RPD: dzieci cudzoziemskie nie powinny trafiać do strzeżonych ośrodków

Tego rodzaju ośrodki są szczególnymi miejscami pozbawienia wolności, w których cudzoziemcy (w tym także rodziny z dziećmi i – w niektórych sytuacjach – małoletni bez opieki) są umieszczani w przypadku, gdy wymaga tego dobro prowadzonych wobec nich postępowań administracyjnych w sprawie zobowiązania do powrotu lub w sprawie udzielenia im ochrony międzynarodowej w Polsce.

Czytaj także: RPO: coraz więcej spraw dot. dzieci cudzoziemskich

W naszym kraju funkcjonuje obecnie sześć takich ośrodków. W trzech z nich (w Białej Podlaskiej, Kętrzynie i Przemyślu) mogą być umieszczane rodziny z dziećmi, a w ośrodku w Kętrzynie także małoletni cudzoziemcy bez opieki. Ta ostatnia placówka (Strzeżony Ośrodek dla Cudzoziemców w Kętrzynie) była 26 lipca 2018 r. wizytowana przez przedstawicieli RPD. Ustalenia dokonane na miejscu przez kontrolerów BRPD oraz analiza nadesłanych następnie dokumentów opracowanych w Komendzie Głównej Straży Granicznej, pozwoliła na sporządzenie obszernej Informacji o wynikach wizytacji, która – wraz z rekomendacjami – została przekazana właściwym jednostkom Straży Granicznej oraz Ministrowi Joachimowi Brudzińskiemu.

W wystąpieniu do Szefa MSWiA, Marek Michalak podkreślił, że docenia i dziękuję za wszelkie działania, które są podejmowane przez Straż Graniczną w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców których celem jest zminimalizowanie negatywnych skutków, jakie detencja (pozbawienie wolności) ma zawsze dla rozwoju dzieci. RPD zwrócił w tym zakresie szczególną uwagę na poprawę warunków infrastrukturalnych placówek detencyjnych oraz m.in. na liczne zajęcia edukacyjne, wychowawcze i kulturalne prowadzone w strzeżonych ośrodkach dla dzieci i dorosłych. Marek Michalak zaznaczył, że szczegółowe informacje o tych i innych – pozytywnie ocenionych – obszarach funkcjonowania Strzeżonego Ośrodka dla Cudzoziemców w Kętrzynie zawiera raport z wizytacji.

Z drugiej strony Rzecznik wskazał na poważne nieprawidłowości w funkcjonowaniu tej placówki. Przyjęta w ośrodku i zaakceptowana przez Komendę Główną Straży Granicznej wykładnia i praktyka stosowania przepisów o zakazie detencji cudzoziemców-ofiar przemocy, poważnie narusza fundamentalne prawo małoletnich do ochrony przed nieuzasadnionym i arbitralnym pozbawieniem wolności – ocenił Marek Michalak.

Rzecznik wyjaśnił, że chodzi o interpretację i stosowanie art. 400 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach i art. 88a ust. 3 pkt 2 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. Oba te przepisy stanowią, że niedopuszczalne jest umieszczanie i pobyt w strzeżonych ośrodkach osób, których stan psychofizyczny stwarza domniemanie, że byli poddani przemocy. Prawidłowe stosowanie tych uregulowań jest niezwykle istotne, ponieważ, jak wskazał RPD: Dopóki do prawa polskiego nie zostanie wprowadzony całkowity zakaz stosowania detencji wobec małoletnich cudzoziemców – o co apeluję od wielu lat – dopóty te właśnie humanitarne przepisy będą najsilniejszym gwarantem tego, że dzieci najsłabsze i najbardziej skrzywdzone, nie będą doświadczały w Polsce wtórnej traumatyzacji w związku z nieuzasadnionym pozbawieniem wolności.

W wystąpieniu do Joachima Brudzińskiego oraz w raporcie z wizytacji, RPD podkreślił, że nie do pogodzenia z art. 400 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach i art. 88a ust. 3 pkt 2 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony są te wszystkie wytyczne i praktyki – stosowane przez organy Straży Granicznej – zgodnie z którymi zwolnienie ze strzeżonego ośrodka cudzoziemców-ofiar przemocy jest możliwe dopiero po stwierdzeniu, że nie można prowadzić ich terapii w warunkach detencji, a sam pobyt w ośrodku zagraża ich zdrowiu lub życiu. W mojej ocenie, nie ma ku temu podstaw prawnych, jako że ustawa o cudzoziemcach nakazuje, aby niezwłocznie po uprawdopodobnieniu, że cudzoziemcy mogli być poddawani przemocy, wydane zostało postanowienie o ich zwolnieniu – skonstatował Marek Michalak.

RPD dodał jednocześnie: Co więcej, ustawodawca uznał, że należy w ten sposób chronić wszystkie ofiary przemocy, niezależnie od tego kto (władze kraju pochodzenia, rodzina, inne osoby) i kiedy (przed przyjazdem do Polski, w trakcie podróży, po przybyciu do naszego kraju) tę przemoc stosował.

Mając powyższe na uwadze, RPD zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o możliwie najszybsze zobowiązanie Komendanta Głównego Straży Granicznej do wypracowania nowych – zgodnych z art. 400 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach i art. 88a ust. 3 pkt 2 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony – wytycznych co do działań Straży Granicznej wobec osób, których stan psychofizyczny może uzasadniać domniemanie, że były one poddawane przemocy i które – mimo to – zostały niesłusznie umieszczone w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców.

Cudzoziemcy Rodzice i Dzieci

Czytaj także: RPO: coraz więcej spraw dot. dzieci cudzoziemskich

Pozostało 90% artykułu