Niania nie dostanie zasiłku dla bezrobotnych

Od 1 października br. można wykonywać pracę w charakterze opiekunki w ramach umowy uaktywniającej. Taką możliwość wprowadziła ustawa z 4 lutego 2011 o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (DzU nr 45, poz. 235 ze zm.).

Mimo że jest umow727436ą o  świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu, niania nie podlega ubezpieczeniom na zasadach dotyczących zleceniobiorców.

Obowiązują tutaj inne zasady opłacania należności na ZUS, a ponadto przy  wynagrodzeniu nie wyższym niż minimalna płaca (w 2011 r. 1386 zł) składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i  zdrowotne płaci za opiekunkę i zatrudniających ją rodziców budżet państwa. (Zasady opłacania i rozliczania składek za nianię szczegółowo opisaliśmy w „Prawie i praktyce” z 23 września 2011 w artykule „Niania ze składkami i podatkiem – poradnik dla rodziców”.)

Jednak składki, jakie zapłaci za nianię państwo, zapewniają jej w zasadzie jedynie staż emerytalny. Jeśli chce uzyskać prawo do świadczeń za czas niezdolności do pracy (z powodu choroby, macierzyństwa czy opieki nad  człon- kiem rodziny), musi sama opłacać składkę na ubezpieczenie chorobowe.

Nowe przepisy wyłączyły natomiast w stosunku do niań obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy (art. 104 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm. w  brzmieniu obowiązującym od  1 października 2011).

Co to oznacza dla niani? To, że czas opieki nad dzieckiem nie zostanie wliczony do tego, jaki urząd pracy uwzględnia przy ustalaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Do tego okresu wliczany jest bowiem czas, za jaki została opłacona składka na Fundusz Pracy. Co więcej, nianie nie mają możliwości dobrowolnego opłacania tych składek.

Nie ma też znaczenia pensja opiekunki. Z zasady składki na Fundusz Pracy są opłacane, gdy miesięczny przychód jest kwotą nie niższą niż minimalne wynagrodzenie za  pracę. Ale nawet gdy niania będzie zarabiać dwu- czy trzykrotnie więcej, za nią obowiązek opłacania składki na  ten fundusz nie powstanie.

Redakcja wystąpiła do resortu pracy z pytaniem, czy planowane są zmiany w tym zakresie, tak by umożliwić nianiom możliwość otrzymania świadczeń na wypadek pozostawania bez pracy. Ministerstwo udzieliło jednak negatywnej odpowiedzi >patrz  ramka.

O ile więc liberalne przepisy o ubezpieczeniach społecz- nych mogą być powodem nadużyć przez rodziców i nianie, o tyle nie ma sensu fikcyjne zawieranie umów uaktywniających w celu przepracowania okresu brakującego do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Być może to motyw przewodni ostatniej zmiany ustawy o promocji zatrudnienia.

Departament Polityki Rodzinnej informuje:

Art. 72 ustawy z 4 lutego 2011 o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (DzU nr 45, poz. 235, z późn. zm.) wyłącza z katalogu osób obowiązanych płacić składki na Fundusz Pracy nianie zatrudnione na podstawie umowy uaktywniającej.