Pomysł Szymona Hołowni nie uratuje wyborów prezydenckich. Problem neosędziów pozostaje

Mowa o koncepcji marszałka Sejmu, która ma być receptą na kryzys związany z ostatnią decyzją PKW o odroczeniu obrad w sprawie sprawozdania komitetu wyborczego PiS z ostatnich wyborów parlamentarnych. Zostały one odroczone do momentu wyjaśnienia przez organ ustawodawczy kwestii statusu sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.

PKW decyduje w sprawie pieniędzy dla PiS. Co dalej z dotacją?

To właśnie ta izba uchyliła sierpniową uchwałę PKW, która odrzuciła sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego PiS z ostatnich wyborów parlamentarnych. Zgodnie z kodeksem wyborczym po takiej decyzji sądu PKW musi zaakceptować sprawozdanie, co otwiera drogę do wypłaty dotacji przez Ministerstwo Finansów. Komisja jednak nie zatwierdziła tego sprawozdania, w konsekwencji do wypłaty pełnej dotacji i subwencji dla tego ugrupowania nie doszło.

Decyzja PKW wywołała falę krytycznych komentarzy, nie tylko ze strony polityków PiS, ale także części prawników i ekspertów, którzy twierdzą, że działanie komisji jest bezprawne. Pojawiły się też obawy o losy przyszłorocznych wyborów prezydenckich, ponieważ zgodnie z ustawą ważność tej elekcji stwierdza kwestionowana Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN. Według niektórych ekspertów obecna sytuacja niesie ryzyko podważania wyniku nadchodzących wyborów.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Zaskakująca decyzja PKW. Co dalej z pieniędzmi dla PiS? Miliony w rękach ministra

Obrady Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie sprawozdania finansowego komitetu wyborczego PiS z 2023 r. zostały odroczone. Co oznacza to dla budżetu tej partii? Zdania są podzielone.

Zmiany w wyborach prezydenckich. Co proponuje Szymon Hołownia?

Z propozycją zażegnania potencjalnego kryzysu wyszedł właśnie Szymon Hołownia. Zgodnie z jego pomysłem ważność wyborów prezydenckich miałby stwierdzić skład całego SN, z wyjątkiem Izby Kontroli Nadzwyczajnej. Zdaniem marszałka jest to zgodne z konstytucją. Hołownia zapowiedział przy tym, że swoją propozycję zmiany ustawy przedstawi niebawem prezydentowi i premierowi.

Czy pomysł marszałka Hołowni może ustrzec przez spodziewanym przez wielu bałaganem, chaosem i groźbą podważana ważności wyborów prezydenckich? Wątpliwości co do tego ma prof. Krzysztof Grajewski z Uniwersytetu Gdańskiego. - Samo powierzenie w ustawie uprawnienia do rozstrzygania wszelkich odwołań i stwierdzania ważności wyborów prezydenckich całemu składowi tego sądu nie budzi żadnych wątpliwości konstytucyjnych. Uważam jednak, że taka zmiana legislacyjna powinna być wprowadzona na stałe, a nie doraźnie, w odniesieniu do konkretnej elekcji prezydenckiej – mówi konstytucjonalista.

Jego zdaniem propozycja Szymona Hołowni nie rozwiąże jednak problemu. - Nawet jeśli to cały SN będzie orzekał w sprawie wyborów, to przecież nadal w tym składzie zasiadać będą neosędziowie, o których toczy się cały spór. W dalszym ciągu temu składowi będzie można zarzucać niekonstytucyjność – twierdzi prof. Grajewski.

Czytaj więcej

Polityka

Szymon Hołownia zabrał głos w sprawie wyborów. Przygotował propozycję dla Dudy i Tuska

Startujący w wyborach prezydenckich marszałek Sejmu, Szymon Hołownia, zapowiedział przedstawienie prezydentowi Andrzejowi Dudzie i premierowi Donaldowi Tuskowi rozwiązania, które miałoby odsunąć Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego od nadzoru nad wyborami prezydenckimi w 2025 roku.

Propozycja Hołowni w sprawie wyborów. Nie niweluje problemu podważania neosędziów

Podobnego zdania jest prof. Jacek Zaleśny z Uniwersytetu Warszawskiego. Według niego proponowane przez marszałka rozwiązanie nie jest skutecznym remedium i nie odpowiada na wątpliwości formułowane przez PKW.

- Kwestionowanie umocowania części sędziów dotyczy nie tylko Izby Kontroli Nadzwyczajnej, ale wszystkich izb Sądu Najwyższego. Zatem przeniesienie kompetencji orzekania o ważności wyborów na poziom całego SN nie niweluje problemu podważania statusu części sędziów SN – mówi prof. Zaleśny.

Rzeczywiście tzw. nowi sędziowie, których status z uwagi na rekomendację neoKRS jest kwestionowany, zasiadają obecnie w każdej z pięciu izb Sądu Najwyższego. Co ważne stanowią oni już ponad połowę pełnego składu tego sądu. Potencjalnym scenariuszem może być zatem powierzenie rozstrzygania spraw dotyczących wyborów prezydenckich składowi SN złożonemu jedynie z tzw. starych sędziów.