Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?

Pierwszym krokiem, jaki trzeba wykonać, jest stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli wszyscy spadkobiercy są znani i zgodni co do podziału majątku, sprawę można najszybciej załatwić u notariusza. Aby jednak było to możliwe, konieczna jest obecność wszystkich spadkobierców ustawowych i testamentowych. Jeśli w rodzinie występuje konflikt i nie ma możliwości zgromadzenia wszystkich spadkobierców w jednym czasie, konieczne będzie sądowe postępowanie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku. Jak załatwić formalności?

W przypadku wizyty u notariusza sprawa jest dość prosta. Wszyscy spadkobiercy muszą zgodnie określić, kto dziedziczy po zmarłych rodzicach. Następnie notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Ten dokument, podobnie jak postanowienie sądowe, jest niezbędny spadkobiercom do dysponowania odziedziczonym majątkiem. Na jego podstawie następuje m.in. zmiana danych w księdze wieczystej czy wypłata środków z rachunku bankowego.

Jeśli stwierdzenie nabycia spadku ma odbywać się na drodze sądowej, konieczne jest złożenie wniosku w tej sprawie. Może to zrobić spadkobierca lub jego następca prawny, osoba uprawniona do zachowku, zapisobierca, zapisobierca dalszy, nabywca spadku (udziału spadkowego) oraz wierzyciele spadkodawcy. Wniosek jest pismem wszczynającym postępowanie. Należy skierować go do  sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeśli nie jest ono znane, wniosek kierujemy do sądu właściwego dla miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część, a jeżeli nie ma takiego miejsca, do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Czym jest niegodność dziedziczenia? Pięć powodów, dla których można kogoś pozbawić spadku

Jeżeli spadek trafia do osoby, która za życia zmarłego zachowywała się wobec niego niewłaściwie, czy wręcz wyrządziła mu krzywdę, może to rodzić poczucie niesprawiedliwości. Na taką okoliczność w prawie cywilnym przewidziano rozwiązanie w postaci niegodności dziedziczenia. Czym ona jest? Wobec kogo można ją stosować? Kto i z jakich powodów może uznać, że spadkobierca jest niegodny dziedziczenia?

We wniosku muszą znaleźć się m.in. oznaczenie wnioskodawcy, informacje o spadkobiercach ustawowych i testamentowych (ich dane, określenie pokrewieństwa), o tym, czy zmarły pozostawił po sobie małżonka, dzieci oraz czy istnieje testament. Konieczne jest też dołączenie szeregu dokumentów, m.in. odpisu aktu zgonu spadkodawcy, odpisu aktu urodzenia wnioskodawcy i jeśli to możliwe, również odpisów aktów urodzenia lub aktów małżeństwa spadkobierców (w przypadku zmiany nazwiska). Poza tym należy dołączyć odpis testamentu, o ile istnieje. Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł. Jeśli stwierdzenie nabycia spadku ma nastąpić w ciągu 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, każdy ze spadkobierców musi dodatkowo uiścić 100 zł tytułem opłaty sądowej od oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Konieczne jest także uiszczenie opłaty za wpis w Rejestrze Spadkowym w wysokości 5 zł. Po przeanalizowaniu dokumentów, sąd wyda prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Kolejność dziedziczenia. Kto jest uprawniony do majątku zmarłego?

Sposób podziału majątku zależy od tego, czy mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym, czy ustawowym. W pierwszym przypadku można precyzyjnie określić, kto i w jakiej części przejmuje spadek. Należy jednak pamiętać, że w testamencie mogą zostać wymienione osoby, które nie są spadkobiercami ustawowymi, np. osoby niespokrewnione lub organizacje charytatywne. Jednocześnie spadkodawca ma prawo pominąć w akcie woli niektórych członków rodziny. Trzeba przy tym zaznaczyć, że pominięte osoby, które ustawowo dziedziczyły majątek, mają prawo ubiegać się o zachowek. Wynosi on połowę wartości tego, co przysługiwałoby im w ramach dziedziczenia ustawowego (w niektórych przypadkach przysługuje podwyższony zachowek wynoszący 2/3 wartości udziału).

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Rodzina pominęła cię w testamencie? Sprawdź, czy możesz starać się o zachowek

W Polsce, jeżeli spadkodawca nie sporządzi testamentu, uprawnieni dziedziczą ustawowo. Jeśli natomiast taki dokument powstał, wówczas dziedziczenie zależne jest od woli osoby zmarłej. Co jeśli w testamencie nie zostaną uwzględnione najbliższe osoby? Kiedy można starać się o zachowek?

Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. W tej sytuacji należy odwołać się do przepisów Kodeksu cywilnego. Jaka jest kolejność dziedziczenia? Zgodnie z art. 931:

Oznacza to, że jeśli zmarły pozostawił po sobie małżonka i dwójkę dzieci, każdy z nich otrzyma 1/3 spadku. Co jeśli spadkodawca nie miał potomków? W tym przypadku należy odwołać się do art. 932 Kodeksu cywilnego. W §1 czytamy, że „w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice”. Każdy z rodziców ma prawo do 1/4 spadku, co oznacza, że małżonkowi przypada połowa. Jak wygląda dalsza kolejność dziedziczenia?