Nieodpłatne zniesienie współwłasności - zasady opodatkowania

- Czy zniesienie współwłasności samochodu na moją rzecz jest opodatkowane, jeśli siostra nie dostanie za to zapłaty?

– pyta czytelnik.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności powstaje z chwilą zawarcia umowy albo ugody bądź uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności (art. 6 ust. 1 pkt 7). Podstawę opodatkowania stanowi  wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy (art. 7 ust. 6).

Zatem przedmiotem opodatkowania będzie otrzymana wartość rzeczy lub prawa majątkowego odpowiadająca udziałowi osoby, której współwłasność jest znoszona. Chodzi tu o czystą wartość, tj. po potrąceniu długów i ciężarów, ustaloną według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 7 ust. 1).

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się natomiast w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 8 ust. 1 i  3).

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według skali zawartej w art. 15 tej ustawy. Obowiązek podatkowy ciąży na osobie, na rzecz której została zniesiona współwłasność. W przypadku umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie zawartej w formie aktu notarialnego płatnikami tego podatku są notariusze.

Jednak na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 zwolnione od tego podatku jest nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Do grupy tej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów (art. 14 ust. 3 pkt 1). Zatem nieodpłatne zniesienie współwłasności pomiędzy rodzeństwem jest zwolnione z podatku od spadku i darowizn.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Obowiązek podatkowy ciąży na nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności (art. 4 pkt 5).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 stawka podatku wynosi od umów o zniesienie współwłasności:

a) nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym 2 proc.,

b) innych praw majątkowych 1 proc.

Ponieważ jednak współwłasność samochodu zostanie zniesiona nieodpłatnie (bez spłaty z tego tytułu ani dopłaty), to nie podlega ona PCC.

Kwoty wolne

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1) 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2) 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;