Północny biegun magnetyczny Ziemi zmierza w kierunku Rosji. Co to oznacza?

Od dekad północny biegun magnetyczny Ziemi stale przesuwa się w kierunku Rosji. Około 30 lat temu proces ten przyspieszył. Zmiany były tak znaczące, że w 2019 roku ogłoszono nowy Światowy Model Magnetyczny (World Magnetic Model - WMM). Ponieważ biegun cały czas się przesuwa, wkrótce ma być wprowadzona kolejna aktualizacja. O sprawie informuje m.in. amerykański „Newsweek”.

Publikacja: 22.11.2024 05:20

Magnetyczny biegun północny i biegun północny geograficzny różnią się położeniem

Magnetyczny biegun północny i biegun północny geograficzny różnią się położeniem

Foto: Adobe Stock

Przesuwanie się bieguna i zmiana WMM to coś znaczenie więcej, niż naukowe ciekawostki. Wpływają one na pracę wszystkich systemów nawigacyjnych. Również tych, które każdy z nas ma w swoim smartfonie.

Magnetyczny biegun północny to kierunek, który wskazują igły kompasu. Ponieważ pole magnetyczne naszej planety nie jest symetryczne względem osi jej obrotu, bieguny północny i południowy nie leżą dokładnie po przeciwnych stronach planety. Południowy i północny biegun magnetyczny nie pokrywają się też z północnym i południowym biegunem geograficznym. Różnica kierunków magnetycznego i geograficznego to tzw. deklinacja. Dodatkowo bieguny magnetyczne zmieniają swoje położenie w czasie.

Z czego wynika ruch biegunów magnetycznych Ziemi?

Badania sejsmiczne prowadzone na początku XX w. udowodniły, że nasza planeta składa się z kilku warstw: ze stałego jądra wewnętrznego złożonego z niemal czystego żelaza, z płynnego jądra zewnętrznego również złożonego głownie z żelaza, skalnego płaszcza i skorupy ziemskiej. Uważa się, że to właśnie jądro zewnętrzne (położone na głębokości ok. 3 tys. km) w znacznej części odpowiada za wytworzenie pola elektromagnetycznego wokół naszej planety.

Czytaj więcej

Kosmiczne „czerwone potwory”. Astronomowie zaskoczeni odkryciem Teleskopu Webba

Jądro zewnętrzne jest cały czas w ruchu (naukowcy porównują je do oceanu super gorącego, wirującego żelaza). Oznacza to, że również pole magnetyczne i bieguny magnetycznie ulegają zmianom. „Bieguny magnetyczne przesuwają się, ponieważ pole magnetyczne jest aktywnie generowaną cechą naszej planety – jądra zewnętrznego” – tłumaczy „Newsweekowi” William Brown, badacz geomagnetyzmu z Brytyjskiego Instytutu Geologicznego (BGS).

Ruchy magnetycznego bieguna północnego

Według naukowców przez lata magnetyczny biegun północny poruszał się stosunkowo stabilnie, zmieniając nieco kierunki, ale cały czas pozostając w okolicy kanadyjskich wysp położnych na Oceanie Arktycznym. Jednak już od kilkudziesięciu lat przesuwa się cały czas w stronę Rosji. A dokładniej – w stronę Syberii (w okolice Morza Łaptiewów i archipelagu Ziemia Północna). 

Z danych przytoczonych przez „Newsweek” wynika, że w poszczególnych latach zmiany bieguna wyglądały następująco:

  • od 1600 do 1990 roku przemieszczał się ok. 10-15 kilometrów rocznie,
  • od początku XXI w. przyspieszył do około 55 kilometrów rocznie,
  • ostatnie pięć lat: zwolnienie do ok. 25 kilometrów rocznie.

Czytaj więcej

Naukowcy opublikowali nowe zdjęcia Słońca. Takich fotografii jeszcze nie było

„Magnetyczny biegun południowy poruszał się bardzo mało, pokonując w ciągu stulecia mniej więcej tę samą odległość, co biegun północny w ciągu dekady” – powiedział „Newsweekowi” William Brown.

