Co wiadomo o negocjacjach Iran-USA w Omanie? „Izrael chciałby, żeby się nie udały”

Negocjacje Stanów Zjednoczonych z Iranem, państw, które od 45 lat nie utrzymują stosunków, zapowiedział nieoczekiwanie w ostatni poniedziałek Donald Trump. Stało się to podczas wizyty w Białym Domu izraelskiego premiera Beniamina Netanjahu. Bo to kwestia kluczowa właśnie dla Izraela, uważającego Iran za największe zagrożenie. I gotowego do ewentualnego ataku. 

Trump już zaraz po inauguracji wielokrotnie wspominał o Iranie. Grożąc mu zniszczeniem albo zapowiadając świetlaną przyszłość. Wszystko zależy od tego, czy podpiszą nowe porozumienie nuklearne. 

Co wiadomo o negocjacjach USA - Iran? Gdzie, kiedy, jak?

Negocjacje odbywają się w sobotę, 12 kwietnia, w Omanie. Ten kraj pierwszy wskazał szef irańskiej wskazał szef irańskiej dyplomacji Abbas Araghczi. To on będzie stał na czele delegacji swojego kraju. Delegacji USA przewodzi Steve Witkoff, bliski Trumpowi wysłannik ds. Bliskiego Wschodu.

Trump zapowiedział w poniedziałek, że negocjacje będą miały charakter bezpośredni. Araghczi odpowiedział chwilę później, że pośredni. Mają to umożliwić Omańczycy. Omański minister spraw zagranicznych Badr bin Hamad al-Busajdi ma być łącznikiem między delegacjami, które będą prawdopodobnie w innych salach w tym samym hotelu w stolicy, Maskacie.

Iran, jak dowiedziała się „Rzeczpospolita” z dwóch irańskich źródeł, traktuje sobotnie spotkanie jako pierwszą rundę, w której się zorientuje, czy USA „są na poważnie zainteresowane osiągnięciem porozumienia na rozsądnych warunkach”. I w tej pierwszej rundzie „preferuje format pośredni”. Potem można przejść na bezpośredni, bo „liczy się efekt". 

Czytaj więcej

Dyplomacja

Ostatnia szansa dla Iranu. Albo osiągnie porozumienie z USA, albo zostanie zaatakowany?

Już sobotę w Omanie ma dojść do spotkania wysokich rangą przedstawicieli Waszyngtonu i Teheranu....

Jaki to efekt? Najkrócej mówiąc Iran chce zniesienia dotkliwych sankcji. Przewidywało to porozumienie nuklearne z 2015 roku (znane pod angielskim skrótem JCPOA), podpisane za prezydenta Baracka Obamy w 2015 roku. Donald Trump wycofał USA z porozumienia za pierwszej kadencji w 2018 roku. Uniemożliwiając jednocześnie robienie wielomiliardowych interesów z Iranem także innym państwom zachodnim. 

Oman ma doświadczenie w negocjowaniu kwestii ważnych dla regionu. Pośredniczył we wstępnych rozmowach o JCPOA, a dwa lata temu pomagał Chińczykom w pogodzeniu Iranu z Arabią Saudyjską. 

Co chce w negocjacjach z Iranem osiągnąć Donald Trump? Jakie są oczekiwania Izraela?

Donald Trump od dawna sugerował, że jest w stanie osiągnąć z Iranem lepsze porozumienie niż JCPOA. W połowie lutego napisał w swoim portalu Truth Social, że chce, by dzięki nowemu porozumieniu gwarantującemu, że Iran nie będzie miał broni nuklearnej, kraj ten stanie się „wielki” i będzie odnosił sukcesy. Co brzmiało jak potwierdzenie gotowości do zniesienia sankcji. 

Jakie to ma być porozumienie, jaki jest warunek zniesienia sankcji? Z tym jest problem, bo bez wątpienia Ameryka chce od Iranu znacznie większych ustępstw, niż to przewidywało JCPOA. Miałoby najprawdopodobniej oznaczać likwidację programu nuklearnego, przynajmniej tego, który kojarzy się nie tylko z cywilnym zastosowaniem. Zasugerował to doradca ds. bezpieczeństwa Mike Waltz, używający określenia „pełny demontaż”. Potem sprecyzował, że demontaż dotyczyłby wzbogacania uranu, prac nad wykorzystaniem atomu jako broni i na dodatek irańskiego programu pocisków strategicznych. 

Izrael mówi, że Iran powinien dokonać likwidacji programu atomowego wzorując się na tym, co Libia pod wodzą dyktatora Muammara Kaddafiego zrobiła w 2003 roku. Choć program libijski w przeciwieństwie do irańskiego był, jak szacowała Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, „w bardzo wstępnym stadium”. 

- Wariant libijski oznaczałby w wypadku Iranu zniszczenie przynajmniej części zakładów produkcyjnych, zezwolenie Amerykanom na inspekcje, zatrudnienie gdzie indziej naukowców od spraw nuklearnych. Nie sądzę, by było to możliwe - mówi „Rzeczpospolitej” izraelski politolog Efraim Inbar, szef konserwatywnego, czyli bliskiego rządowi think tanku Jerozolimski Instytut Strategii i Bezpieczeństwa. 

- Dlatego – dodaje prof. Inbar – rząd izraelski chce, by negocjacje się zakończyły się fiaskiem. I to jak najszybciej. 

Jego zdaniem irańscy negocjatorzy są bardzo sprawni i będą robili wszystko, by przeciągnąć rozmowy. - Mam kolegę eksperta od spraw irańskich, który podkreśla: jak zaczniesz negocjacje z Iranem, to jesteś skończony.  

Brak porozumienia oznacza, jak zapowiada Trump, bombardowanie Iranu. Czy wojna jest zatem nieunikniona? - A czy jest inna opcja? Co by pan zrobił, gdyby pan był w naszej sytuacji? - mówi Inbar. 

Co chce osiągnąć Iran? Jak ocenia amerykańskie groźby? Wyjaśnia to „Rzeczpospolitej” Reza Nasri, uznawany za nieoficjalny głos Teheranu

Uzyskanie irańskich wypowiedzi na temat negocjacji z USA to rzadkość. „Rzeczpospolitej” udało się porozmawiać z Rezą Nasrim, analitykiem politycznym i specjalistą prawa międzynarodowego. Uchodzi on za nieoficjalnego wyraziciela stanowiska władz w Teheranie.

- Cel Iranu jest spójny z jego stanowiskiem podczas negocjacji JCPOA. To potwierdzenie pokojowego charakteru programu nuklearnego w zamian za złagodzenie sankcji i normalizację stosunków gospodarczych i handlowych. Negocjacje dają też szansę na to, by napięcia ze Stanami Zjednoczonymi pozostały pod kontrolą - mówi dr Nasri.