Użytkowanie wieczyste bez VAT

To rewolucyjne stanowisko zawarł [b]we wczorajszej (8 stycznia 2007 r.) uchwale siedmioosobowy skład Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. I FSK 27/06)[/b]. Odpowiadał napytanie w sprawie sądowej kontroli wiążących interpretacji prawa podatkowego oraz tego, czy opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustalona przed 1 maja 2004 r., może być obecnie zwiększana o 22 proc. VAT, czy też gmina musi sama pokryć koszty podatku wprowadzonego mocą nowelizacji ustawy o VAT z 11 marca 2004 r.

Organy skarbowe i Ministerstwo Finansów twierdzą, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jest usługą. Nie godzą się z twierdzeniem, że została ona wykonana przed wejściem w życie przepisów obejmujących użytkowanie VAT, a więc że nie powinna być nim obciążana. Wiele razy dochodziło na tym tle do konfrontacji z autorytetami w tej dziedzinie prawa. To, że sprawa trafi do Trybunału Konstytucyjnego lub poszerzonego składu NSA, było nieuchronne.

[srodtytul]Swoboda umów w zderzeniu z zasadą neutralności [/srodtytul]

Na początku drogi do wczorajszej uchwały był wniosek starosty Gostynina o wydanie wiążącej interpretacji w sprawie VAT od opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości Skarbu Państwa. Ustalono je przed 1 maja 2004 r., wtedy też użytkowanie zostało wpisane do księgi wieczystej. Starosta chciał się dowiedzieć, czy wnoszone dziś przez użytkownika opłaty to kwoty netto czy brutto. W pierwszym wypadku mógłby doliczać do nich 22 proc. VAT, w drugim musiałby pokrywać kwotę podatku z gminnej kieszeni. Naczelnik urzędu skarbowego, a potem dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie opowiedzieli się za kwotą brutto.

"Art. 72 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami nie umożliwia zmiany wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste z powodu wprowadzenia VAT. Gdyby zaś nawet gmina zdecydowała się to zrobić, to uszczupliłaby swoje dochody o 22 proc. Ponosiłaby też ciężar podatku, mimo że nie jest ostatecznym konsumentem, a to jest sprzeczne z istotą VAT" -dowodził starosta w skardze do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Sąd zgodził się z jego argumentami, przyznając gminie prawo do doliczenia VAT do kwoty opłat ustalonych przed 1 maja 2004 r. Wtedy dyrektor izby złożył skargę kasacyjną.

- Grunt oddawany jest w użytkowanie wieczyste mocą umowy cywilnoprawnej. Przepisy o VAT nie mogą wkraczać w tę sferę. Dlatego gmina powinna doliczyć podatek do opłaty ustalonej przed 1 maja 2004 r. Jest to zgodne z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT oraz z art. 11 VI dyrektywy UE - argumentował dyrektor.

Trzyosobowy skład NSA miał wątpliwości, czy sąd może merytoryczne analizować treść interpretacji wydanej przez organy skarbowe, a jeśli tak, to jak potraktować sporne opłaty.

[srodtytul]Oddanie gruntu to dostawa [/srodtytul]

NSA we wczorajszej uchwale wskazał na wyrok, w którym TK (sygn. P 36/05) przyznał sądom administracyjnym prawo do kontrolowania wiążących interpretacji także pod kątem merytorycznym, i przychylił się do tego stanowiska. Natomiast w kwestii opłat stwierdził, że [b]jeżeli zostały ustalone przed 1 maja 2004 r., to ani nie zawierają w sobie należnego VAT, ani nie powinny być o ten podatek powiększone. [/b]

- Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jest dostawą towarów, a nie usługą, jak twierdziły organy skarbowe. Korzystający z nich może bowiem dysponować nieruchomością w sposób zbliżony do właściciela, z wyłączeniem innych osób, przez bardzo długi czas. Potwierdzenie takiej tezy można znaleźć zarówno w naszej ustawie o VAT, jak i w VI dyrektywie UE - wyjaśniała sędzia Małgorzata Niezgódka-Medek.

Sąd dodał, że skoro użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym zbliżonym do własności, to nie trzeba go było wprost wskazywać wart. 7 ust. 1 ustawy o VAT. [b]Momentem realizacji dostawy nieruchomości jest chwila wpisania użytkowania do księgi wieczystej. Skoro zaś nastąpiło to, gdy VAT od użytkowania nie było, nie powinien być on płacony także dziś, i to przez żadną ze stron umowy. [/b]

- Uchwała sądu jest chyba konsekwencją przyjęcia, że czynność podlegająca opodatkowaniu to ustanowienie bądź zbycie użytkowania wieczystego. NSA uznał, że jest ona dostawą towarów, z czym się nie zgadzam. Artykuł 8 ust.1 pkt 1 ustawy o VAT mówi wprost, że zbycie wartości niematerialnych i prawnych jest usługą, a użytkowanie wieczyste to właśnie wartość niematerialna i prawna. Należy się jedynie zastanowić, w jaki sposób owa usługa jest realizowana - jednorazowo czy w sposób ciągły. Obecne przepisy nie rozstrzygają tego jednoznacznie. Dopiero w znajdującej się w Sejmie nowelizacji ustawy o VAT wskazano, że jest to czynność jednorazowa - zauważa prof. Witold Modzelewski.

[ramka]Chociaż relacje między osobami, które zapłaciły VAT od użytkowania wieczystego, a gminą należą do stosunków cywilnoprawnych, to jedną ze stron jest przecież organ reprezentujący administrację publiczną. On zaś musi się kierować zasadą praworządności. Nie korzysta z pełnej swobody przy zawieraniu umów. Trudno zatem wyobrazić sobie, aby gmina nie oddała pieniędzy osobie, która zwróci się do niej z wnioskiem w tej sprawie, przywołując uchwałę siedmiu sędziów NSA. Jeśli tego nie zrobi, osobie takiej pozostają przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Może starać się wykazać, że gmina uzyskała korzyść bez podstawy prawnej, co wynika z wczorajszej uchwały sądu. Oczywiście sprawa w praktyce nie będzie łatwa. Na pewno jednak ci, którzy ponieśli ciężar VAT, powinni próbować go odzyskać. [/ramka]

Użytkowanie Wieczyste

Pozostało jeszcze 92% artykułu