Mimo covidu mamy mały cud na rynku pracy

W IV kwartale 2020 r. liczba pracujących w Polsce sięgnęła 16 mln 149 tys., czyli o 48 tys. osób więcej niż rok wcześniej. To nieduży wzrost, ale był ewenementem europejskim, bo w całej Unii Europejskiej pracujących jednak ubywało.

Spadek kontra wzrost

„Rzeczpospolita" sprawdziła, co jest przyczyną tego małego cudu na polskim rynku pracy. Przeanalizowaliśmy dane z Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności pod kątem liczby pracujących w różnych branżach. Okazuje się, że w kilku sektorach, podobnie jak w UE, pandemia rzeczywiście likwiduje miejsca pracy.

Największe ubytki, liczone w tysiącach miejsc, widać w handlu (spadek o prawie 130 tys. osób rok do roku) oraz zakwaterowaniu i gastronomii (ok. 74 tys.). Zmniejszyła się także liczba pracujących w przetwórstwie przemysłowym (o prawie 50 tys. osób) i budownictwie (o ok. 30 tys.).

– Te ostatnie pozycje to zaskoczenie, bo okazuje się, że przemysł nie jest tzw. koniem pociągowym dobrej sytuacji na polskim rynku pracy, choć radzi sobie relatywnie najlepiej w kryzysie pandemicznym – komentuje Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego. – Ale najważniejsze, że rzeczywiście powstające miejsce pracy w innych branżach w dużej mierze rekompensują ubytki w tych najbardziej dotkniętych – dodaje.

Wśród sektorów, gdzie liczba miejsca pracy rośnie, trzeba wymienić ochronę zdrowia (plus 95 tys.), rolnictwo (80,5 tys.), finanse czy transport i logistykę, czy pozostałe usługi.

robi swoje?

Takie przesunięcia między sektorami są niewątpliwie pozytywnym trendem w pandemii. Ale niekoniecznie muszą być dobrą perspektywą na dłużej. – Wzrost zatrudnienia w rolnictwie jest niepokojący, oznacza odwrócenie dotychczasowych tendencji – komentuje Kubisiak. – Wygląda na to, że w dużej mierze to efekt odpływu ludzi z aglomeracji miejskich, którzy stracili zajęcie w gastronomii czy innych usługach. Problem w tym, że w części deklarowane zatrudnienie w rolnictwie to raczej ukrywanie faktycznego braku stałej pracy – opisuje.

– Wydajność pracy w rolnictwie jest nawet pięć razy mniejsza niż w przemyśle – zauważa też Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich. – Dlatego ważne jest, by udział tego pierwszego sektora w zatrudnieniu ogółem malał – podkreśla Kozłowski.

– Dlatego też szczególne obawy można mieć, jeśli chodzi o spadek liczby miejsce pracy w przetwórstwie przemysłowym – zaznacza Kozłowski. – Warto zwrócić uwagę, że ten sektor jako jeden z niewielu w IV kwartale 2020 r. odnotował znaczący wzrost produktywności, mimo pandemii. Jeśli jednocześnie nastąpił spadek liczby pracujących, to możemy mieć do czynienia z trendem automatyzacji i robotyzacji, który jednak, przynajmniej w pierwszym okresie, zmniejsza zapotrzebowanie na pracę ludzi – analizuje Kozłowski.

Silne fundamenty

Piotr Bujak, główny ekonomista PKO BP, ma jednak nadzieję, że przemysł w Polsce wróci do normy i będzie w kolejnych miesiącach zwiększał zatrudnienie. – Przed nami koniec tzw. okresu ochronnego na rynku pracy wynikający z działania tarcz osłonowych. To znaczy, że możemy mieć do czynienia z restrukturyzacją zatrudniania w niektórych branżach – mówi Bujak. – Jednak popyt na pracowników w innych sektorach może być na tyle silny, że zatrudnienie ogółem będzie rosło, a bezrobocie spadało – uważa Bujak.

Bujak dodaje, że przyczyną w miarę dobrej sytuacji na polskim rynku pracy są nie tylko tzw. przesunięcia branżowe, ale też silne fundamenty polskiej gospodarki. – Mamy mały udział w PKB turystyki i innych usług wolnego czasu, za to jesteśmy silni w produkcji dóbr trwałego użytku, takich jak meble, RTV, AGD, które w czasie tego kryzysu cieszyły się dużym popytem. Nasza gospodarka jest konkurencyjna i zróżnicowana, co niesie dobre perspektywy na przyszłość – zaznacza Bujak.