Nie wszystkie osoby mające problemy ze zdrowiem psychicznym zwracają się do specjalistów po pomoc. Nie wszyscy rodzice zauważając problemy emocjonalne swoich dzieci zgłaszają się do psychologa, psychiatry czy terapeuty. Takie są fakty, zdrowie psychiczne młodych powinno być obszarem troski społeczeństwa – ochrony zdrowia, szkolnictwa, rodzin. Jeśli jest problem, należy szukać rozwiązań.
Istotne w zapobieganiu jest identyfikowanie grup szczególnie narażonych na występowanie problemów ze zdrowiem psychicznym. Badacze wskazują, iż do takich czynników można zaliczyć: historie zaburzeń psychicznych w rodzinie, urazy mózgu, problemy ze zdrowiem somatycznym, doświadczanie przemocy domowej, przemocy rówieśniczej, ubóstwa, izolacji2. Te czynniki pokazują do jakich grup osób powinniśmy w pierwszej kolejności kierować działania wspierające i profilaktyczne. Ostatecznie istotne dla zmniejszenia skali problemu jest wskazanie co możemy zrobić, aby osiągnąć nasz cel oraz jak bardziej wspierać młodych doświadczających zaburzeń psychicznych. Badaczki Kluczyńska i Sokołowska wskazują, iż czynnikami ochronnymi (powinna to być dla nas wskazówka jakie obszary u dzieci i młodzieży wzmacniać) dla zdrowia psychicznego są: zasoby indywidualne (pozytywne przekonania o sobie, optymizm, samoakceptacja), zdolność nawiązywania i podtrzymywania dobrych relacji z innymi, a także posiadanie umiejętności do tego niezbędnych (empatia, odpowiednia komunikacja, troska, bliskość), zdolność radzenia sobie ze stresem, rozwiązywanie konfliktów, korzystanie ze wsparcia3 - można tu umieścić również umiejętność proszenia o pomoc. Wiemy już jakie umiejętności i zasoby powinniśmy rozwijać i wzmacniać u dzieci i młodzieży. Badacze i praktycy w ostatnich latach dość intensywnie zajmują się tematem zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Powstają programy promocji zdrowia psychicznego. Problemem jest natomiast implementacja. Mimo wielu propozycji brakuje systemowych rozwiązań, które objęłyby szeroką (jeśli nie całą populację) dzieci i młodzieży np. więcej promocji zdrowia psychicznego w szkołach jako zajęcia obligatoryjne, a nie jako dodatek, łatwiej dostępne grupy wsparcia dla rodziców dzieci z problemami zdrowia psychicznego (aby wiedzieli jak wspierać swoje dzieci i na czym polegają konkretne zaburzenia). Badaczki rekomendują opracowanie krajowej strategii na rzecz ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, wsparcie rodzin, wyrównywanie szans dzieci w trudnej sytuacji, profilaktykę krzywdzenia dzieci, opracowanie programów profilaktycznych, wspieranie szkół w działaniach wzmacniających zdrowie psychiczne uczniów, zwiększenie dostępu do specjalistów, szybką pomoc w sytuacji kryzysu psychicznego/traum. Teraz w interesie całego społeczeństwa są starania o wdrożenie tych zaleceń dla zdrowia psychicznego dzieci, młodzieży - przyszłych dorosłych. Warto zastanowić się, co mogę zrobić w swoim najbliższym otoczeniu np. zainteresować dyrekcję szkoły programami promocji zdrowia psychicznego, rozmawiać z dziećmi o trudnościach, emocjach, relacjach i samopoczuciu. Zmianę możemy zacząć od małych kroków.
Katarzyna Chotkowska: psycholożka, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym, jedna z ekspertek kampanii „Zobacz człowieka”. Współpracuje m.in. z Fundacją eFkropka, Fundacją Itaka Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych oraz Fundacją Dobry Rozwój.
_________________________________
1Szredzińska, R. (2022). Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. . Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
2Arango, C., Díaz-Caneja, C. M., McGorry, P. D., Rapoport, J., Sommer, I. E., Vorstman, J. A., Carpenter, W. (2018). Pre ventive strategies for mental health. The Lancet Psychiatry, 5(7), 591–604. https:// doi.org/10.1016/S2215-0366(18)30057-9
3Kluczyńska, S., & Sokołowska, E. (2023). Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce‒wyzwania i rekomendacje. Psychologia Wychowawcza, 69(27), 67-77.
Materiał Promocyjny