Czy magnetyczny biegun północny dotrze do Rosji? Naukowcy zastrzegają, że na dłuższą metę nie są w stanie przewidzieć zmian północnego bieguna magnetycznego. Może on zmienić kurs, zwolnić (co stało się w ostatnich latach), ale też przyspieszyć.

Zmiany w Światowym Modelu Magnetycznym (WMM)

Zmiany północnego bieguna magnetycznego są śledzone przez Brytyjski Instytut Geologiczny (British Geological Survey – BGS) oraz Amerykańską Narodową Służbę Oceaniczną i Meteorologiczną (U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration - NOAA). Na tej podstawie przygotowywany jest tzw. Światowy Model Magnetyczny (czasem tłumaczony jako Globalny Model Pola Magnetycznego; ang. World Magnetic Model). Model był ostatnio modyfikowany w 2019 roku. Naukowcy zapowiedzieli wtedy, że kolejna aktualizacja nastąpi za pięć lat. Wkrótce powinniśmy spodziewać się jej ogłoszenia.

Czytaj więcej

Skąd wzięły się dziwne kratery na Syberii? Badacze mają nową hipotezę

Dlaczego zmiany biegunów oraz Światowy Model Magnetyczny są ważne?

Ustalając zmiany w położeniu biegunów magnetycznych Ziemi naukowcy posługują się danymi gromadzonymi m.in. przez trzy satelity umieszczone w kosmosie przez Europejską Agencję Kosmiczną (European Space Agency) w ramach misji Swarm. Kiedy ogłaszano zmianę modelu w 2019 roku, ESA podkreślała, że ze Światowego Modelu Magnetycznego, a tym samym z efektów pracy satelitów monitorujących pole magnetyczne Ziemi, większość z nas korzysta każdego dnia nawet nie zdając sobie z tego sprawy. „Światowy Model Magnetyczny, który stanowi podstawę działania wielu systemów nawigacyjnych wykorzystywanych przez statki, mapy Google czy smartfony, opiera się na wiedzy o polu magnetycznym Ziemi. Ze względu na ciągły ruch magnetycznej północy model musi być regularnie weryfikowany (…)” – informowano w komunikacie.

Historyczne różnice między magnetycznym biegunem północnym a biegunem geograficznym północnym (a tym samym zmiany bieguna magnetycznego północnego) można obejrzeć na wizualizacji przygotowanej przez NOAA: https://www.ncei.noaa.gov/maps/historical-declination/.

Przesuwanie się bieguna i zmiana WMM to coś znaczenie więcej, niż naukowe ciekawostki. Wpływają one na pracę wszystkich systemów nawigacyjnych. Również tych, które każdy z nas ma w swoim smartfonie.

Magnetyczny biegun północny to kierunek, który wskazują igły kompasu. Ponieważ pole magnetyczne naszej planety nie jest symetryczne względem osi jej obrotu, bieguny północny i południowy nie leżą dokładnie po przeciwnych stronach planety. Południowy i północny biegun magnetyczny nie pokrywają się też z północnym i południowym biegunem geograficznym. Różnica kierunków magnetycznego i geograficznego to tzw. deklinacja. Dodatkowo bieguny magnetyczne zmieniają swoje położenie w czasie.

Pozostało jeszcze 87% artykułu
Kosmos
Kosmiczne „czerwone potwory”. Astronomowie zaskoczeni odkryciem Teleskopu Webba
Kosmos
Kosmiczny zbieg okoliczności zmylił naukowców. Przełomowe ustalenia w sprawie Urana
Nauka
Skąd wzięły się dziwne kratery na Syberii? Badacze mają nową hipotezę
Nauka
Naukowcy obliczyli, jak szybko myślą ludzie. Liczba jest „wyjątkowo niska”
Materiał Promocyjny
W domu i poza domem szybki internet i telewizja z Play
Nauka
Kiedy wypada pierwszy dzień zimy 2024? Zima kalendarzowa i astronomiczna
Materiał Promocyjny
„Nowy finansowy ja” w nowym roku