Brak jawności pozbawia obrony? Ważne pytanie do Sądu Najwyższego w sprawie frankowej

Sąd Najwyższy ma rozstrzygnąć, kiedy brak rozprawy pozbawia stronę możliwości obrony. I w konsekwencji, czy skutkuje to nieważnością postępowania.

Publikacja: 05.02.2025 05:55

Brak jawności pozbawia obrony? Ważne pytanie do Sądu Najwyższego w sprawie frankowej

Foto: Adobe Stock

Kwestia ta wynikła w sprawie frankowej. Pozwany bank w odpowiedzi na pozew zawnioskował o przeprowadzenie rozprawy, co przewiduje art. 148 [1] § 3 k.p.c. Sąd okręgowy na posiedzeniu niejawnym pominął jednak dowody z opinii biegłych, zeznań świadków oraz przesłuchania frankowicza w charakterze strony i wydał wyrok.

Sprawa frankowa. Pominięty wniosek banku o przeprowadzenie rozprawy

W apelacji bank zarzucił nieważność postępowania z powodu rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym mimo złożenia w pierwszym piśmie procesowym wniosku o przeprowadzenie rozprawy. Rozpoznając apelację banku, krakowski Sąd Apelacyjny (sędziowie Wojciech Żukowski, Regina Kurek i Paweł Czepiel) powziął wątpliwości, czy zgodnie z art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi nieważność postępowania, i zawarł je w pytaniu prawnym do SN: Czy rozpoznanie sprawy przez sąd I instancji na posiedzeniu niejawnym z naruszeniem prawa strony do tego, by było jawne, przesądza o pozbawieniu jej możliwości obrony praw, bez potrzeby dalszego badania, czy uchybienie to miało wpływ na możność działania strony oraz czy mimo takiego naruszenia strona mogła podejmować czynności w celu obrony swoich praw?

Czytaj więcej

Sąd nie może przerzucać swoich obowiązków na frankowicza. Nowy wyrok SN

SA przywołał w uzasadnieniu szereg orzeczeń SN stwierdzających, że o pozbawieniu możliwości

obrony praw przesądza łączne wystąpienie trzech okoliczności: naruszenie przez sąd przepisów procesowych będących źródłem uprawnień strony, wpływ tego uchybienia na wyłączenie możliwości jej działania oraz niemożność obrony praw do zakończenia postępowania.

Z drugiej strony w szeregu innych orzeczeń SN był innego zdania, czyli wskazywał, że wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie, przy braku spełnienia ku temu ustawowych przesłanek, skutkuje pozbawieniem strony możliwości obrony praw, w konsekwencji powoduje nieważność postępowania. Pojawiają się też rozstrzygnięcia mniej kategoryczne, podkreślające, że dla uznania nieważności postępowania poza stwierdzeniem naruszenia procedury niezbędne jest stwierdzenie wpływu tego uchybienia na wyłączenie stronie możliwości działania (aż do zakończenia postępowania).

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy: Nie ma dłuższego terminu na odwieszenie sprawy cywilnej

Sprawy frankowe. Jaka forma zaprezentowania stanowisk stron?

Sąd pytający zauważa też, że strony tej sprawy zaprezentowały obszernie swoje stanowiska w pismach procesowych (pozew liczy 34 strony, a odpowiedź na niego – 73 strony). Można nawet wyrazić wątpliwość, czy w tej sytuacji zaprezentowanie ich ustnie na rozprawie byłoby wykonalne. Z kolei w ogromnej większości spraw dotyczących roszczeń związanych z kwestią ważności umów kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem franka jako uzasadniona wydaje się tylko pisemna forma zaprezentowania stanowisk stron.

Terminu posiedzenia SN jeszcze nie ma.

Sygn. akt: III CZP 4/25

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Szymon Kowalczyk, adwokat, kancelaria Sobota Jachira

Przychylam się do interpretacji, że samo rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym (wbrew woli stron) nie powoduje automatycznie nieważności postępowania. Jednak ta interpretacja skupia się wyłącznie na przepisach k.p,c., a nie należy pomijać norm konstytucyjnych i konwencyjnych. A przypomnieć należy, że tendencje do niejawnego rozpoznawania spraw są głównie wynikiem opłakanego stanu sądownictwa. Jestem przekonany, że gdyby sądy nie były zakorkowane, to problem ten byłby marginalny. Mamy więc kolizję dwóch wartości – zasady jawności oraz rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Kwestia ta wynikła w sprawie frankowej. Pozwany bank w odpowiedzi na pozew zawnioskował o przeprowadzenie rozprawy, co przewiduje art. 148 [1] § 3 k.p.c. Sąd okręgowy na posiedzeniu niejawnym pominął jednak dowody z opinii biegłych, zeznań świadków oraz przesłuchania frankowicza w charakterze strony i wydał wyrok.

Sprawa frankowa. Pominięty wniosek banku o przeprowadzenie rozprawy

Pozostało jeszcze 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Reforma w sprawie statusu tzw. neosędziów gotowa. Wiemy, jak rząd chce naprawić sądy
Materiał Promocyjny
Przed wyjazdem na upragniony wypoczynek
Nieruchomości
Nowy obowiązek działkowców. Nadchodzą zmiany na ROD
Praca, Emerytury i renty
Nowe terminy wypłat emerytur w lutym 2025. Zmiany w harmonogramie
Służby mundurowe
Ile wyniosą podwyżki w służbach mundurowych w 2025 r. i jak będą rozdzielane?
Praca, Emerytury i renty
Zmiany w terminach wypłat 800 plus w lutym 2025. Można też składać nowe wnioski