Wydziedziczenie dzieci nie przenosi się na wnuki. Sąd Najwyższy zdecydował

Nie można domniemywać, że jeśli zmarły w testamencie wydziedziczył dzieci, również ich dzieci mogą nic nie dostać po dziadku.

Publikacja: 23.03.2025 11:54

Wydziedziczenie dzieci nie przenosi się na wnuki. Sąd Najwyższy zdecydował

Foto: Adobe Stock

Sąd Najwyższy musiał rozstrzygnąć, czy wobec jednoznacznej woli testatora ‎o wydziedziczeniu dzieci, pochodzących z jego pierwszego małżeństwa, wydziedziczone mogą być też wnuki. Dzieci z wcześniejszego związku uporczywie nie dopełniały obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy, więc do spadku zostało powołane jedynie dziecko z drugiego małżeństwa. W sprawie brało udział dziesięcioro uczestników, część reprezentowanych przez kuratora.

Czytaj więcej

Kogo i w jakich przypadkach można wydziedziczyć? Ten zapis jest kluczowy

Wydziedziczenie dzieci a wnuki. Istotne zagadnienie prawne

W uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżąca wskazała na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego. Jednak Sąd Najwyższy nie podzielił jej zdania. Nie przyjął skargi do rozpoznania. Przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi kasacyjnej ze względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne polega na sformułowaniu tego zagadnienia i wskazaniu argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen. Musi przy tym chodzić o zagadnienie nowe, dotychczas nierozpatrywane w judykaturze.

Tymczasem spadkodawca może pozbawić dzieci zachowku (to jest właśnie ich wydziedziczenie), jeżeli wbrew woli spadkodawcy, uporczywie nie dopełniają względem niego obowiązków rodzinnych. W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sytuacja jest jasna – dziedziczy spadkobierca powołany w testamencie. A wydziedziczenie, czyli pozbawianie zachowku, bada się ewentualnie w odrębnym postępowaniu o zachowek.

Czytaj więcej

Zagubiony lub utracony testament. SN: lepiej mieć kopię niż świadków

Testament negatywny: wydziedziczenie dzieci

Sąd Najwyższy odwołał się do uchwały z 1975 r., III CZP 14/75. Sąd wyjaśnił w niej, że kodeks cywilny nie wyklucza możliwości wyłączenia spadkobiercy ustawowego od dziedziczenia w postaci tzw. testamentu negatywnego znanego prawu poprzednio obowiązującemu. Wyłączenie od dziedziczenia tak jak i wydziedziczenia nie pozbawia takiego spadkobiercy prawa do zachowku (czyli najczęściej połowy wartości spadku, który by my przypadł, gdyby dziedziczył). Konkludując, kodeks cywilny dopuszcza w szerokim stopniu swobodę testowania, a przejawem tej wolności testowania jest możliwość sporządzenia testamentu negatywnego lub wydziedziczenia. Wydziedziczenie jest daleko idące w skutkach, bo nie tylko odsuwa wydziedziczone osoby od dziedziczenia, lecz pozbawia je również zachowku, wyrażającego się w możliwości dochodzenia stosownej wierzytelności pieniężnej. W konsekwencji SN utrzymał werdykt niższych instancji i nie rozciągnął wydziedziczenia na wnuki.

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy: kilkuletniego dziecka nie można pozbawić zachowku

Dodajmy także, że kilkuletniego dziecka nie można skutecznie wydziedziczyć. Tak orzekł w niedawanym orzeczeniu inny skład Sądu Najwyższego (sygn. I CSK 662/24). Od takiego dziecka nie można wymagać, aby opiekowało się schorowanym wstępnym.

Sygn. akt I CSK 2386/23

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Prof. Bogudar Kordasiewicz, radca prawny

Sporządzenie testamentu nie wymaga wiedzy tajemnej. Bywa jednak o wiele bardziej złożone, niż to się niekiedy sądzi. Wprawdzie testament należy wykładać w sposób najpełniej uwzględniający wolę spadkodawcy, nie wolno jednak domniemywać woli dokonania rozrządzeń w nim niezawartych. Testator (spadkodawca) musi zatem wiedzieć, jakie są różnice między sporządzeniem testamentu negatywnego (ustanowienie spadkobiercami testamentowymi spadkobierców ustawowych, z wyjątkiem spadkobiercy pomijanego) a wydziedziczeniem (odsunięcie od dziedziczenia czyli też pozbawienie zachowku osoby pomijanej). Jak pouczająco wynika z postanowienia SN, próba pośmiertnego wyinterpretowania z testamentu tego, czego w nim nie ma skazane są na niepowodzenie. Nie można domniemywać, że skoro spadkodawca pominął dzieci, to zapewne chciał wydziedziczyć i wnuki.

Sąd Najwyższy musiał rozstrzygnąć, czy wobec jednoznacznej woli testatora ‎o wydziedziczeniu dzieci, pochodzących z jego pierwszego małżeństwa, wydziedziczone mogą być też wnuki. Dzieci z wcześniejszego związku uporczywie nie dopełniały obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy, więc do spadku zostało powołane jedynie dziecko z drugiego małżeństwa. W sprawie brało udział dziesięcioro uczestników, część reprezentowanych przez kuratora.

Wydziedziczenie dzieci a wnuki. Istotne zagadnienie prawne

Pozostało jeszcze 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Alarmująca opinia rzecznika TSUE ws. neosędziów. Czeka nas armagedon
Prawo drogowe
Skarbówka sprzedaje auta pijanych kierowców. Wiadomo „ile zarobiła"
Sądy i trybunały
Duże zmiany w największym stowarzyszeniu sędziów w Polsce. Jest nowy prezes
Praca, Emerytury i renty
Waloryzacja środków na kontach w ZUS a przejście na emeryturę. Który miesiąc wybrać?
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Praca, Emerytury i renty
Ta grupa seniorów otrzyma 13. emeryturę wcześniej. Jeszcze przed świętami