystkim, co przeżyła.

Dla Lynne Ramsay sensacyjny wątek to za mało. Ona szuka głębiej. Bohater „Nigdy cię tu nie było" nie urodził się zabójcą. Od pierwszych minut filmu reżyserka wprowadza krótkie flesze. To taśmy pamięci – obrazy traum z przeszłości: przemoc domowa, mały chłopiec bezradny, z przerażonymi oczami, umierająca na pustyni kobieta i jej stopy wstrząsane ostatnimi drgawkami. Czy to Irak? Wojna w Zatoce i operacja „Pustynna burza"? Są też jakieś reminiscencje z pracy w FBI. Zło kumuluje się w człowieku, znieczula. Ale uśpione sumienie może zostać obudzone przez zranione spojrzenie skrzywdzonego dziecka, które zbyt dużo już przeżyło.

Na ekranie panuje chaos stylistyczny, niektóre sceny są szybkie i gwałtowne, inne przedłużają się nieznośnie w nieskończoność. Ale „Nigdy cię tu nie było" przełamuje reguły filmu kryminalnego. Wciąga. Niepokoi.

Na jej filmy czeka się długo. W debiutanckim, zrealizowanym w 1999 roku w biednej dzielnicy Glasgow „Nazwij to snem" rozliczała się z własnym dzieciństwem. Krytycy okrzyknęli ją wówczas wielką nadzieją kina brytyjskiego.

Cztery lata później pokazała „Morvern Callar", film o prostej dziewczynie z supermarketu, której chłopak popełnia samobójstwo, zostawiając jej kartę kredytową i maszynopis niewydanej książki. Morvern zmienia nazwisko na pierwszej stronie powieści i rusza w podróż. Ta opowieść o wyzwaniu rzuconym losowi, ale i o tym, że nie da się uciec przed rozpaczą, wzmocniła pozycję Lynne Ramsay. A jednak następny film „Porozmawiajmy o Kevinie" Szkotka pokazała dopiero po dziewięciu latach.

Szkotka z robotniczej dzielnicy

– Przygotowywałam adaptację „The Lovely Bones" Alice Sebold – mówiła mi w wywiadzie. – Zakochałam się w tej książce. Po czterech latach zmagania się z projektem, gdy miałam już gotowy scenariusz, dowiedziałam się, że temat rekwiruje dla siebie Peter Jackson. Przeżyłam szok. Myślałam: „Zrobiłam kawał dobrej roboty i nic się nie liczy. Studio może cię wykopać w jednej chwili, bo książką zainteresował się któryś z gigantów". I niech by nawet tak było. Rozumiem. Facet zrobił „Władcę pierścieni", jest na fali. Ale dla niego to była tylko chwila oddechu po dużym wysiłku. Wcale się do „Nostalgii anioła" nie przyłożył. Wyszło byle jak.

Krytycy nie zostawili na jego filmie suchej nitki. Ale dla producentów liczyło się, że nazwisko reżysera przyciągnęło trochę widzów.

– Nie powinno mnie to wszystko dziwić, bo kino jest cholernie seksistowskie – mówiła mi Lynne Ramsay. – Mężczyźni reżyserują filmy produkowane przez mężczyzn i dystrybuowane przez mężczyzn. Kobiety są w tej machinie jedynie wyjątkami potwierdzającymi regułę. A ja na dodatek jestem Szkotką z Glasgow, z robotniczej rodziny. Przejdzie, jak chce się nakręcić „Nazwij to snem", ale jak tu się mierzyć z Peterem Jacksonem?