Łuck, stracona szansa?

Relacje polsko-ukraińskie w ostatnich dwóch tygodniach nabrały szybkiego tempa. Nie brak emocji i kontrowersji. Najpierw 20 czerwca Senat RP uchwalił uchwałę w sprawie upamiętnienia 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej. Tydzień później po uroczystej panichidzie w klasztorze oo. Bazylianów w Warszawie, odprawionej przez hierarchów Kościołów rzymsko-katolickich i greko-katolickich w Polsce i na Ukrainie, biskupi podpisali wspólną deklarację o pojednaniu polsko-ukraińskim w 70. rocznicę zbrodni wołyńskiej.

Przy projektowaniu senackiego dokumentu najgorętsze spory dotyczyły słów określających to co wydarzyło się na Wołyniu. Ostatecznie w senackiej uchwale noszącej tytuł "W 70. rocznicę zbrodni wołyńskiej", mordy z okresu 1943-44 określono jako „czystkę etniczną noszącą znamiona ludobójstwa".

Polacy szkodzą

Na reakcję nacjonalistycznej ukraińskiej partii Swoboda nie trzeba było długo czekać. Oleg Pankiewicz, wiceprzewodniczący Ogólnoukraińskiego Zjednoczenia Swoboda 1 lipca podczas wystąpienia na cmentarzu wojskowym w Pikulińcach w powiecie przemyskim na grobach żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej nawiązał do, jego zdaniem chlubnej, historii Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) mówiąc: „Naprawdę powinniśmy dzisiaj przepraszać, ale nie poprzednich okupantów (w domyśle ZSRR i Polskę) tylko bohaterów UPA. Dzisiaj przed tą mogiłą prośmy ich o wybaczenie, za to, że nie zrobiliśmy wystarczająco wiele, żeby wesprzeć ich czyn".

Pankiewicz kolejny raz zinterpretował historię w charakterystycznym dla członków jego partii sposób. Wieś, w której przepraszał UPA została spalona 15 października 1945 przez sotnię "Łastiwki".

Obojętna wobec senackiego dokumentu nie pozostała również Rada Miejska Lwowa, w której większość mają właśnie swobodniwcy tak samo zresztą jak we lwowskiej radzie obwodowej. Jak donosi ukraiński informacyjny portal ZIK 27 czerwca podczas sesji, w odpowiedzi na uchwałę polskiego senatu rada uchwaliła własną, w której czytamy m.in.: „Rada Miejska Lwowa i wszyscy świadomi Ukraińcy z głęboką trwogą i sprawiedliwym oburzeniem otrzymali informację o przyjęciu przez Senat RP uchwały w 70. rocznicę wołyńskich wydarzeń (...) Również działania polskich polityków pokazują negatywny obraz Ukrainy w świecie, zadając szkody ukraińskim pragnieniom integracyjnym z Unię Europejską".

Cechą retoryki Swobody jest określanie rzezi wołyńskiej jako: wydarzeń wołyńskich, tragedii wołyńskiej czy konfliktu polsko-ukraińskiego. Ukraińscy historycy jak np. Wołodymyr Wiatrowycz, który kieruje Centrum Badań Ruchu Wyzwoleńczego w swoich publikacjach poddają pod wątpliwość liczbę polskich ofiar, miejscowości czy daty. Obecnie powszechna jest tendencja do oskarżania Polski o działania rzekomo zmierzające do zatrzymania procesu integracji Ukrainy z UE.

Kto poniża Ukraińców

W tym samym tonie 2 lipca wypowiedział się Anatolij Witiw,  szef wołyńskiej Swobody, który określił planowany przyjazd Bronisława Komorowskiego do Łucka na uroczystości rocznicowe jako niepożądany i niedorzeczny - donosi portal pravda.com.ua. Według Witiwa polski prezydent przybędzie do Łucka w celu „symbolicznego poniżenia Ukraińców, którzy walczyli za niepodległość na swojej ziemi i pokazać ich jako morderców (...) Po wielomiesięcznym nakręcaniu antyukraińskiej histerii przez polskich polityków Komorowski nie ma czego szukać w Łucku"- dodaje Witiw. Ta strona zamieszcza również ogłoszenie o zbiórce pieniędzy pod budowę pomnika Stepana Bandery w Łucku.

3 lipca prezydent Komorowski potwierdził chęć przyjazdu do Łucka 14 lipca mówiąc: „Chcę tam jechać między innymi dlatego, aby podtrzymać szczególnie dobry klimat, dobre wspólne przeżywania tej bolesnej rocznicy, które związane jest z niedawnym przyjazdem do Polski arcybiskupa Światosława (Szewczuka), głowy Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie" – zaznaczył.

Problem polega na tym, że ani Pankiewicz, ani Witiw nie są lokalnymi watażkami z Wołynia i Galicji grającymi na najniższych nacjonalistycznych nastrojach. Są posłami czwartej siły politycznej w państwie (36 miejsc w Radzie Najwyższej) z pokaźnym poparciem na Ukrainie Zachodniej. Ich elektorat rośnie na terenie całego kraju. Pankiewicz, który jak powiadamia oficjalna strona Swobody, 12 listopada złożył mandat przewodniczącego lwowskiej rady obwodowej i objął funkcję zastępcy przewodniczącego komitetu ukraińskiego parlamentarnego do spraw....euro-integracji.

W monitorowaniu ukraińskich mediów elektronicznych ciężko nie zauważyć ogromną dysproporcję w komentowaniu i ocenianiu dwóch dokumentów: polskiej uchwały senackiej z 20 czerwca i deklaracji o pojednaniu rzymsko- i greckokatolickiego kościoła w Polsce i na Ukrainie, którą podpisali 28 czerwca najważniejsi dostojnicy obu Kościołów.

O ile senacka uchwała wywołała spory rezonans, o tyle publikacji o pojednaniu jest jak na lekarstwo. Jedną z nielicznych jest wypowiedź Myrosława Marynowycza zamieszczona na portalu gazeta.ua - prorektora Katolickiego Uniwersytetu Lwowskiego. Zauważa on obecność prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego i brak prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza. Według Marynowycza patriarcha Światosław reprezentował w Warszawie nie tylko stanowisko kościoła unickiego ale, całego narodu ukraińskiego przyjmując rolę etnarcha.