Roboty na tropie planet

Astronomowie nauczyli teleskopy samodzielnie poszukiwać odległych globów. Są już pierwsze odkrycia.

Publikacja: 29.04.2015 21:00

HD 7924 widziane oczami artysty. W oddali Słońce

HD 7924 widziane oczami artysty. W oddali Słońce

Foto: Karen Teramura & BJ Fulton, UH IfA

Trzy planety odkryli astronomowie amerykańscy w odległości 54 lat świetlnych od nas. Skaliste globy okrążają swoją gwiazdę w ciągu pięciu, 15 i 24 dni. To tzw. superziemie, skaliste planety większe niż Ziemia, ale mniejsze od Neptuna. Do odkrycia przyczyniły się Automated Planet Finder (APF) Telescope w Obserwatorium Licka w Kalifornii, W.M. Keck Observatory na szczycie góry Mauna Kea na Hawajach i Automatyczny Teleskop Fotometryczny (APT) Obserwatorium Fairborn w Arizonie.

Zespół odkrył nieznane dotąd planety, rejestrując „kołysanie się" gwiazdy HD 7924. Obiekty krążące po orbicie gwiazdy ciągną ją siłą grawitacji w swoją stronę. Stąd to „kołysanie".

Automat APF szuka planet każdej jasnej nocy bez nadzoru ludzkiego. Nauczenie komputerów uruchamiania obserwacji, kiedy są do tego odpowiednie warunki, zajęło pracownikom Uniwersytetu Kalifornijskiego kilka lat.

– Początkowo używaliśmy APF w Obserwatorium Licka jak zwykłego teleskopu, przez całą noc przeszukując gwiazdę po gwieździe. Ale pomysł, aby komputer wziął „nocną zmianę", po bezsennych miesiącach stawał się coraz atrakcyjniejszy. Napisaliśmy więc program umożliwiający zastąpienie nas robotem – powiedział B.J. Fulton z Uniwersytetu Hawajskiego.

Pierwszą planetę okrążającą HD 7924 w 2009 roku pozwolił odkryć Instrument HIRES zainstalowany na 10-metrowym teleskopie Keck I.

Kolejnych pięć lat obserwacji nie przyniosło spodziewanych rezultatów. Dopiero włączenie do badań Automated Planet Finder w Obserwatorium Licka pozwoliło znaleźć dwie dodatkowe planety krążące wokół HD 7924.

Automatyczne obserwacje gwiazdy HD 7924 to początek systematycznych badań superziemi pobliskich gwiazd.

– Po zakończeniu dwuletnich badań będziemy mieli spis skalistych małych planet krążących wokół gwiazd podobnych do Słońca w odległości do ok. 100 lat świetlnych od Ziemi – powiedział Fulton.

– Ten poziom automatyzacji to przełom i wyzwanie w astronomii – dodaje Andrew Howard z Uniwersytetu Hawajskiego. – To trochę jak wyjazd na zakupy samochodem bez kierowcy.

Kosmiczny Teleskop Kepler odkrył tysiące planet pozasłonecznych i wykazał, że są one powszechne w Drodze Mlecznej. Prawie wszystkie są daleko od naszego Układu Słonecznego. Większość bliskich gwiazd nie była przeszukiwana pod kątem istnienia małych skalistych planet typu superziemia, których tyle znalazł Kepler.

Nowe technologie
Podcast „Rzecz w tym”: Czy jesteśmy skazani na bipolarny świat technologiczny?
Nowe technologie
Chińska rewolucja w sztucznej inteligencji. Czy Ameryka traci przewagę?
Materiał Promocyjny
Kod Innowacji - ruszył konkurs dla firm stawiających na nowe technologie w komunikacji z konsumentami
Materiał Promocyjny
Polska na czele rewolucji technologii kwantowych
Nowe technologie
Niewykrywalny bombowiec strategiczny Sił Powietrznych USA odbył pierwszy lot
Materiał Promocyjny
Zrozumieć elektromobilność, czyli nie „czy” tylko „jak”