Choroby psychiczne: Diagnozę może ułatwić wirtualna rzeczywistość

Choroby psychiczne i neurodegradacyjne to rosnący problem zdrowotny na całym świecie. Tymczasem według Światowej Organizacji Zdrowia, w zależności od kraju, od 35 do 85 procent przypadków tych schorzeń pozostaje niewykrytych. To w oczywisty sposób obniża skuteczność radzenia sobie z tak powszechnymi problemami  zdrowotnymi jak depresja czy choroba Alzheimera.

Nadzieja w wirtualnej rzeczywistości (VR)

VR od kilku już lat budzi zainteresowanie jako obiecująca metoda w terapii niektórych schorzeń, ale może również pomóc w ich rozpoznawaniu. Jako narzędzie diagnostyczne VR oferuje kilka istotnych zalet. Pozwala na zanurzenie się w wykreowanym otoczeniu, w którego skład wchodzą nie tylko obrazy i dźwięki, ale też  zapach i wrażenia dotykowe. Dzięki temu można wykreować określone sytuacje, konfrontować z nimi pacjenta i obserwować jego reakcje. Zdaniem naukowców, to pozwala na bardziej obiektywną diagnozę i zastosowanie skuteczniejszej terapii.

- VR zapewnia wyjątkową możliwość symulacji prawdziwych doświadczeń w gabinecie klinicysty - wyjaśnia dr Martine van Bennekom, pracownik naukowy Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu w Amsterdamie.  - W przypadku niektórych zaburzeń psychicznych, na przykład zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD) lub lęku napadowego, pacjenci zwykle doświadczają objawów w swoim środowisku, w określonych sytuacjach, np. w zatłoczonych miejscach, a nie w pokoju lekarza. W rzeczywistości wirtualnej można zanurzyć pacjentów w podobnej sytuacji, a lekarz może obserwować i analizować objawy, a także przeprowadzić dokładny wywiad, dotyczący odczuć i myśli, jakich doświadcza pacjent.

Technika VR jest  tańsza i bardziej przyjazna pacjentowi niż inne techniki neuroobrazowania. Jest też łatwiejsza do zastosowania w warunkach gabinetu lekarskiego, gdzie ma możliwości korzystania z innych technik, takich jak TK (tomografia komputerowa) i  MEG (magnetoencefalografia) i inne metody.

Diagnozowanie choroby Alzheimera

Brytyjskie stowarzyszenie Alzheimer's  Society  postanowiło sfinansować trzyletni projekt badawczy wykorzystujący VR, aby wykryć wczesne objawy choroby Alzheimera.

Decyzję podjęto po przeprowadzeniu wstępnych badań, którymi kierował dr Dennis Chan z Cambridge University. Przetestowano w nich pamięć pacjentów, wykorzystując specjalny zestaw słuchawkowy HTC Vive i oprogramowanie kreujące środowisko wirtualne. 

W artykule opisującym wstępne wyniki badań, zespół Chana poinformował, że test wykorzystujący VR był dokładniejszy w diagnozowaniu łagodnego upośledzenia związanego z chorobą Alzheimera niż tradycyjne testy poznawcze.

Scena z wirtualnego środowiska opracowana przez Dennisa Chana i jego kolegów w ramach badań nad VR i chorobą Alzheimera.

VR w diagnozowaniu schizofrenii i innych schorzeń

Poza Alzheimerem technika VR jest obecnie testowana pod kątem diagnozowania wielu innych schorzeń, takich jak schizofrenia, zaburzenia lękowe, ADHD. Zespół badaczy z Uniwersytetu Exeter analizował stosowanie w diagnozowaniu schizofrenii „gry lustrzanej" z wykorzystaniem VR.  Wymagała ona od uczestników duplikowania ruchów, gestów i mimiki wirtualnego awatara. Zdaniem naukowców metoda ta ułatwia rozpoznanie schizofrenii na wczesnym etapie choroby. Zdaniem dr Piotra Słowińskiego kierującego badaniami jest to szczególnie obiecujące w przypadku młodych dorosłych, u których szybkie rozpoczęcie leczenia daje bardzo dobre rezultaty.

VR w leczeniu zespołu stresu pourazowego

Technika VR coraz częściej, choć na razie głównie eksperymentalnie, wykorzystywana jest  do leczenia zaburzeń psychicznych. Szczególnie dobre wyniki obserwuje się w przypadku żołnierzy powracających z terenów ogarniętych działaniami wojennymi, cierpiących na zespół stresu pourazowego, a także osób, które przeżyły traumę, np. po wypadku samochodowym.

Naukowcy z Emory University w Atlancie, którzy zastosowali VR do diagnozowania i leczenia weteranów cierpiących na zespół stresu pourazowego, wykorzystywali dwuminutowe klipy symulowanej bazy wojskowej i typowego amerykańskiego miasta. Podczas terapii badacze monitorowali tętno i reakcję lękową badanych. Naukowcy odnotowali znaczące zmniejszenie objawów stresu pourazowego po zastosowaniu terapii, zarówno mierzalnych parametrów stresu, jak i subiektywnych, zgłaszanych przez pacjentów.