Dyplom nadal pomaga na starcie

Eksperci zwracają jednak uwagę na powolne, ale stałe zmiany na rynku pracy: coraz częściej firmy przy rekrutacji zwracają uwagę nie na wykształcenie, lecz na kompetencje i umiejętności. One też wpływają na wysokość zarobków.

– W Polsce prawie co druga młoda osoba w wieku 25–34 lata ma wyższe wykształcenie. To więcej, niż wynosi średnia unijna – zwraca uwagę Piotr Sedlak, adiunkt na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie i Project Manager w krakowskiej firmie Sedlak & Sedlak. Przypomina, iż osoby po studiach przeciętnie mają większe możliwości dostępu do rynku pracy, a także do wysokich wynagrodzeń.

– Co więcej, z Ogólnopolskiego Badania Satysfakcji z Pracy przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak, w którym wzięło udział prawie 3,5 tys. osób, wynika, że ludzie z wyższym wykształceniem są też bardziej usatysfakcjonowani z pracy niż pozostali – dodaje analityk. Zaznacza też, że mimo tych pozytywnych statystyk są też mniej optymistyczne sytuacje indywidualne.

Czytaj więcej

Gospodarka

Polish Economic Forum. Studencka konferencja podsumuje 35 lat transformacji

Pod hasłem “35 Years of Growth: Navigating the Economic Transformation” startuje w piątek po połu...

Zarówno z niedawnego spisu powszechnego, jak i z kwartalnych danych GUS na temat sytuacji na rynku pracy wynika, iż wyższe wykształcenie daje lepszą pozycję na rynku pracy.

W III kw. zeszłego roku, przy 66-proc. średnim wskaźniku aktywności zawodowej dla mężczyzn, w przypadku panów z wyższym wykształceniem wynosił on ponad 84 proc. Podobnie było w przypadku pań: przeciętny współczynnik wynosi 51,5 proc., a dla kobiet z wyższym wykształceniem – prawie 80 proc.

Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, zwraca uwagę, że na rodzimym rynku pracy (w tym płac) wyraźne różnice dotyczą tak wykształcenia, jak i płci.

Studia i co dalej

Ze spisu powszechnego wynika, że lepsza jest sytuacja osób z wyższym wykształceniem na wsi niż w mieście w porównaniu z sytuacją sprzed dekady. To jednak nie jest efektem zmian na rynku pracy i stworzenia świetnych ofert poza miastami, lecz zmian dotyczących miejsca zamieszkania. Za lepsze wyniki odpowiadają ci, którzy zamieszkali w miejscowościach i gminach okalających wielkie miasta.

Najbardziej – o ponad 5 pkt proc. – poprawiły się wskaźniki aktywności zawodowej wśród ludzi po studiach w gronie najstarszych Polaków. Co prawda tylko niespełna 21 proc. osób 65+ było aktywnych zawodowo w 2021 r. (przy prawie 95 proc. w wieku 34–54 lata), ale dziesięć lat wcześniej wskaźnik aktywności zawodowej wśród osób w wieku emerytalnym wyniósł 15 proc.

Jeszcze mocniej zmieniła się sytuacja osób w wieku 55–64 lata. W 2011 r. aktywnych zawodowo było sześć na dziesięć osób w tym wieku, natomiast w czasie ostatniego spisu – już ponad 75 proc. W przypadku osób o niższym wykształceniu wartości są wyraźnie mniejsze (aktywność zawodowa na poziomie 58 proc. osób w wieku 55–64 lata ze średnim wykształceniem i 40 proc. z podstawowym).

– Szacuje się, że im wyższe wykształcenie, tym większe możliwości podjęcia pracy na wyższych, a co za tym idzie, lepiej płatnych stanowiskach – zaznacza Agnieszka Adamiec, ekspertka rynku pracy i menedżer w Manpower. Jak dodaje, osoby z dyplomem uczelni wyższej lub te, które ukończyły bardziej wyspecjalizowane kierunki, odczuwają większą stabilizację na swoim obecnym stanowisku i czują się bezpieczniej podczas poszukiwania nowej pracy.

– Im wyższe wykształcenie, tym większa elastyczność w zakresie przebranżawiania się i rozwijania kompetencji w różnych kierunkach – przypomina Agnieszka Adamiec. Jednocześnie i ona, i inni eksperci zwracają uwagę, że te prawidłowości dotyczą tylko części branż i stanowisk.

– Wyższe wykształcenie to jest klucz, ale jak sobie poradzimy, gdy już otworzymy drzwi, zależy od tego, jak będziemy doskonalili kompetencje – twierdzi Krzysztof Bocian, analityk WiseEuropa. Jego zdaniem pracodawcy rzadziej niż kiedyś jako warunek niezbędny do zatrudnienia pracowników na różnych stanowiskach traktują wymóg ukończenia studiów wyższych.

Liczą się umiejętności. Część z nich wynika z dalszej edukacji, a część z doświadczenia. Dlatego też nawet osoby bez doświadczenia zawodowego (tuż po studiach), ale z umiejętnościami, które nabyły w czasie studiów, a które nie są powszechne na rynku pracy, powinny pamiętać, by to zaznaczyć w czasie rozmów kwalifikacyjnych. Zdarza się, na co zwracają uwagę eksperci, że część osób po studiach pracuje w innych zawodach niż wyuczone.

Są branże (np. technologiczne czy z obszaru „green”), w których wykształcenie ma ogromne znaczenie. – Wynika bowiem z niego zakres wykonywanych obowiązków, a na samym stanowisku kluczowa jest wiedza ekspercka pozyskana w trakcie edukacji – wyjaśnia Agnieszka Adamiec.

Premia finansowa

Mateusz Żydek, ekspert i rzecznik prasowy Randstad, przyznaje, że firmy częściej niż kiedyś zastanawiają się, czy w procesach rekrutacyjnych zapisywać wymóg ukończenia studiów wyższych. Zauważa jednak, że rzadko można wskazać profesje (poza górnictwem i energetyką oraz częścią zawodów medycznych), w których płace przekraczają 10 tys. brutto dla osób, w których nie jest wymagane wyższe wykształcenie. Są to specjalistyczne zawody usługowe.