Nowa fala fake newsów o wojnie

Do Polski trafiło już ponad milion uciekających przed wojną Ukraińców. Ofiarnie przyjmuje ich społeczeństwo, tymczasem internet przeżywa zalew nieprawdziwych informacji mających osłabić chęć pomocy. Powtarzane bezrefleksyjnie mogą wywołać zamęt, panikę i czarne scenariusze – twierdzą eksperci.

Według nich w internecie pojawiają się tysiące fake newsów wykorzystujących jako motyw wojnę w Ukrainie. NASK, instytucja zajmująca się zapewnieniem bezpieczeństwa w internecie uczula, by nie powtarzać ich bezrefleksyjnie. NASK pomaga odróżnić prawdę od kłamstw – uruchomił profile „WłączWeryfikację” na Facebooku i Twitterze (@WeryfikacjaNASK), na których eksperci sprawdzają kolportowane w sieci pogłoski i wskazują, które z nich noszą znamiona dezinformacji.

Treści, które mają wprowadzać w błąd, antagonizować, wzbudzać niechęć czy nienawiść pojawiają się głównie w komentarzach i na portalach społecznościowych od 24 lutego, kiedy wybuchła wojna w Ukrainie. Ich przekaz wciąż jest modyfikowany i dopasowywany do rozwoju sytuacji.

– Najpierw był nacisk na wzbudzenie chaosu i negatywnych emocji w społeczeństwie. Przez pogłoski, że zabraknie benzyny, żywności i że załamie się polska gospodarka – mówi „Rzeczpospolitej” Marta Gromada, kierownik Zespołu Konfekcjonowania Danych w NASK. – Potem trendy się zmieniły i zaczęto straszyć uchodźcami – że zajmą miejsca w pracy i w szkołach, że będą się starać o 500+ i że przez nich będzie utrudniony dostęp do szpitali – dodaje ekspertka.

Czytaj więcej

Zdrowie

Sanepid dementuje. Nie zakazuje wolontariuszom rozdawania kanapek uchodźcom

Mazowiecki Państwowy Wojewódzki Inspektor w Warszawie podkreśla stanowczo, że nie zakazuje wolontariuszom rozdawania potrzebującym kanapek robionych przez prywatne osoby, a rozpowszechniane na social mediach informacje i komentarze to fake newsy. Przekazuje też ważne informacje i rady.

Były też wpisy mające pokazać Polskę jako rasistowski kraj, który źle traktuje np. studentów z Ukrainy odmiennego koloru skóry – tu fake newsy celowano w media zachodnie – zauważa NASK.

W sieci krążyły fałszywki dotyczące rzekomego zagrożenia promieniotwórczego w Polsce w związku z atakiem na elektrownię atomową na Ukrainie (uspokoiło się po zapewnieniach Państwowej Agencji Atomistyki, że żaden reaktor nie został uszkodzony), groźby wejścia NATO do otwartego konfliktu z Rosją poprzez wprowadzenie strefy zakazu lotów nad Ukrainą czy wezwania rozsyłane SMS-ami do stawienia się w „związku z mobilizacją” (tę informację dementowało wojsko).

Najnowsze fake newsy o preferencyjnym traktowaniu Ukraińców w szpitalach i masowo żądających 500+ powstały na bazie dyskusji wokół specustawy, która jest procedowania w Sejmie i określa pomoc państwa dla uchodźców.

NASK podaje przykład mogący być dezinformacją, jakoby pacjentka ze skręconą i spuchniętą nogą nie dostała się do szpitala. „Po godzinie czekania na panią dr... dostałam info, że teraz przyjmują tylko Ukraińców i z wypadków... Kasi nawet RTG nie zrobili” – czytamy we wpisie. Dyrekcja szpitala dementuje i wskazuje, że równo traktuje pacjentów.

– Najgorsze dezinformacje to takie, które negowały wojnę. Typu „nic się nie dzieje w Ukrainie, to są uciekinierzy ekonomiczni, nie wojenni i chodzi im o socjalne dodatki” – wskazuje Marta Gromada. – Inny charakterystyczny rys to przejście fake newsów z mediów typu Facebook czy Twitter do niszowych, które trudniej monitorować, takich jak TikTok, Instagram czy zamknięte grupy na Facebooku – zauważa.

Ekspertka wskazuje, że powracają też wpisy dotyczące bieżącej polityki. Np. w poniedziałek gorącym tematem była kwestia Wołynia, gdy po słowach prezydenta Ukrainy odżyły historyczne animozje.